Saga - 1975, Page 269

RITFREGNIR
263
orden „eda huers huergi tilhefiast eda kynsloder" (eller till vilket
var och en eller atterna skall váxa). Emendationsförslag finns;
man har námligen ansett texten skadad. Men sá gammal islándska
ár inte 1900-tals islándska áven om inte s& mycket har förándrats.
Texten ár helt oskadd och riktig. Det ár ordet „huergi“ som man
inte förstátt. Det ár ett pronomen och betyder enligt Fritzners ord-
bok „enhver, hvilkensomhelst, enhver især for sig“.“ (bls. 100).
Hvernig höfundur eftir þessar stórmerku uppgötvanir kemur saman
þýðingunni Alla vettiga folk ár ock sá att de vill veta ursprunget
till sina landsbygder eller till vilket var och en eller áttama skall
váxa (99) liggur utan míns sjóndeildarhrings og lætur nærri að
ég noti um höfundinn hans eigin orð, sem ég tilfærði hér að fram-
an. Þetta „kan till stora delar karakteriseras som fantasi."
Önnur deildin fjallar um aldur Landnámu og skiptist í þrjá
aðalkafla. I. Förhállandet Islendingabók—Landnámabók. II. Paral-
eller till Landnamas text. III. Landnama och historiska vulkan-
utbrott.
í fyrsta kaflanum ræðir höfundur meðal annars notkun orðsins
landnámsmaður í Islendingabók. Hann efast um að Ari hafi fundið
upp heitið landnámsmaður og einnig að þetta heiti hafi fæðst sjálf-
krafa í öllum fjórðungum án utanaðkomandi áhrifa. Það er enn-
fremur ósennilegt að skoðun höfundar að Ari hafi af einni saman
viskunni vitað um sjö landnámsmenn úr öllum fjórðungum. Höf-
undur formar niðurstöður sínar á þessa leið: „Ari har haft en kálla
°m landnamsmán, och det ár rimligast att anta att den kállan varit
en Landnámabók som omfattat Islands fyra fjárdingar." (bls. 91)
Ekki hefur beinlínis dregið úr þyngd þessarar ályktunar á næstu
blaðsíðu, er höfundur segir „... liksom det nu klarlagda faktum,
att Ari i sin íslendingabók uppenbarligen kánner till en Land-
námabók sem omfattat Islands fyra fjárdingar.“
Annar undirkafli fjallar um hliðstæður við Landnámutextann.
í’ar ræðir höfundur meðal annars um áhrif lærðra rita svo sem
norrænar hliðstæður. Hann bendir á ýmsa ritningarstaði sem hlið-
stæður við frásagnir í Landnámu svo sem frásögnina um Þórólf
smjör eða hunangsilminn úr grasi í sögninni um Án rauðfeld. Slík-
Ur samanburður er um margt athyglisverður svo langt sem hann
nær, en vafasamari virðist mér samanburður höfundar á Land-
námu og rúnasteinum á Norðurlöndum, þar sem hann dregur meðal
annars fram þessi dæmi: Hann byggi i Agurstaðum (Ágersta) /
hann bio a Arnallz stoðvm (Landnáma), sum byggi Næsby (Söder-
balje) / bio aa Nesi vt (Landnáma). (111) Höfundur leggur síðan
aherslu á að margir rúnasteinar segi frá eignarhaldi og búsetu.
Hann telur líkindin milli Landnámu og rúnasteinatextanna vera það