Saga - 1993, Qupperneq 239

RITFREGNIR
237
fallið betur að tilganginum. Næsti kafli um „íslandsdætur" gefur ágætis
mynd af hinum ólíku æviskeiðum konunnar frá bernsku til elli. Amman er
þó mjög afskipt. Kaflar Ragnhildar skarast óhjákvæmilega við sviðsmyndina
og sögu æviskeiðanna. Skörun getur verið hið besta stílbragð ef hún er notuð
markvisst. Því miður hefur það ekki tekist í íslandsdætrum. Til dæmis á
kaflinn „Það er nú svona að vera kona" að sýna „sitthvað úr heimildum sem
kemur inn á" baráttusögu kvenna um bætt réttindi og kjör (bls. 37), en sagt
er að sagan öll verði rakin í öðrum kafla. Síðar segir að mikilvægt skref hafi
verið tekið í átt til jafnréttis um aldamótin (bls. 41). Um þetta efni er síðan
ekki fjallað fyrr en eftir 130 blaðsíður. Því þarf lesandinn að bíða lengi eftir
svari við spurningunni, hvaða skref? Ekki bætir úr skák að Símon gefur víða
loðin svör á leiðinni, samanber: „Eftir því sem leið á þá öld sem nú er að líða
breyttust viðhorf til kvenna til batnaðar. Kjör þeirra og réttindi bötnuðu
smám saman þó hægt gengi" (bls. 42).
Atvinnukaflinn hefði að mestu átt heima í „fullorðinsárum" kaflans á und-
an, eða tengja hefði mátt betur atvinnulega hlið hinna ólíku æviskeiða. í köfl-
unum um kvenréttindamál og menntun kvenna er fjallað um skyld efni. Hér
hefði þurft að gera betri grein fyrir hvaða áhrif hugmyndafræðilegar stefnur
19. aldar höfðu á stöðu kvenna. Þessu efni hefði þurft að ritstýra betur.
Kaflinn um menntun kvenna (bls. 225-49) gefur yfirlit yfir menntunarmögu-
leika kvenna, aðallega á 19. öld. Betra hefði verið að athuga stöðu menntun-
armála í landinu í heild sinni og hefði mátt styðjast við skrif Jóns Sigurðs-
sonar um skólamál í Nýjum félagsritum. Menntastefna hans hafði mótandi
áhrif á sögu þeirra mála út öldina. Og einmitt vegna þess hve fáorður Jón var
um skólamál kvenna miðað við karla, verða skrif hans mikilvæg heimild um
menntunarskort kvenna á 19. öld.
I lok kaflans um menntun kvenna er vísað til þess að „tímarnir voru að
breytast" í þessum málum sem öðrum, en framhald þeirrar menntunarsögu
vantar nær alveg í þessa bók. Síðasti kaflinn um þjóðtrúna kemur svo eins og
skrattinn úr sauðarleggnum. í stað þess að birta valda þætti úr þjóðtrúnni
hefði verið æskilegt að túlka fyrirbærið betur og sameina öðru efni þessarar
bókar.
Ekki má skilja orð mín á þann hátt að svipur íslandsdælra sé daufur. Þykir
naér myndaritstjóra hafa tekist vel til og í raun eru tengsl mynda og texta í
ágætu lagi. I bókinni birtast margar myndir af konum á öllum aldri og við
margvíslega iðju. Blár litur myndanna gefa verkinu huglægan og fallegan blæ
°g eru Ijósmyndirnar í sjálfu sér sögulegur vitnisburður um stöðu kvenna á
h'mabilinu 1850-1950.
Frágangur og stíll
1 stað þess að afsaka sig með hversu erfitt sé að skrifa sögu kvenna hefði
Símon átt að byrja með svipmynd (bls. 9). Víða hefur honum tekist miður vel
við að koma efninu í læsilegt form. í kaflanum „Glöggt er gests augað" er
okkur sagt að horfa „nú enn um stund til baka" (bls. 16). ÖIl bókin er byggð
a því að líta til baka og því óþarfi að skrifa það. í svipmyndabók þarf ekki að