Íslendingur - 13.10.1933, Blaðsíða 1

Talsími 105.
Ritstjóri: Gunnl. Tr. Jónsson.
Strandgata 29.
XIX. árgangur.
Akureyri, 13. okt. 1933,
44. tölubl.
Enn um bannið.
Alþýðumaðurinn síðasti flytur
langa grein um bannið og atkvæða-
greiðsluna sem fram á að fara um
það fyrsta vetrardag. Slær blaðið
mjög á þá strengi, að sómatilfinn-
ing og stolt almennings eigi að
vera svo vakandi, að hann vísi á
bug með fyrirlitningu viðleitni for-
ráðamanna þjóðarinnar til að opna
landið fyrir löglegum innflutningi
sterkra drykkja, nú á þeim alvöru-
þrungnu tímum, er kreppa þjaki
landi og lýð.
Pessi túlkun blaðsins á aðgerð-
um Alþingis og ríkisstjórnarinnar
er alröng, — Forráðamönnum þjóð-
arintiar — sem Alþm. kallar þessa
aðila — fanst ástandið orðið þann-
ig, að full ástæða væri að bera það
undir þjóðina, hvort hún vildi leng-
ur halda í brnnháðungina eða af-
nema hana. Aðra viðleitni hafa
þeir ekki sýnt í þessum efnum og
er það vitanlega undir kjósendun-
um komið livað ofan á verður. Og
það, að atkvæðagreiðslan fari fram
á krepputímum er síður en svo að
vera aðfinnslnvert. Eyðslan í vin-
föng mun enganveginn aukast þó
bannið verði afnumið, en ríkissjóð-
ur kæmi til að auka tekjur sínar
við það og það stórkostlega. Má
í þessu sambandi benda til Banda-
ríkjanna, Par fer nú á þessum tfm-
um fram atkvæðagreiðsla um bann-
lögin. Pau hafa, líkt og hér, reynst
þar afskaplega, og þó þar ríki nú
kreppa og það langsamlega meiri
en hér, ber ekki á öðru en að
»sómatilfinning og stolt« almenn-
ings í Bandaríkjunum sé einmitt á
þá leið að sýna sem glögglegast
andstöðu sína við bannið, sem sézt
bezt á því, að nú hafa 33 ríki sam-
þykkt afnám bannsins, með yfir-
gnæfandi meirihluta —- sum með ö
á móti einu — en ekkert einasta
af ríkjunum lýst sig fylgjandi bann-
inu. —
Og öllum skvnbærum mönnum,
sem meta sóma þjóðar sinnar að
nokkru, ætti að vera það ljóst, að
lög, sem ekki er hægt að hafa hemil
á, en eru lítilsvirt og þverbrotin
af öllum sléttum þjóðfélagsins, á
öllum stöðum og ölium tímum,
eins og verið hefir með bannlögin
bæði hér og í Banclaríkjunum, að
slík lög eru þjóðinni til svívirð-
ingar. —
En úr því að Alþm. fór að minn-
ast á fjárhagsörðuileika lands
manna í sambandi við atkvæða
greiðsluna um bannið, þykir hér
rétt að fara nokkuð inn á fjárhags-
legu hliðina, sem að ríkissjóði snýr,
því hún er svo stórvægileg, að
enginn, sem greiðir atkvæði um
bannið, má ganga fram hjá henni,
heldur taka hana til athugunar í
sambandi við aðrar hliðar þessa
máls. —
Tekjurnar, sem hin löglega sala
afen is nú gefur ríkisstjórninni,
nema miljónum króna í tolli og á
lagningju, — Pessar tekjur munu
nokkuð hafa staðið í stað á und.-
anförnum árum, þrátt fyrir hina
stórvaxandi »Landa*-drykkju, og er
þetta því ótvíræð sönnun þess
að drykkjuskapurinn hefir stórkost-
lega aukist síðari árin.
Allir menn, sem einhvern snefil
hafa af fjármálaviti, sjá nú, að það
er í meira lagi bogið við þá fjár-
málastjórn, sem lætur það við-
gangast, að tekjur ríkissjóðsins af
áfengisnautn þjóðarinnar standi í
stað eða jafnvel fari minkandi, enda
þótt drykkjuskapurinn fari stórvax-
andi í landinu.
Peir, sem með stjórnmálin fara,
og raunar allir hugsandi menn,
verða að byggja á því íventiu, að
ná öllum felcjunum af áfengisnautn
þjóðarinnar inn í ríkissjóðinn, eða
með öðrum orðum, að öll áfengis-
nautn þjóðarinnar verði í löglegutn
vínum, og svo hinu, að þelta verði
gert án þess að áfengisnautnin vaxi
í landinu-
Um fyrra atriðið er það að segja,
að eins og ástandið er orðið nú,
verður ómögulðgt með því óbreyttu,
eða með einhverjum skottulækn-
ingum, að komast hjá að ríkissjóð-
urinn verði af miklum hluta —
helmingi eða jafnvel enn meiia —
af tekjunum af áfengisnautninni.
