Saga - 1993, Side 281

RITFREGNIR
279
Ieg efni fyrir almenning. Hins vegar finnst mér rannsókn höfundar á köflum
ekki rista djúpt. Hann fjallar mjög almennt um sögu 18. aldar og um sögu 19.
aldar notast hann mikið við beinar tilvitnanir í skrif annarra, bæði þeirra sem
þá lifðu og einnig seinni tíma fólks.
Eg rakst á fá efnisleg atriði í ritinu sem hægt er að segja að höfundur fari
rangt með. Gera má athugasemdir við eftirtalin atriði. A bls. 176 segir að sjó-
menn á Suðurnesjum hafi verið að veiðum á tveggjamanna förum „úti á
rúmsjó á stórviðrasamasta tíma ársins ..." Þegar á rúmsjó er komið þá eru
menn komnir á haf út. Sjómenn frá Suðurnesjum stunduðu veiðar á Faxaflóa
en ekki úti á rúmsjó enda segir höfundur síðar, bls. 191, að sjómenn við
Faxaflóa hafi verið „bundnir af veiðum upp við landssteinana." (Lesist land-
steinana.)
I öðrum kafla nefnir höfundur stuttan undirkafla „raunaár". Nafngiftina
sækir hann í annál séra Magnúsar Péturssonar á Höskuldsstöðum á Skaga-
strönd. Þennan annál frá Norðurlandi notar höfundur Keflavíkursögu til að
sýna hve hart var í ári árið 1766 þegar fyrsti kaupmaðurinn settist að í Kefla-
vík. Alkunnugt er að veðurfar er breytilegra en svo á landinu að hægt sé að
heimfæra veðurfarslýsingar eins landshluta upp á annan.
A bls. 189 segir að Islendingar hafi ekki veitt síld, m.a. af því að þeir hafi
haft óbeit á henni. Það er nú nokkuð mikið sagt. Islendingar kunnu einfald-
lega ekki að veiða hana, sbr. hér síðar á bls. 190, en þar kemur fram að á ní-
unda áratug aldarinnar sem leið hafi Ivar Helgason frá Vatnsleysuströnd
komið út frá Noregi með lagnet sem hann kenndi íslendingum að nota.
Á bls. 70 segir: „Þessi röksemd verður að teljast heldur léttvæg ..." Hér er
átt við úrskurð rentukammers um bann við verslun að Vatnsnesi á síðasta
áratugi 19. aldar á þeirri forsendu að staðurinn væri utan Keflavíkur. Versl-
un var í lögum bundin við ákveðna staði og verslunarlóðirnar skýrt afmark-
aðar svo að úrskurður kammersins var eðlilegur.
Á bls. 21 segir: „Átti þetta landstaða við atvinnurekstur útlendinga í land-
inu] einkum rætur að rekja til ótta landsmanna við að kaupmenn kæmu á fót
umfangsmikilli útgerð, drægju til sín vinnuafl frá landbúnaði ..." Væri ekki
réttara að tala um ótta valdsmanna eða ríkra bænda? Þá er ég ósammála
höfundi þegar hann segir á bls. 137: „Einar og sér hafa svona talnaromsur
lítið gildi ..." Hér á hann við tölur um íbúafjölda í Keflavík frá 1835 til 1890.
Auðvitað hafa tölur um íbúafjölda grundvallargildi í byggðarsöguriti.
Þrátt fyrir góðan stíl höfundar og lipra frásögn má gera athugasemdir við
nokkur atriði. Framan af bókinni notar hann orðskrípið máske mikið en þeg-
ar á líður sér hann að sér og breytir því í máski. Einnig notar hann fiskerí í
stað orðsins fiskirí. Á bls. 149 notar höfundur orðið aflahæð í stað t.d. afla-
magns. Og á stöku stað má finna hreinar málvillur. Á bls. 138 segir: „Hvað
vinnufólk áhrærir þá breyttist hlutfallstala þeirra ekki ..." Og á bls. 273: „... á
móti löggildingu nýrra verslunarstaða í Gullbringusýslu, s.s. Voga, Njarð-
víkur, Þórshöfn og Grindavík." Þá er eitthvað bogið við eftirfarandi á bls. 247
og hefur vísast eitthvað fallið út: „Sr. Sigurður B. Sívertsen segir í sóknarlýs-
ingu árið 1839 fólks ..."
Á nokkrum stöðum er málfar klaufalegt. Á bls. 71 segir: „Benda má sem