Eining - 01.10.1947, Blaðsíða 10

10
E I N I N G
Afengissalan
ER STÆRSTA SMAN ÞJOÐARINNAR
EFTIR A. G. HOLSEN
forstöðumann sjómannaheimilisins
í Kristiansand, Noregi.
Þetta erindi var flutt í Kristiansand
20. júlí 1947 á Landsfundi Sambands
bindindisfélaga bílstjóra í Noregi. Rit-
stjóri Einingar hlustaði þá á erindið
og bað höfundinn um það í blaðið, ekki
sökum þess, að það sé eftirsóknarvert
að birta neitt það, sem er til miska
hinni ágætu norsku þjóð, heldur hins,
að það á vel við hverja þjóð, sem selur
áfengi, og engu síður ísland en aðrar
þjóðir.
Það eru nú rúm tvö ár, síðan við
endurheimtum frelsi okkar. Enn sýður
í okkur, er við minnumst grimmdar-
verka þjóðverja og miskunnarlausra of-
beldisverka N. S. (National Samling).
Slíkt þrældómsok varð norska þjóðin að
bera í fimm ár. Ekkert undur, þótt fögn-
uðurinn yrði mikill, þegar lausnar-
stundin rann upp. Við vegsömuðum
frelsið bæði í söng, ræðu og riti. Við
kunnum að meta hetjudáð okkar, sem
höfðum boðið grimmd og ofbeldi byrg-
inn og haldið velli. Við töluðum stór orð
um heimavígstöðvar, vígstöðvar erlendis
og önnur baráttusvæði. — Ekkert land
hafði af öðru eins að státa. Nei, Óli
Norðmaður er „karl í krapinu", þegar
á reynir.
Og nú skyldi verða tekið til höndun-
um við endurreisnarstarfið. Óskaplegt
átak var framundan. Vissulega skyldi
heimurinn fá að sjá, að nú stæðu Norð-
menn sameinaðir engu síður en á kúg-
unartímum Þjóðverja og N. S. Ham-
ingjan góða, öll þau hreystiorð og glæsi-
legu vonir. Við hrósuðum okkur sjálfir,
unz slíkt varð að trú bæði heimafyrir
og erlendis. Hver hefur svo niðurstaðan
orðið? Að mestu leyti hefur allt drukn-
að í sjálfshóli og hreystiorðum. Við skul-
um játa hreinskilnislega að í landinu
finnst naumast starfsáhugi. Nei, hér
snýst áhuginn í dag um kvikmyndir,
dans, veizlur og drykkjuskap. Slíkt er
hið eftirsótta. Getur slík kynslóð byggt
landið á ný?
Að einu leyti lék lánið við okkur. Við
áttum miklar fjárfúlgur í erlendum
gjaldeyri í stríðslokin. Og var það verzl-
unarflota okkar að þakka. Þetta hefur
bjargað okkur og þess vegna erum við
betur staddir fjárhagslega en nokkur
önnur þjóð, sem varð fyrir ógnum styrj-
aldarinnar. Við höfðum því efni á að
vera nautnasjúkt tízkufólk. En nú geng-
ur erlendi gjaldeyrinn til þurrðar og
verður þá brátt lítið úr okkur, ef við
nennum ekki að vinna. Enn höfum við
reynt minnst af því. Hingað til hefur
stefnan helzt verið sú, að láta reka á
reiðanum.
Eitt af því hryggilegasta, sem hér
gerðist eftir stríðslokin, var krafa 14
bæja um áfengisverzlun. Naumast höfð-
um við sloppið undan kúgun Þjóðverja
og N. S., fyrr en við heimtuðum að ann-
ar enn verri kúgari fengi að leikalausum
hala. Það skyldi vera þakkarfórn okkar
fyrir það frelsi, sem við fengum að
mestu óverðskuldað. Og nú er árangur-
inn augljós: biðraðir fyrir utan áfeng-
issölurnar, fyllirí, áflog, manndráp, slys
af völdum ölvaðra ökumanna, neyð, sorg
og eymd. Þetta eru ávalt fylgjur áfeng-
isdrykkjunnar. Sjáið, hvernig það var
hér á föstudag og laugardag. Hugsið
ykkur þessa geysilegu biðröð og þröng
við áfengisútsöluna. Og er hægt að
hugsa sér nokkuð smánarlegra og aum-
ara en þessa kássu áfengiskaupenda.
Þarna híma menn jafnt vetur sem sum-
ar, hvernig sem viðrar, allra stétta
menn, ungir og gamlir, ríkir og fátæk-
ir, konur og karlar, hermenn og almenn-
ir borgarar. Áhugamálið er eitt og hið
sama hjá öllum: að ná í sem mest á-
fengi.
Hér eru þjóðarinnar auvirðilegustu
landráðamenn.