Að þessu er svona varið, liggur
fyrst og fremst í því, að allmikill
hluti þeirra manna, er víns neytir,
er orðinn leiður á Spánárvínunum,
þykja þau vond og dýr í hlutfalli
við styrkleikann. — Úrræði jaessara
manna, er þennan smekk hafa, verða
þau, að þeir reyna að afla sér
sterkra drykkja, sem verða þá ann-
aðhvort smygfaðir drykkir, sem
ríkið fær engan toli eða álagningu
af, eða þá »Landi«, sem ríkið fær
heldur engann ágóða af, að minnsta
kosti ekki beinlínis.
Ef lifið er til hins sívaxandi
heimabruggs, og hve skjótt »Land-
inn< hefir rutt sér til rúms, þá eru
geysimiklar líkur fyrir því, að ef
bannið helzt enn óbreytt um nokk-
ur ár, að hin ólöglega áfengisnautn,
»Landinn« og smygluðu sterku vín-
in, verði algerlega ofan á, og jaar
með hverfi að mestu þær miljóna
tekjur, sem ríkissjóðurinn hefir nú
af sölu löglegra vína.
Vera má, að efnahagur bann-
rnanna — mannanna sem aldrei
eyða ?é sínu í vín, sé svo góður,
að þeir þoli stóraukna skalta og
N Y J A ' B I O
Föstudags-, Laugardags- og
Sunnudagskvöld kl. 9:
Ný mynd!
Leikhússkipið
(Show Boat)
Tal- og söngvamynd í 10 þáttum. — Aðalhlutverkin leika:
Laura La Plante — Joseph Schildkraut,
Mynd þessi er tekin eftir heimskunnri sögu eftir EDNA
FORBERS. Hún segir frá lífi og æfintýrum um borð í »fljót-
andi leikhúsi« skrautlegu, með fjölbreyttum skemmtunum og
altaf velkomnu á staði, sem lifla eða enga tilbreytni þekktu
í lífinu. Myndin er framúrskarandi fjölbreytt og atburðark,
með fallegri hljómlist og góðum söng, ein af þeim myndum,
sem sjálfsagt þótti að taka á hljóðrita, því þögla myndin fór
á sínum tíma sigurför um víða veröld.
Sunnudaginn kl. 5. Alþýðusýning. Niðursett verð.
Framtíðardraumar 1980
Sérstaklega spennandi mynd.
álögur. En þótt Halldór Friðjóns-
sori, Friðrik Á Brekkan og aðrir
slíkir burgeisar þoli þetta, þá er það
víst, að allur þorri almennings þolir
ekki að 2---3 miljónir kióna í toll
um og sköttum sé dembt á lífs-
nauðsynjar hans, og alveg sama
gegtiir urn flest fyrirtæki og flestar
atvinnugreinar, sem nú eru reknar
í landinu. — Eu með engu öðru
móti en með miklum toilum og
sköttum verður ríkissjóðurinn að
afla sér tekna, í stað þeirra sem
hann missir, ef áfengisnautn þjóð
arinnar verður að mikiu leyti í ó-
löglegum vínum.
Petta verða allir að gera sér Ijóst.
Hvað hinu 'atriðinu viðvíkur, að
binda veiði svo um hnútana —
verði bannið afnumið — að drykkju-
skapur aukist ekki við það í land-
inu, þá hefir verið fatið inn á það
áður hér í blaðinu. Skynsamleg á
fengislöggjöf og öfgalaus bindindis-
starfsemi fá rniklu til leiðar komið,
sem sézt bezt á því, að næstu árin
fyrir bannið var drykkjuskapur
mik’.u minni í landinu en hann er
nú. — Inn á gömlu brautina á því
þjóðin aftur að hverfa og hreinsa
af sér kám það, sem bannháðungin
hefir sett á heiður hennar.
Alþingl
hefir verið kvatt saman fimmtudag-
inn 2. nóvember n. k.
Dómur íyrv. stórtempSars
um bauuið.
Einhver mætasti maður Good-
templarareglunnar hér d landi, lnd-
riði Einarsson — til margra ára
mesti virðingamaður Reglunnar, stór-
templar og umðoðsmaður hátemplars
— skrifar nýlega í blaðið Vísi grein,
er hann nefnir »Atkvœdagreiðslan
um bannið«. Fer hún hér á eftir:
Um bann á íslandi á nú að fara
fram atkvæöagreiðsla fyrsta vetrar-
dag, sem á að sltera úr jiví, hvort
vér eigum að halda við því sem
eftir lifir af bannlögunum frá 1909
og síðari árum, eða vér eigum að
afnema þau til fulls.
Fyrir nokkru höfðu fimm þjóð-
lönd sett hjá sér bannlög; Finnland,
Rússland, Bandaríkin, Noreg'ur og
ísland. Finska þingið felldi bann-
lögin sín úr gildi af fjárhagsástæð-
um og hklega meðfram af því, að
útlendingar sem þangað komu —
auk heldur kunnugir heimamenn —
sögðu að í Helsingfors væri engin
fyrirstaða fyrir því, að fá hverskon-
ar vín, sem væri, á matsölu- og
opinberum stöðum. Rússland var.
bannland þegar keisarastjórnin skildi
við það. Þeir sem nú stjórna þar
haía innleitt vínið aíti.r. Leir segja
að vínið sé mikil ógæfa,' en ef þið
vissuö hvað lifandi ósköp má gera
fyrir það, sem fæst upp úr sölunni,
þá —* eg man ekki hvort það voru