Magni - 30.05.1970, Blaðsíða 2

2
MAGNI
Akranesi, laugardaginn 30. mai 1970
MAGNI
BlaS Framsóknarfélaganna á Akranesi
BITSTJÖRN:
Dunícl Ágústínnsson, ábm.
Guðmundur Björnsson off
Guðmundur Hermannsson
PBENTAÐ 1 PBENTVERKI AKBANESS H.F.
Verkföllin hafin
Um miðjan maí rann út samningur milli verka-
lýðsfélaganna og atvinnurekenda og hafa samn-
ingar enn ekki náðst. Nokkrir fundir hafa verið
haldnir með deiluaðilum og tilboð beggja lögð
fram. Verkföllin eru hafin í Reykjavík og á Akra-
nesi hefur Sveinafélag málmiðnaðarmanna boðað
verkfall í dag og verkalýðsfélagið í næstu viku.
Horfur eru á því að harka geti færst í vinnudeilu
þessa innan tíðar. Iðnaðarmenn á Akranesi hafa
aldrei fyrr þurft að beita verkfallsvopninu. Þeir
hafa alltaf getað samið án vinnustöðvunar. Dag-
blaðið Vísir hefur afflutt kröfur Sveinafélags
málmiðnaðarmanna og sagt þær vera 60% kaup-
hækkun, sem er f jarri öllu lagi.
I þessari kjarabaráttu standa launþegar úr öll-
um flokkum sem einn maður. 1 þeirri breiðu fylk-
mgu er fjöldi manna, sem við undanfarnar kosn-
ingar hefur greitt Sjálfstæðisflokknum atkv. sitt.
Þessir menn telja sig ekki geta dregið fram lífið
af kr. 12 þús. frekar en aðrir launþegar. Þeim
íinnst áreiðanlega kominn tími til að rétta sinn
hlut.
Svo undarlega bregður við í Morgunbl. 27. maí,
að þar er því haldið fram að forystumenn Sjálf-
stæðisflokksins líti á verkföllin sem pólitízka ref-
skák fyrir kosningarnar. Þeir kalla það pólitízka
afstöðu að ekki sé án tafar gengið að tilboði at-
vinnurekenda. Þetta þýðir að launþegum er sagt
að sætta sig næstu tvö árin við þær kjarabætur, er
i tilboði atvinnurekenda felast þ.e. 13.500.- kr. laun
á mánuði.
Forysta Sjálfstæðisflokksins hefur gert kjara-
deiluna að pólitízku máli, sem beri að útkljá í kosn-
ingunum næsta sunnudag. Sjálfstæðisflokkurinn
hefur á þann hátt lagt kjaradeiluna, sem póli-
tízkt úrlausnarefni fyrir kjósendur. Þeir, sem
sætta sig við tilboð atvinnurekenda greiða Sjálf-
stæðisflokknum atkvæði, samkvæmt fyrirmælum
Mbl. Allir hinir, sem telja nauðsynlegt að fá betri
úrlausn mála sinna hljóta að greiða atkvæði gegn
Sjálfstæðisflokknum. Eftir þetta ætti málið að
liggja ljóst fyrir öllum launþegum.
Orlagaríkur dagur
Kosningabaráttunni er að ljúka. Á morgun
ganga kjósendur að kjörborðinu og setja hinn ör-
lagaríka kross við lista þess flokks, er þeir treysta
bezt. Á Akranesi eru málin mjög einföld. Barátt-
an stendur á milli stjórnarflokkanna — íhalds-
flokkanna — kjaraskerðingaflokkanna — sem
búnir eru að mynda meirihluta í bæjarstjórn Akra-
ness undanfarin 10 ár, og þriðja mannsins á lista
Framsóknarflokksins. H-listinn fær engan kosinn.
Hvert atkvæði, sem honum er greitt af frjálslynd-
um mönnum og verkalýðssinnum, er óbeinn stuðn-
ingur við íhaldsflokkana. Það getur oltið á einu
atkvæði að Framsóknarflokknum takist að ná
fulltrúa frá íhaldsflokkunum, sem meirihlutann
Það fer ekkert a milli mála að skuldir bæjarsjóðs Akraness
hafa aukist mjög mikið hin siðustu árin og eru stöðugt vaxandi
hlutfall af árlegri útsvarsálagningu bæjarins. Það er nauðsyn-
legt fyrir bæjarbúa að gera sér grein fyrir fjárhagsástæðum bæj-
arsj., sem er þungamiðjan í fjármálum kaupstaðarins, enda þótt
stofnanir bæjarsjóðs skipti líka miklu máli, eins og Hafnar-
sjóður og Vatnsveitan.
