Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1994, Side 50
48
Eiríkur Rögnvaldsson
(36) a. Guðný var systir hans er átti Vermundur mjóvi.
(Eyrbyggja saga, s. 547)
b. ... svo sem verið hafði Egill eða Þórólfur á hans aldri.
(Egils saga Skalla-Grímssonar, s. 489)
c. Þetta bænahald var vanur að hafa Guðmundur biskup þá er hann lifði.
(Islendinga saga, s. 387)
d. En þenna mann hafði sent Sturla Sighvatsson ...
(Islendinga saga, s. 389)
Önnur blönduð mynstur er hins vegar erfitt að leiða út, hvort heldur er
frá O V- eða V O-grunni. Setningar með röðinni aðalsögn — hj álparsögn
— fornafnsandlag, sem eru nánast ekki til eins og áður segir, yrði að
leiða út með hægri færslu fornafnsandlagsins, og slíkar færslur koma
yfirleitt ekki fyrir, eins og fram kom hér á undan.
Setningarmeð(sjaldgæfu)röðinniandlag — hjálparsögn — aðalsögn
mætti hugsa sér að leiða annaðhvort af OV-grunni með sagnarlyftingu
(verb raising) og viðhengingu hægra megin á hjálparsögnina (sjá Hae-
geman & van Riemsdijk 1986, van Kemenade 1987, Pintzuk 1991) eða
af VO-grunni með færslu andlagsins til hægri (sbr. Halldór Ármann
Sigurðsson 1988). Ég held að bæði fræðileg rök og reynslurök mæli
með fyrri kostinum.
í fyrsta lagi má nefna að slík vinstri færsla andlagsins minnir mjög
á andlagsvíxl (Object Shift, sjá Holmberg 1986, Jonas & Bobaljik
1993); en andlagsvíxlum er aðeins hægt að beita ef aðalsögnin hefur
verið færð út úr sagnliðnum, og því er augljóslega ekki til að dreifa
í þessum dæmum. Vissulega er hugsanlegt að fomíslenska hafi búið
yfir vinstri færslu sem hafi verið svipuð andlagsvíxlum nútímamáls, en
ekki gert kröfu um færslu aðalsagnar út úr sagnlið; en af fræðilegum
ástæðum er það heldur ósennilegt. I öðm lagi em andlögin sem hér um
ræðir stundum óákveðin, en óákveðin andlög eru yfirleitt ekki færð til
vinstri (sjá t.d. Jonas & Bobaljik 1993).
Við þetta bætist að sé gert ráð fyrir því að allar setningar hafi sama
gmnn (hvort sem það er VO eða OV) vantar ekki einungis skýringu á
mismunandi tíðni mynstranna í (15)—(18), heldur einnig á því að sum