Fréttablaðið - 10.11.2011, Qupperneq 16

10. nóvember 2011 FIMMTUDAGUR16
Póst- og fjarskiptastofnun (PFS) hefur nú til rannsóknar
meinta heimildarlausa símhlerun starfsmanns síma-
fyrirtækis. Þetta staðfestir Hrafnkell Gíslason, forstjóri
PFS, við Fréttablaðið. Hann segir málið það fyrsta sinnar
tegundar sem stofnunin hafi fengið til athugunar.
Eftir því sem Fréttablaðið kemst næst er um að ræða
að viðkomandi starfsmaður hafði nýlega slitið samvistir
við maka sinn. Makinn lagði fram kvörtun, sem vísað
hefur verið til PFS og snýst efnislega um að makinn
fyrrverandi hafi hlerað síma viðkomandi.
Hrafnkell segir að í gegnum tíðina hafi verið talsvert
um fyrirspurnir vegna símhlerana, en ekki hafi verið um
formlegar kvartanir að ræða fyrr en nú. Málinu sem að
ofan greinir sé ekki lokið en því muni klárlega ljúka í
þessum mánuði.
„Okkar nálgun í þessu máli snýr að því að komi upp
áhyggjur af hlerun, hvernig viðkomandi fjarskiptafélag
brást við því að rannsaka hvort þessar áhyggjur eru á
rökum reistar eða ekki,“ segir Hrafnkell og kveðst ekki
vilja tjá sig frekar um efnisatriði málsins meðan það sé
ekki til lykta leitt. Hann segir það fara í ákveðið ferli. Þar
komi fram sjónarmið þess sem vísaði málinu til PFS og
það sé síðan sent til andmæla hjá félaginu.
„Þannig gengur þetta fram og til baka þar til málið
telst fullrannsakað,“ úrskýrir Hrafnkell. „Síðan tekur
PFS ákvörðun sem byggð er á efnisatriðum og laga-
forsendum. Stofnunin túlkar hvort brotið
hafi verið í bága við fjarskiptalög og
-reglur eður ei.”
Hrafnkell segir að reglur Póst-
og fjarskiptastofnunar og innri
verklagsreglur símafyrirtækja eigi
að tryggja að menn geti svarað
þeim spurningum sem fyrir þá
eru lagðar, til dæmis með því að
kanna atburðaskrár. „PFS hefur
býsna víðtækar lagaheimildir til að
skoða mál á eigin forsendum.“
Í fjarskipta-
lögum er
lagt bann við
hlerun fjar-
skipta nema
með samþykki
notanda eða
samkvæmt heim-
ild í lögum. Þá er
þar lögð rík þagnar-
skylda á starfsmenn
símafyrirtækja og fyrir-
tækjunum gert að tryggja
leynd fjarskipta.
Hátíðar-
appelsín
139 kr
...opið í 20 ár
Póst- og fjarskiptastofnun hefur
ekkert reglubundið eftirlit með
símhlerunum, þó að stofnunin hafi
sett almennar reglur um hvernig
þær skuli framkvæmdar. Lítill
hópur starfsmanna símafyrirtækja
framkvæmir hleranirnar, en ekki
er kannað reglubundið innan fyrir-
tækjanna hvort starfsmennirnir
misnoti aðstöðu sína.
Ekkert utanaðkomandi eftirlit er með
framkvæmd símhlerana. Póst- og fjar-
skiptastofnun (PFS) hefur sett almenn-
ar reglur um framkvæmdina en sinnir
ekki reglulegu eftirliti. Lítil hópur tækni-
manna, sem stjórnendur fyrirtækjanna
vita ekki hverjir eru, tengja þau síma-
númer sem vilji er til að hlera við lögregl-
una að undangengnum úrskurði. Engin
skipulögð leit fer fram innan fyrirtækj-
anna að sporum sem hleranir skilja eftir
sig. Þetta kemur fram í svörum Símans,
Vodafone, Nova og Tals við fyrirspurn
Fréttablaðsins um málið.
Óþekktur hópur
Öllum beiðnum um símhleranir verður að
fylgja dómsúrskurður. Ferlið við símhler-
anirnar er þannig að þegar dómsúrskurð-
ur liggur fyrir sendir lögreglan beiðni
um símhlerun til viðkomandi símafyrir-
tækis. Sú beiðni fer inn á lokað vefsvæði.
Lítill hópur tæknimanna, sem valinn er af
öryggisstjóra til að sinna samskiptum við
lögreglu, hefur aðgang að því svæði. Þeir
undirrita allir trúnaðaryfirlýsingu vegna
þessara starfa sinna. Helstu stjórnendur
símafyrirtækjanna eru ekki í þeim hópi og
eiga ekki að vita hverjir tilheyra honum.
Rafræn útgáfa af dómsúrskurðinum
sjálfum er læst með lykilorði og aðeins
þeir starfsmenn sem eru í samskipta-
hópnum geta sannreynt innihald hans.
