Saga - 2005, Síða 204

202
RAGNHEIÐUR MÓSESDÓTTIR
verra að hugsað hefur verið fyrir að hafa með yfirlit yfir helstu hug-
tök sem notuð eru. Þetta er mjög gagnlegt vegna þess að ritið er á
ensku og því mikilvægt að geta séð hvaða danskt/sænskt hugtak er
í raun verið að þýða. Það að ritið er á ensku sýnir áhuga aðstand-
enda þess á að koma skandinavískri sögu á framfæri við fleiri en þá
sem geta lesið skandinavísk mál.
í innganginum leggur Rian megináherslu á að hér sé um að
ræða yfirlit byggt á frumrannsóknum um þróun „magtstaten
/militárstaten" í Skandinavíu. Þar sem ekki séu til grunnrannsókn-
ir verði ekki hægt að fara eins nákvæmlega í sakir og ella. Þannig
fær lesandinn mynd af stöðu sagnfræðirannsókna á þróun stjórn-
sýslu á Norðurlöndum í upphafi 21. aldar, jafnframt því að skynja
hvar vantar upp á í frumrannsóknum á þessu sviði. Þetta er í raun
stykur bæði Stjórnsýslusögunnar og Byltingarinnar.
Hugtökin magtstat og militarstat eru grundvallarhugtök í bylt-
ingarrannsókninni. Þau urðu til í umræðunni um ríkjamyndun og
þróun ríkisvalds á ámýöld og voru notuð til þess að hægt væri að
skýra þróunina og gefa nafn ríkisformum sem áttu rætur á miðöld-
um. í Danmörku nota menn frekar fyrra hugtakið þar sem hernaðar-
þróun var þar hægari en í Svíþjóð sem byggði veldi sitt á hernum
og er því betur lýst með hugtakinu militarstat. En tilgangur þeirrar
rannsóknar sem hér er birt, segir Rian, er að skoða baksvið hugtak-
anna, og ekki síst að skapa empíríska heildarmynd af þessum ríkj-
um byggða á grunnrannsóknum,15 jafnframt því að geta bent á svið
sem enn þarfnast frekari rannsókna. Hann sér það sem kost þessa
verkefnis að geta teflt saman mismunandi rannsóknarhefðum þess-
ara ríkja. Hér er reynt að finna skýringu á þeirri þróun sem varð í
þessum tveimur stóru norrænu ríkjum frá siðaskiptum og fram til
um 1700. Verkefnið gengur út frá þremur mismunandi hreyfiöflum
og er athugað hvernig þau hafi leitt til þeirra breytinga sem urðu í
skipulagi þessara tveggja ríkja á fyrri hluta nýaldar. í fyrsta lagi
hvort tengsl hafi verið milli ríkisþróunar og ríkisfjármála ríkjanna
annars vegar og evrópskra fjármálamiðstöðva, svo sem Amsterdam
og London, hins vegar. í öðru lagi hvort ríkjamyndun í Evrópu sem
heild hafi verið ögrun við sjálfstjórn þessara konungsvelda, sem
síðan hafi valdið því að efla þurfti varnir ríkisins og þar með mið-
stjórn þeirra. Loks er tekið á því hvaða innri aðstæður hafi verið til
15 „... to penetrate behind the different terms and move further towards an
empirically based synthesis of 17th century power structures ...", (bls. 28).