Jafnaðarmaðurinn - 01.12.1927, Blaðsíða 1

JAFNABARNAÐURINN
ÚTGEFANDI: VERKLÝÐSSAMBAND AUSTURLANDS
12. tölublað
Norðfirði, desember 1927
2. árgangur
Stórkostleg seðlafölsun.
Nýlega hefir komist upp stór-
kostleg seðlafölsun í þýskalandi.
Rússneskur maður, að nafni
Sadathieraschwili, var tekinn fast-
ur, er hann var að reyna að fá
skift rússneskum seðlum í banka
einum í Berlín. Bankamann þann,
er tók við seðlunum, grunaði að
eitthvað væri við þá athugavert
og lét rannsaka seðlana. Reynd-
ust þeir þá falskir, og var Rúss-
inn þegar handtekinn. En svo
vel voru þeir gerðir, að ekki var
unt að þekkja þá frá venjulegum
seðlum, nema með nákvæmri
rannsókn. Hefir fjöldi manna
síðan flækst inn í mál þetta, sjer-
staklega ýmsir þektir þýskir þjóð-
ernissinnar. í sumum þýskum
blöðum er því haldið fram, að
Dederding, aðalforstjóri hins al-
kunna Shell-olíufélags, sje eitt-
hvað við málið riðinn, en engar
sannanir eru enn framkomnar
um það.
þeir, sem teknir hafa verið
fastir, halda þvf fram, að fölsun-
in sje gerð ril þess að steypa
stjórninni í Rússlsndi — en ekki
til að auðga þá sjálfa — og sjer-
staklega til þess að losa Georgiu
(eitt sambandsríkið rússneska)
undan yfirráðum Rússa. Átti að
koma þessum fölsku seðlum í
margra miljóna rúblna tali inn í
Rússland, og þegar það hefði
tekist og seðlarnir væru komnir
í umferð í Rússlandi, átti að ljósta
öllu upp og kenna stjórninni um
að hún borgaði bændunum vör-
ur þeirra meðfölskum peningum.
Átti þetta að spilla fjárhagsáliti
Rússa í útlöndum og styðja að
uppreist í landinu, sem leiða
skyldi til þess, að stjórninni yrði
steypt og Georgia losnaði undan
rússneskum yfirráðum.
Otrúleg er þessi saga, en styðst
þó við ýmislegt er gerst hefir á
síðustu mánuðunum.
Alkunnugt er, hve forstjóri
Shell-fjelagsins varð reiður, er
Standard-oil (Rokkefellers-olíu-
fjelagið) náði samningum við
Rússastjórn um vinslu ohulind-
anna í Georgiu. Þessar lindir
hafði Shell-fjelagið átt fyrir ófrið-
inn, en Rússar tóku þær eignar-
námi í byltingunni miklu. Hefir
Shell-fjelagið ekki starfað þar
síðan og lindirnar verið iítið starf-
ræktar þar til nú, er Standard
Oil fjekk notkunarrjettinn á þeim.
Er talið að með því tryggi Stand-
ard Oil sjer alla olíuvinslu við
Miðjarðarhafið, og önnur fjelög
geti ekki kept við það þar.
Af þessum ástæðum á Shell-
fjelagið að hafa stutt peninga-
falsarana, gegn því að það fengi
aftur rjettindi sín yfir olíulindun-
um í Georgiu, þegar búið væri
að losa hana undan stjórn Rússa.
Um 50 miljónir rúblna hefir
tekist að ná í af þessum fölsku
seðlum, og er því hjer að ræða
um stórkostlegri seðlafölsun en
ennþá hefir þekst. — Ungverska
seðlafölsunin í fyrra, sem íjöldi
háttsetfra embættismanna í Ung-
verjalandi var við riðinn, — þar
á meðal sjálfur ríkisstjórinn —
er smámunir einir í samanburði
við þetta gífurlega fjársvikamál.
Talið er líklegt, að fjöldi stjórn-
mála- og peningamanna í Eng-
landi, Frakklandi og Þýskalandi
sje flæktur í málið. Rannsókn er
ennþá tiltölulega stutt á veg
komið, en mun vera haldið áfram
af miklu kappi.
(Eftir Soc. Dem. 22. nóv.)
Afvopnunarráðstefna
ein enn stendur nú yfir í Genf
í Sviss. Er hún að því leyti frá-
brugðin fyrri systrum sínum, að
Rússar senda nú þangað fulltrúa.
