Vísbending - 27.03.2009, Blaðsíða 2

2 V í s b e n d i n g • 1 3 . t b l . 2 0 0 9
Hvað er CAD-hlutfall?
Líklega átta stjórnendur Seðlabankans
sig ekki á því hve alvarleg skilaboð
gengisfellingin gefur. Ofan á allt annað
bætist að bankinn ræður ekkert við
gengi krónunnar þrátt fyrir víðtæk höft
og jákvæðan vöruskiptajöfnuð. Vissulega
má vel samþykkja þá skoðun að æskilegt
væri að afnema höftin hið bráðasta.
Líkleg afleiðing þess væri að krónan
veiktist mjög mikið í einu vetfangi.
Ekki liggja á lausu upplýsingar um hve
miklar eignir útlendinga hérlendis eru
í krónum talið, en líklegt að þær séu á
milli 300 og 500 milljarðar króna. Á
svartamarkaðsgenginu eru þetta líklega
milli 1,2 tog 2 milljarðar evra.
Davíð Oddsson talaði um það
í frægri ræðu sinni á landsfundi
Sjálfstæðisflokksins að hann hefði viljað
efna til uppboðs á þessum eignum
útlendinga í nóvember. Þessi leið hefði
eflaust hreinsað stóran hluta af „hræddu
krónunum“ en ef rétt er skilið vildi
IMF ekki hafa slíkan tvöfaldan markað.
Í stað þess er nú tvöfaldur markaður
með höftum. Í desember voru leiddar að
því líkur í Vísbendingu að án hafta yrði
gengisfellingarskellurinn mun meiri en
ella en jafnvægisgengið hins vegar lægra.
Skuldir snarhækka á ný
Eftir miklar væntingar um
stýrivaxtalækkun ákvað bankinn
að lækka vexti um eitt prósentustig
niður í 17%. Þetta þýðir að miðað við
verðbólguhraðann eru raunvextir hér á
landi nú um 15%. Undir öllum eðlilegum
kringumstæðum væri gengi krónunnar
mjög stöðugt eða færi hækkandi en það
hefur sem fyrr segir hrapað þrátt fyrir
hin víðtæku höft. Engar líkur eru á því
að vaxtalækkun ein og sér myndi veikja
gengið meira. Aðal áhrifaþátturinn er
sem fyrr segir inngrip Seðlabankans. Ætli
bankinn sér að láta krónuna síga áfram,
þrátt fyrir gjaldeyrishöftin og hættuna á
verðbólgu, getur hann eins lækkað vexti,
óháð verðbólguvæntingum.
Hættan við þessa miklu lækkun
krónunnar er að skuldir heimila
og fyrirtækja hækka á ný. Þeir sem
vonuðust til þess að sjá mikinn bata
í efnahagsreikningum fyrirtækja í
þriggja mánaða uppgjöri verða fyrir
vonbrigðum. Því er mjög mikilvægt að
bankar ríkisins muni ekki láta stjórnast
af því í innheimtuaðgerðum hvernig
staðan er á þessari stundu. Raungengi
krónunnar er sem stendur komið niður
fyrir 70 og enginn sem hefur trú á
viðreisn efnahagslífsins getur búist við
því að það haldist svo lágt lengi.
Loks greip ríkisstjórnin til
lagasetningar vegna gjaldeyrisglufunnar.
Því miður hefur hún ekki gripið til
neinna ráða í efnahagsmálum. Séu
einhverjar aðgerðir í undirbúningi bíða
þær fram yfir kosningar. Miklu alvarlegra
er þegar Seðlabankinn fylgir ekki neinni
ákveðinni stefnu. Ef meiningin er að
svæla erlenda innistæðueigendur út með
því að veikja krónuna er eins gott að
halda þeirri stefnu. Taka svo á ný upp
þá leið sem Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
segist vilja fylgja, stöðugleika krónunnar.
Það hlýtur að fylgja í kjölfarið að
raungengi krónunnar styrkist á ný eins
og upprunalega var stefnt að.
Oft eru notuð í fréttum hugtök sem leikmenn þekkja ekki vel þó að þau dynji í eyrum. Slíkt gefur
sérfræðingum ákveðna yfirburði. Lesendur
Vísbendingar eru líklegast betur verseraðir
en fólk er flest en þó er alltaf gott að
renna yfir fræðilegan bakgrunn. CAD er
skammstöfun á Capital Adequacy Directive
sem nefna má reglur um lágmarks eiginfé.
Lágmarksfjármagn
Bankar gegna mikilvægu hlutverki í lífi
alls þorra fólks og sæta því eftirliti ýmissa
aðila með því að þeir uppfylli ýmis skilyrði.
Eitt þeirra er að eiginfé sé ákveðið lágmark
til þess að mæta áhættu í rekstri. Með þessu
móti vilja menn tryggja rekstraröryggi
slíkra stofnana sem allra best. Árið 1974
var Basel-nefndin svokallaða stofnuð í
því skyni að fá vettvang til þess að ræða
eftirlit með bönkum. Nefndin hefur haft
mikil áhrif á reglur á þessu sviðið allt frá
stofnun. Árið 1988 var ákveðið að kynna
samkomulag um reglur sem gilda skyldu
á alþjóðlegum fjármálamarkaði (Basel I).
Næstu 15 árin var unnið að endurbótum
á þessum reglum í ljósi reynslunnar. Að
þeirri vinnu lokinni leit Basel II dagsins
ljós. Þær reglur byggja á þremur stoðum:
1. Lámarkseign til þess að mæta
skuldum og áhættu á markaði og í rekstri.
2. Eftirlitsferli. Fjármálastofnanir
verða að búa yfir innra eftirlitskerfi til þess
að meta heildar þörf fyrir eiginfé miðað
við þeirra eigin áhættu. Auk þess búa
fyrirtækin við opinbert eftirlit.
3. Fyrirtækjum er skylt að upplýsa
opinberlega um áhættu. Ríkar skyldur
eru á stjórnum og framkvæmdastjórum
fjármálastofnana.
Samkvæmt reglunum þarf svonefnt
CAD-hlutfall að vera 8,0% af eignum
hið minnsta. Er þar reiknuð vegin
áhætta samkvæmt ákveðnum reglum.
Fjármálastofnunum ber að meta
útlánaáhættu og rekstraráhættu.
Stofnunum ber að meta stöðugt hættuna
við einstaka skuldunauta. Í rekstraráhættu
felst meðal annars hættan af því að
innviðir bili, starfsmenn eða stjórnendur
bregðist, hættan á stjórnvaldssektum eða
málssókn.
Fræðsluhornið:
Með þessum nýju reglum var stefnt að
því að ná fram miklu meira öryggi í rekstri
banka en áður. Það er því kaldhæðnislegt
að aldrei áður hefur bankakerfi heimsins
verið eins illa útleikið. Þetta sýnir að jafnvel
hinar flóknustu reglur geta ekki komið í
veg fyrir keðjuverkun af því tagi sem nú
fer um heimsbyggðina. Svarið verður þó
eflaust að bæta enn við reglurnar, einkum
hvað varðar lausafjárþörf, en undanfarnir
dagar hafa sannað að þegar lausafé skortir
verður lítið úr fyrirtækjum sem áður litu
vel út á pappírunum.
Samkvæmt reglunum
þarf svonefnt CAD-
hlutfall að vera 8,0% af
eignum hið minnsta. Er
þar miðað við vegna
áhættu samkvæmt
ákveðnum reglum.
framhald af bls. 1