Saga - 1993, Page 183
181
BISKUPASÖGUR HINAR NÝJU
Dómsmálaráðherrann Jónas frá Hriflu bolaði „tveimur þingmönnum
Ihaldsflokksins úr störfum sínum, þeim Jóhannesi Jóhannessyni, bæj-
arfógeta í Reykjavík, og Árna Jónssyni frá Múla, forstjóra Brunabóta-
félagsins" (bls. 336) á meðan eldri flokksbræður ráðherrans fengu feit
embætti (bls. 340). Frá þessu er sagt hjá Hannesi með eðlilegri hneyksl-
an, af því að með pólitískum embættisveitingum misnota stjórnmála-
menn vald ríkisins í eigin þágu og flokksgæðinga. Hannes gleymir
hins vegar að geta þess að spilling af þessu tæi var ekkert einkamál
Framsóknar - jafnvel var ekki laust við að sumar embættisveitingar í
stjórnartíð Jóns Þorlákssonar hafi orkað tvímælis. Til dæmis gerir
Hannes enga athugasemd við það þegar Árna frá Múla var „útveguð
forstjórastaða í Brunabótafélagi íslands á miðju ári 1925" (bls. 261),
þar sem ritstjórastaðan sem Árna hafði verið ætluð var ekki laus.
Því er ekki að neita að pólitísk afstaða Hannesar er ekki gott vega-
nesti fyrir greiningu af þeim toga sem birtist í ævisögu Jóns Þorláks-
sonar. Alls ekki er hægt að krefjast af sagnfræðingum að þeir séu
hlutlausir í mati sínu, en hlutlægir verða þeir að vera ef greiningin á
að standast. í sagnfræði verður að nota sama mælikvarða á hug-
myndir og gjörðir manna hvar í flokki sem þeir stóðu og pólitískar
hneigðir sagnfræðingsins mega ekki stýra umfjöllun hans um álita-
mál í fortíðinni; slíkt er áróður en ekki fræðimennska. Því miður er
sagnfræðin í ævisögu Jóns Þorlákssonar allt of oft lituð af afstöðu höf-
undarins, þannig að hún verður á stundum einber réttlæting á við-
horfum Hannesar sjálfs. Þetta kemur fram í öllum lögum röksemda-
færslunnar, þ.e. bæði í búningi og innihaldi textans. Sem dæmi má
nefna að í frásögn Hannesar eru Jón og þeir pólitísku flokkar sem
hann vinnur með ímynd hreinleikans, á meðan andstæðingarnir beita
bellibrögðum (grein í fylgiblaði Suðurlands árið 1917 gegn Jóni er
nefnd „áróðursbleðill" (bls. 172-3), framsóknarmenn fara „hamför-
um" gegn Jóni (bls. 283) og þeir „umhverfðust þegar þeir fengu veður
af því, að íhaldsflokkurinn ætlaði að skipta um nafn" (bls. 348)).
Dmfjöllun um landsfund íhaldsflokksins árið 1929 er kannski há-
Punktur þessarar frásagnaraðferðar, en fundurinn var haldinn til að
verjast þeirri „innrás fláttskapar og valdafýsnar" sem íhaldsmönnum
þótti einkenna stefnu framsóknarstjórnarinnar. Hástemmd lýsing
Hannesar á fundinum nálgast að hljóma eins og parodía: „Á lands-
fundinum gengu tveir Thors-bræðra um gólf, fríðir sýnum, manna
glaðastir og upplitsdjarfir með allan sinn auð", þar voru einnig Sigur-