Hér á eftir er birt yfirlit yfir
skuldir bæjarsjóðs 1955—1968,
en það er síðasta reikningsárið,
sem gert er upp. Jafnframt er
Ar Ctsvör millj. kr.
1955 6,4
1956 8,5
1957 9,5
1958 9,7
1959 11,7
1960 12,1
1961 12,5
1962 15,7
1963 16,1
1964 19,9
1965 19,0
1966 23,9
1967 27,6
1968 28,2
Auk framangreindra skulda
hefur bæjarsjóður tekið að sér
að greiða skuldir bæjarútgerð-
arinnar sem eru í árslok 1968
kr. 9,5 millj. Séu þær taldar
með eru skuldir bæjarsjóðs 1.
jan 1969 kr. 50,6 millj.
birt endanleg útsvarsupphæð
hvert ár og sýnt hversu skuld-
irnar eru mikill hundraðshluti
af útsvörunum.
Skuldir bæjarsj. Hundraðshl.
millj kr. af útsvörum
3,3 52%
3,4 40—
3,9 41—
5,2 54—
6,5 55—
8,3 68—
10,7 85—
14,3 91—
15,2 95—
15,5 78—
18,9 100—
18,4 78—
28,2 102—
41,1 145—
Eðlileg afleiðing hinnar gíf-
urlegu skuldaaukningar bæjar-
sjóðs eru ört vaxandi greiðslur
vaxta og afborgana. Skal hér
gefið stutt yfirlit þeirra mála á
sama hátt og fyrri skýrsla en
fá ár tekin út sem nægja þó til
þess að þróunin verði augljós.
Síhækkandi greiðslur vaxta og
afborgana.
Ar ÍJtsvör Vcxtir og afb. Hundraðshl.
millj. kr. fastra lána. af útsvöru
1955 6,4 278 — 4,4 -
1960 12,1 578 — 4,7 -
1965 19,0 1.368 — .7,2 -
1968 28,2 3.820 — 13,5 -
1970 (áætlun) 31,5 5,300 - 17,0 -
Það er oft um það rætt að
þjóðfélagtð megi ekki binda
nema takmarkaðan hluta af
þjóðartekjunum til greiðslu á
vöxtum og afborgunum af er-
lendum lánum. Á sama hátt
hljóta að vera takmörk fyrir
því sett, hversu mikið skal festa
fyrirfram af árlegum útsvars-
tekjum bæjarins. Það skal við-
urkennt að fram hjá þessum
greiðslum verður ekki komizt.
En það er jafn augljóst mál að
slíkum greiðslum eru skorður
settar og myndi enginn telja
eðlilegt að allt sem ekki færi í
brýnasta rekstur gengi til
greiðslu á vöxtum og afborg-
unum af lánum bæjarsjóðs, sem
væri þá vitanlega á kafi í skuld-
um. Með því er búið að draga
alla framkvæmdamöguleika
bæjarins í dróma.
Eru þá ekki arðberandi eignir
á móti?
Bæjarstjómarmeirihlutinn
mun svara því til að þetta sé
allt gott og blessað. Höfuðstóls-
reikningur bæjarins sýni hreina
eign upp á kr. 133 millj. En
málið er nú ekki svo einfalt.
Fæstar þessar eignir eru arð-
berandi, þótt þær séu góðar og
nauðsynlegar fyrir það hlut-
verk, sem þeim er ætlað. Þær
gefa ekki af sér tekjur og verða
ekki seldar fyrir fjármuni, sem
hægt er að nota í annað. Skal
þetta skýrt hér nánar.
Samkv. reikningi bæjarins
1968 er hrein eign talin þessi:
kr. mill.
Bæjarsjóður 86,0
Bíóhöllin 2,3
Byggingarsjóður 2,7
Eftirlaunasjðður 5,7
Menningarsjóður 15,5
Rafveitan 13,4
Sjúkrahúsið 3,1
Vatnsveitan 2,6
Vélasjóður 2,5
Kr. 133,8 millj.
Hafnarsjóður skuldar
umfram eignir 1,0 millj.
Alls 132,8 millj.
Alveg það sama er að segja
um lang mestan hluta eigna bæj
arsjóðs kr. 86 millj. sem tal-
mynda. Hver þorir að leggja atkvæði sitt í glat-
kistuna, þegar svo stendur á?