Til að hlerunin sé möguleg er síma-
númerið sem á að hlera tengt við síma-
númer í eigu lögreglunnar. Lögreglan á
sjálf búnaðinn sem hún notar til að hlusta
á eða hljóðrita símtölin.
Tengsl ekki könnuð
Fréttablaðið leitaði til Símans, Vodafone,
Nova og Tals eftir upplýsingum um hvern-
ig hleranir eru framkvæmdar hjá fyrir-
tækjunum og hvers konar eftirlit sé með
þeim. Tal leigir símstöð sína af Símanum
og því fara allar hleranir á viðskiptavinum
Tals í gegnum Símann.
Öll fyrirtækin bentu á að það væri lög-
regla sem framkvæmdi hleranir, ekki
símafyrirtækin. Aðspurð hvort þau kanni
hvort sá sem framkvæmir tenginguna
hafi einhver tengsl við þann sem verið
er að hlera svöruðu öll fyrirtækin sem
sinna þessari þjónustu við lögregluna því
neitandi. Í svari Vodafone kom fram að
lögreglan hefði ekki óskað eftir því að
slíkt væri gert. Engin dæmi væru þó um
að starfsmaður fyrirtækisins hefði brotið
þann trúnað sem fylgir þessum störfum.
Í svari Símans og Nova er bent á að
fyrir tækin eigi ekki búnað til að hlera,
heldur einungis lögreglan.
Ekkert utanaðkomandi eftirlit
Þegar spurt er um hvort einhvers konar
utanaðkomandi eftirlit sé með hlerunum
kemur fram í svörum fyrirtækjanna
að svo sé ekki. Í svari Símans segir að
fyrirtækið líti „svo á að það hljóti að vera
hlutverk ríkissaksóknara að hafa eftir-
lit með hlerunum. Það er ekki á okkar
valdsviði og við komum ekki nálægt því.“
Hrafnkell Gíslason, forstjóri Póst-
og fjarskiptastofnunar, segir ákveðnar
reglur til um framkvæmd hlerana sem
farið hafi verið yfir með símafyrirtækj-
unum. Hlutverk PFS í þeim efnum sé að
til séu tæknilegar ráðstafanir til þess að
löglegar hleranir geti farið fram, því þetta
sé íþyngjandi kvöð sem stjórnvöld leggi
á símafyrirtækin. Viðkomandi fyrirtæki
þurfi að setja upp ákveðinn tæknibúnað og
tengja hann þannig að lögreglan, sé hún
með úrskurð, geti hlerað þannig að löglega
sé að því staðið og viðeigandi öryggis sé
gætt. „Við höfum eftirlit með almenna ferl-
inu, en við eru ekki inni á stokki hjá fyrir-
tækjunum í hverju og einu tilviki.“
Misvísandi svör fengust þegar spurt var
hvort hleranir skilji eftir sig spor í kerfum
fyrirtækjanna. Síminn og Vodafone
svöruðu því bæði játandi en Nova neitandi.
Engin skipulögð leit fer hins vegar fram
að slíkum sporum innan nokkurs af fyrir-
tækjunum þremur.
Ásgeir Karlsson hjá greiningardeild
embættis Ríkislögreglustjóra segir að bak-
grunnur þeirra starfsmanna sem komi að
tengingu varðandi símhleranir hjá fjar-
skiptafyrirtækjunum sé ekki skoðaður hjá
lögreglu. Sitt mat sé að nauðsynlegt sé að
láta slíka skoðun fara fram.
Brotalöm í kerfinu
Ögmundur Jónasson innanríkisráðherra
segir að greiningardeild Ríkislögreglu-
stjóra hafi vakið athygli á því að það séu
fleiri en lögreglan sem koma að hlerunar-
málum. Þar sé um að ræða símafyrirtækin
sem annist tengingar.
„Þetta staðfestir það sem greiningar-
deild lögreglunnar hefur sagt og ég hef
haft eftir henni á opinberum vettvangi,
meðal annars á Alþingi nýverið, að þarna
sé brotalöm í kerfinu sem ég vil kalla
varnarkerfi fyrir réttindi borgarans og þá
brotalöm verðum við að laga.“
FRÉTTASKÝRING: Eftirlit með hlerunum
Jóhanna S.
Sigþórsdóttir
jss@frettabladid.is
Þórður Snær
Júlíusson
thordur@fréttabladid.is
Ekkert utanaðkomandi eftirlit
með hlerunum símafyrirtækja
Meint hlerun símastarfsmanns skoðuð
SÍMHLERANIR Almennar reglur eru í gildi um framkvæmd símhlerana. Þær gera ráð fyrir teymi tækni-
manna sem framkvæmir hleranir innan símafyrirtækja fyrir lögreglu. Allir sem í teymunum eru skrifa undir
trúnaðarupplýsingar.
Við höfum eftirlit með
almenna ferlinu, en við eru
ekki inni á stokk hjá fyrirtækjunum í
hverju og einu tilviki.
HRAFNKELL GÍSLASON
FORSTJÓRI PFS