Saga - 2001, Síða 7

Formáli
Fyrsta birtdi Sögu á nýrri öld kemur nú fyrir augu lesenda og inniheld-
ur að vanda fjölbreytt efni. Hingað til hefur tónlistarsaga ekki verið
fyrirferðarmikil á síðum tímaritsins en nú er ráðin bót á því. Fyrsta
greinin er eftir Ingu Dóru Bjömsdóttur mannfræðing og ber heitið „Hin
karlmannlega raust og hinn hljóðláti máttur kvenna" og fjallar um
upphaf kórsöngs á íslandi. Kórar hafa gegnt mikilvægu hlutverki í
íslensku þjóðlífi allt frá síðustu áratugum 19. aldar. Hér segir frá
frumherjunum í þessum mikilvæga þætti íslenskra tónmennta og sýnt
fram á náin tengsl kórastarfsins við sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar.
Þau Loftur Guttormsson, Ólöf Garðarsdóttir og Guðmimdur Hálfdan-
arson hafa nú um nokkurt skeið unnið að viðamikilli rannsókn á þeim
breytingum sem orðið hafa á bamadauða frá síðari hluta 18. aldar og
fram til 1950. Rannsóknin er hluti af samnorrænu verkefni og birta þau
niðurstöður sínar í greininni „Ungbama- og bamadauði á íslandi
1771-1950."
Verslunarmál em til umfjöllunar í grein Sigfúsar Hauks Andréssonar
„Endurskoðun fríhöndlunarlaganna á árunum 1834-36 og aðdragandi
hertnar". Með þessari endurskoðun vom stigin skref, þó í litlu væri, í
átt til fulls verslunarfrelsis á íslandi. Höfundur greinarinnar Sigfús
Haukur Andrésson hefur verið afkastamikill í rannsóknum sínum á
verslunarsögu íslendinga og bætir hér enn í þann fróðleiksbrunn.
f greininni „Aðför eða nauðsynleg endumýjun? Sögukennsla í nýju
ljósi" tekur Margrét Gestsdóttir sagnfræðingur og framhaldsskóla-
kertnari nýja námskrá í sögu og samfélagsgreinum til gagnrýninnar
umfjöllunar. Námskráin hefur talsvert verið til umræðu á undartföm-
um misserum bæði í blöðum og tímaritum sem og á fundum kertnara
og annars fagfólks í uppeldisgreinum og eru menn hreint ekki á eitt
sáttir um ágæti hennar. í grein sinni dregur Margrét fram ýmsa þá
þætti sem orðið hafa mönnum að ágreiningsefni.
í greininni „Á Örlygsstöðum" fjallar svo Hermann Pálsson fyrrv.
prófessor í Edinborg um Örlygsstaðabardaga, eirtkum þær hliðstæður
sem finna má milli frásagnar Sturlu Þórðarsonar og ýmissa annarra
fomra rita, sígildra bókmenntaverka jafnt sem sagnarita, og veltir m.a.
fyrir sér hvort bókmenntimar hafi haft áhrif á orð og gerðir þeirra
martna sem Sturla Þórðarson segir frá.
Af öðrum þáttum í ritinu má nefna Andmæli og athugasemdir en þar
gerir Gísli Gunnarsson að umræðuefni ósanngjama og flausturslega
afgreiðslu ýmissa danskra sagnfræðinga á riti Jón Aðlis, Einokunar-
verslun Dana á íslandi.