Alþýðubandalagið heldur örugglega sínum full-
trúa, en er langt frá því að hafa möguleika á tveim-
ur. Afgangsatkvæði hjá því, gæti einnig verið
óbeinn stuðningur við meirihlutaflokkana. Eina
örugga leiðin fyrir alla íhaldsandstæðinga, hvar
sem þeir hafa verið í flokki, er að greiða B-listan-
um atkvæði á sunnudaginn og tryggja þar með
kosningu Ólaf s Guðbrandssonar — eina verkalýðs-
sinnans — sem möguleika hefur til að ná kosningu
í bæjarstjórn Akraness. Er ekki valið auðvelt?
D. Á.
inn er hér að framan. Þar má
finna þessa liði:
Húseignir og lóðir 8,0
Andakílsárvirkjun o.fl. 6,1
Skólar bæjarins 15,8
Götur og holræsi 23,2
Sjúkrahúsið 12,6
Jarðhitarannsóknir 3,1
Alls kr. 68,8 millj
Framangreindar eignir bæjar-
ins gefa engar beinar tekjur og
eru því ekki arðberandi í fyllstu
merkingu þess orðs, þótt þær
séu bænum nauðsynlegar að
öðru leyti. Það er t.d. ekki langt
síðan farið var að bókfæra hol-
ræsi og götur bæjarins á eignir
bæjarsjóðs. Hefði verið byrjað
á því fyr gæti sá liður vafalaust
verið helmingi hærri.
Af eignum bæjarins, sem get-
ur orðið handbært fé, eru eftir-
taldir liðir: Eftirstöðvar af
gjöldum bæjarins, kr. 10,8 millj.
birgðir í rörasteypu kr. 1,9
millj. og eitthvað ætti að koma
frá skuldunautum, sem eru all
háir. En þetta sannar greini-
lega að eignir bæjarsjóðs leggja
lítið sem ekkert í rekstur bæj-
arins á næstu árum, þótt hátt
verði skráðar í bókhaldi hans.
Það verður því hlutverk
skattborgarana á næstu árum
að bera þær þungu skulda-
byrgðar og mjög vaxandi, sem á
bæjarsjóði hvíla.
Utvarpsumr. . .
Framhald af bls 1
kallaði „þögla“ bandalagið, sem
er einhver ímynduð samvinna
Sjálfstæðisfl. og Framsóknarfl.
í bæjarmálum, bak við Alþýðu-
flokkinn. Sagði hann að vís-
asti vegurinn til að rjúfa það
væri að kjósa Alþýðuflokkinn.
Þá blöskraði mörgum.
Ársæll Valdimarsson talaði
um hetjulega baráttu sína fyrir
því að halda Sokkaverksmiðj-
unni Evu á Akranesi, sem alls
engan árangur hefði þó borið.
Þá var hann með skæting í garð
Framsóknarflokksins og fór
honum það sérlega illa, enda
ekki vanur því.
Hannes R. Jónsson og þeir
aðrir H-listamenn ræddu nánast
ekkert um bæjarmál og það
litla, sem kom fram hjá þeim
var tekið nánast orðrétt upp
úr flokksblöðunum á Akranesi.
Hann skammaði alla flokka með
sama orðalagi og þeir nota
hver á annan. Þar var ekkert
frumlegt. Vildi hann láta líta
svo út að H-listinn væri póli-
tízk siðvæðingarhreyfing, sem
hefði það hlutverk að leggja
gamalt og rotið flokkakerfi í
rúst. Var þeirra fyrsta ganga
að fá lista Sjálfstæðisflokksins
dæmdan ógildon en það mis-
tókst.
I sambandi við heiðarleik-
ann gleymdi hann að geta þess
að foringi þeirra Hannibal
samdi um það í vinnudeilu 1964
að slaka nokkuð á kaupgjalds-
kröfunum gegn því að íhaldið
lánaði kommúnistum 1 atkv. í
þinginu, þegar kjósa skyldi í
ráð og nefndir. Gilti þetta til
1967. Þá voru þingmennimir
bara 9, en 10. atkv. brást aldrei
út kjörtímabilið og það nægði-
Þetta hefði fallið mjög vel í þá
mynd, sem hann dróg upp af
gömlu flokkunum.
Fundarst jórar voru: Karl
Helgason símstjóri og Hermann
G. Jónsson fulltrúi.