Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1994, Qupperneq 12

10
Anna María Gunnarsdóttir...
hafði lært að lesa myndletur en hinn bæði myndletur og stafrófslet-
ur. Niðurstöðurnar voru afdráttarlausar. Þeir sem höfðu lært að lesa
stafrófsletur áttu mun auðveldara með hljóðvitundarprófið en þeir sem
höfðu aðeins lært myndletur. Andspænis þessum rannsóknum standa
aðrar athuganir sem hafa sýnt að unnt er að þjálfa hljóðkerfisvitund
barna fyrir lestrarnám, m.a. með þjálfun í rími (Bradley og Bryant 1983;
Lundberg, Frost og Petersen 1988). Varlegast virðist því að álykta að
hljóðkerfisvitundin sé í senn undanfari lestrarnáms en taki jafnframt
mikinn þroskakipp við skólagöngu (Goswami og Bryant 1990).
1.2 Talskynjun, lestrar- og stafsetningarerfiðleikar
Nokkrar tilraunir hafa verið gerðar erlendis til að kanna talskynj-
un hjá lestregum einstaklingum, einstaklingum sem eiga þá jafnframt
í miklum erfiðleikum með stafsetningu. Hurford og Sanders (1990)
könnuðu hæfileika lestregra og vel læsra bama í 2. og 4. bekk. Börnin
voru látin hlusta á tvö pör CV atkvæða þar sem C var lokhljóð.2 Jafn-
langt bil var haft milli fyrra og seinna atkvæðis í hvoru pari. Þau áttu
að dæma hvort seinna parið hefði sömu lokhljóð og það fyrra. Hurford
og Sanders nefna niðurstöður Tallals (1980) sem höfðu bent til þess að
börn með sértæka lestrarerfiðleika ættu erfitt með að greina myndun-
arstað lokhljóða þegar bilið á milli áreitanna væri stutt og þyrftu því
lengri tíma til að greina fónem en þeir sem eru vel læsir.
í tilraun Hurfords og Sanders (1990) stóðst þessi tilgáta ekki. Mun-
urinn á bömum með lestrarerfiðleika og vel læsum börnum var ekki
meiri við stutt bil milli áreita heldur en langt. Helsti munurinn á hópun-
um var að börn með lestrarerfiðleika áttu erfiðara með hljóðgreiningu
innan atkvæðis en milli atkvæða. Hurford og Sanders komust einnig
að því að hægt var að bæta frammistöðu þessara nemenda með þjálfun
í hljóðgreiningu með leikrænu tölvuforriti.
Steffens, Eilers, Gross-Glenn og Jallad gerðu árið 1991 rannsókn á
talskynjun fólks með sértæka lestrarerfiðleika. Þrenns konar áreitaraðír
vom búnar til í talgervli Klatts (Klatt 1980; Klatt og Klatt 1990).
2 C = samhljóð, V = sérhljóð.