Saga - 2000, Page 285

RITFREGNIR
283
in f bænum heimahagar bamanna og í stað bæjar innflytjenda verður til
bær bama í kjölfar bamasprengingarinnar frá fimmta til sjöunda ára-
tugarins. Afar fróðleg úttekt er gerð á íbúum við Bergstaðastræti (bls.
260-61). Höfundur hefur unnið hana meðal annars úr manntölum og
íbúaskrám Reykjavíkur. Slík úttekt leiðir hugann að nýlegri könnun á ár-
angri grunnskólanema í samræmdum prófum þar sem í Ijós kom mis-
munandi árangur eftir menntunarstigi foreldra og hverfum. Á hinn bóg-
inn bendir höfundur á að íbúðahverfi borgarinnar em frekar blönduð í
samanburði við erlendar borgir og er það vel. Með ólíkindum var sú að-
gerð frá félagslegu sjónarmiði að byggja leiguhúsnæði ætlað efnaminna
fólki f suðurhlíðum Breiðholts III. Að sjálfsögðu hefði átt að dreifa byggð-
inni meira og flétta saman ólíkar húsagerðir, mismunandi aldurshópa og
ólíka þjóðfélagshópa eins og síðar varð ofan á. Talandi tákn um breyt-
ingamar sem orðið hafa er að við upphaf tímabilsins vom baðherbergi
ekki nema í um helmingi íbúða sem byggðar vom í Reykjavík.
Lærdómsrík er umfjöllun um braggabyggðina í Reykjavík sem náði há-
marki 1952 þegar 2320 manns, eða 4% bæjarbúa, bjuggu í bröggum
(bls. 298-304 og viðar). Hygg ég að sá fjöldi komi mörgum á óvart.
Höfundur gjörþekkir efnið og ber frásögnin þvf glöggt vitni. íbúar
Reykjavíkur bjuggu annars afar þröngt og ég tel að margir sem komnir
em yfir miðjan aldur muni kannast við að hafa gengið úr rúmi fyrir
frændfólki eða kunningjum úr sveitum í heimsókn til höfuðstaðarins.
Það þótti ekki orðavert. Rakin er sú gjörbylting sem varð f húsnæðis-
málum á þessum fimmtíu ámm en við lok tfmabilsins höfðu verið byggð-
ar um 32 þúsund íbúðir, Reykvíkingar bjuggu orðið rúmt og húsakostur
hafði verið endumýjaður frá gmnni.
í lokakafla fyrri hluta er fjallað um það hvemig Reykjavík varð miðstöð
þjóðlífsins. Fróðlegt er að komast í kynni við deilur þingmanna sveita-
kjördæma og þingmanna Reykjavíkur um framlag þeirra til íslenskrar
menningar (bls. 343-48). Höfundur getur tímamótanna þegar það var
staðfest með breyttri kjördæmaskipan eftir kosningamar 1959 í samræmi
við þróun þéttbýlis að sveitasamfélagið væri endanlega liðið undir lok.
Höfundur bendir á sterka stöðu borgarinnar í samskiptum við ríkisstjóm.
Að vonum breytast áherslur á stefnuskrá borgarinnar í tímans rás. Til
dæmis var verðlag landbúnaðarafurða mjög ofarlega á baugi 1942, á
fimmta og sjötta áratugnum vom húsnæðismál orðin höfuðatriði, eftir
1960 em gatnagerð og skipulagsmál orðin fyrirferðarmikil en félagsmál
unnu stöðugt á allt tímabilið og náðu loks yfirhöndinnni yfir öðrum mál-
um. Umhverfismálin komu 1974 með „grænu byltingunni" og 1982 var
höfuðáhersla á framtíðarskipulag borgarinnar. Þá vom landsmálin áber-
andi í mörgum kosningum. Fjölda starfsfólks borgarinnar em gerð skil
svo og útgjöldum bæjar- og borgarsjóðs sem vom yfirleitt í föstum skorð-
um, félags- og almannatryggingar eins og vænta mátti langstærsti liður-