Alls geta 19 bæir státað af biðröðum
áfengiskaupenda. 1 landinu eru 64 út-
sölustaðir. Síðastliðið ár seldu þeir um
20 milljónir lítra af áfengum drykkjum,
og kaupendur lögðu út fyrir þetta um
446, 800,000 króna. Tekjur ríkisins voru
340,101,000 kr. En svo kemur tala hinna
ákærðu á árinu. Þeir urðu 42,515 og
það er sennilega ekki helmingur hinna
seku.
Hinn þekkti læknir, Tove Mohn í
Oslo, segir: „Milli 50 og 70 af hundr-
aði kynsjúkdómanna orsakast af áfeng-
isneyzlunni, og 73% allra afbrota eru
framin undir áhrifum áfengis".
Ég leyfi mér því að segja, að áfeng-
issalan sé stærsta smán þjóöarinnar. Og
það er ríkið, sem stendur að þessum
ófögnuði, en við skreytum okkur með
hinu glæsilega nafni: kristin menning-
arþjóð. Eigum við skilið að heita slíkt
á meðan við látum áfengið flóa þannig?
Því að vissulega getur ekki farið saman
sannkölluð menning, sannur kristin-
dómur og áfengisspilling fremur en eld-
ur og vatn. Hefðu hinir kristnu í land-
inu þekkt sína kristilegu skyldu, þá
hefðum við nú færri útsölustaði, en þeir
brugðust þegar atkvæðagreiðslan fór
fram. Þeir sátu heima og svo fengum
við biðraðir áfengiskaupenda, drykkju-
mannaheimili og vesaldóm.
Yfirlæknirinn við Aust-Agder sjúkra-
hús segir: „í Arnedal eru að minnsta
kosti 100 drykkjumannafjölskyldur".
Og þá eru það sjálfsagt 200 drykkju-
mannafjölskyldur í Kristiansand.
Hver ber svo ábyrgðina á þessum
smánarlegu viðskiptum. Fyrst og
fremst allir andstæðingar okkar bind-
indismanna, þeir sem alltaf heimta sem
frjálsasta áfengissölu. Þar næst allir
hinir kærulausu, sem bregðast þegar
barizt er og greitt atkvæði með eða
móti áfenginu. Þeir sem þá sitja heima.
Hér mætti og nefna allmarga þeirra,
sem eru þó boðberar kristinnar trúar.
Heyra söfnuðirnir að jafnaði orð frá
prédikunarstólnum, sem leggjast fast
gegn drykkjuskaparbölinu? En stærsta
smánin er þó sú, að ríkið sjálft skuli
starfrækja áfengissöluna til þess að afla
tekna ríkissjóði, sem ávalt er þó þur-
ausinn. Sé nokkuð til, sem kalla megi
blóöpeninga, þá er það þessi fjáröflun.
Það er hin kostnaðarsamasta fjáröflun
ríkisins, því að henni samfara er botn-
laust hyldýpi eymdar og sorgar, og tára-
haf, eyðilögð lífshamingja, gereyðilagð-
ir menn svo tugþúsundum skiptir og
glötun þúsunda dýrmætra mannslífa.
Hugleiðið þetta.
Ég spyr því: er ekki áfengisverzlunin
miskunnarlaus dómur yfir öllu því, sem
við köllum menningu og kristindóm?
Við sendum kristniboða til heiðingja-
landanna, og þess mun vera þörf, en
svo verndum við með lögum landsins
slíkan kúgara og kvalara, sem breytir
jafnvel hámenntuðum manni í villidýr,
já, djöful. Lengra nær enn ekki okkar
vegsamaða kristilega menning.
Það er talin sóun, að við látum tvær
krónur á mann til kristniboðs, en á-
fenginu fórnum við þó 100 kr. árlega
á hvert mannsbarn í landinu. Þetta á-
telja tiltölulega fáir. En það er jafn
fráleitt fyrir einstakling sem þjóð að
áfengisdrykkja geti nokkru sinni leitt
til velmegunar.
Þegar um áfengið er að ræða, þá er-
um við Norðmenn miklir vesalingar.
Sjálfsagt er að tæma flöskuna, drekka
frá sér ráð og rænu og hafa svo í
frammi ljótt orðbragð og áflog. Haldið
ekki, að við þyrftum einnig niður til
Þýzkalands til þess að verða okkur til
skammar. Hermenn okkar, einnig yfir-
menn þeirra, drukku sig fulla, lentu í
áflogum við Englendinga og svo var
þeim bannað að koma inn á hótel og
skemmtisamkomur. Slíkt er falleg land-
kynning. Og enginn þarf að segja mér,
hvernig Norðmenn geta stundum hegð-
að sér í hafnarborgum erlendis. Það hef
ég sjálfur séð. Ekkert land í heiminum
átti jafnmörg nöfn og Noregur á skrá
hjá knæpunum í Antwerpen, ekki einu
sinni England. Einnig þetta talar sínu
máli.
Hvert er svo fyrsta og æðsta hlut-
verk bindindismanna? Að koma á fót
V
*

4