Litvinof er aðalfulltrúi Rússa á
fundinum og hefir hann borið
fram tillögu um almenna og al-
gerða afvopnun innan 4 ára. Er
þetta merkilegasta tillagan sem
fram hefir komið í afvopnunar-
málunum, að bví leyti, að hún
er fram borin af einu mesta her-
valdsríki heimsins, og það því
ríkinu, sem hin stórveldin hafa
hingað til talið Þránd í Götu allr-
ar afvopnunar. Er nú eftir að
sjá, hvernig þau snúast við til-
lögunni, og hvort afvopnunartal
þeirra er annað en marklaust
hjal, til þess eins að blekkja smá-
þjóðirnar.
Ensk blöð telja nú aðalágrein-
inginn á ráöstefnunni standa milli
þeirra Chamberlains og Litvinofs
um afstöðuna til „undirróðurs
Rússa“. Telur Litvinof ráðstjórn-
ina ekki geta hindrað að 3. Int-
ernationale útbreiði skoðanir sín-
ar.
Coolidge, Bandaríkjaforseti og
afvopnunarniaður, hefir lýst því
yfir í boðskap til þingsins að
Bandaríkin vilji efla heimsfriðinn,
en samt telji hann nauðsynlegt
að auka herbúnað Bandaríkjanna,
einkum beitiskipaflotann. (Mörg-
um mun sjálfsagt verða að brosa
að þessari auðvalds-friðar-yfirlýs-
ingu. í öðru orðinu friður —
hinu aukinn herbúnaður.)
Kosningar í Englandi.
í nóvember s. I. fóru fram
kosningar til bæja- og sveita-
stjórna í Epglandi, utan Lundúna.
Verkamannaflokkurinn vann stór-
kostlegan sigur við kosningarþær.
"jekk hann um 150 ný sæti, í
viðbót við það, sem áður var.
Mestum hluta þeirra sæta tapaði
íhaldið. Nú orðið hafa jafnaðar-
menn meirihluta í 16 stærstu
bæjum EnglandS og eru liðsterkir
orðnir alstaðar. Næsta ár fara
fram þingkosningar í Englandi.
Vinni jafnaðarmenn þá þann sig-
ur, að þeir taki við völdum, er
átt betri stuðningur þeim, en
tryggur meirihluti í sem flestum
)æja- og sveitastjórnum.
Loftskip Englendinga.
Englendingar hafa nú í smíð-
um tvö loftskip, stærri en áður
hafa smíðuð verið og betur út-
búin. Er þeim ætlað þegar á
næsta sumri að hefja reglulegar
flugferðir milli Englands og
Kanada.
Frjálslyndi flokkurinn
í Frakklandi hefir klofnað. Eru
annarsvegar íhaldssinnaðir flokks-
menn, er vilja samband við borg-
araflokkana, en hinsvegar frjáls-
lyndir flokksmenn, er samvinnu
vilja við jafnaðarmenn.
1. desember
var minst hjer eins og venja
hefir verið til undanfarið. Fóru
ræðuhöld og veitingar fram í
barnaskólanum. — Páll Þormar,
hreppstjóri, setti samkomuna. —
Fyrir minni fullveIdisins og Jóns
Sigurðssonar mælti lngvar Pálma-
son alþingism., en fyrir minni ís-
lands Jónas Ciuðmundsson. —
Söngflokkar tveir, blandað kór
og karlakór, skemtu meö söng,
og stjórnaði þeim Ingi T. Lárus-
son, stöðvarstjóri. Sigdór Brekk-
an skemti með upplestri.
í Bíósalnum var höfð skraut-
sýning og upplestur og síðan
stíginn dans þar fram undir
morgun. Nýjung var það á dans-
leik þessum, að fjögra manna
hljómsveit ljek fyrir dansinum og
þótti henni vel takast.
Kvenfjelagið sá um veitingarnar.
Munu þeir, erskemtunina sóktu,
hafa skemt sjer hið besta.
ilagnús Helgason,
skólastjóri Kennaraskólansvarð
sjötugur 12. nóvember s. 1. Var
aímælisdagurinn hátíðlegur hald-
inn í skólanum af kennurum
skólans og yngri og eldri nem-
endurn sjera Magnúsar. Færðu
kennarar og nemendur honum
að gjöf vönduð víövarpsmóttöku-
tæki, en eldri nemendur hans
gáfu honum öndvegisstól einn
mikinn, og er talið að stóll sá
sje með fásjeðustu og vönduð-
ustu gripum er sjest hafa hjer.
Ríkarður Jónsson gerði stólinn
að mestu. Fjöldi árnaðaróska
, bárust sjera Magnúsi á þessum
afmælisdegi hans. Á þessu ári
hefir hann og veitt Kennaraskól-
anum forstöðu í 20 ár. Eru því
flestir starfandi kennarar nemend-
ur sjera Magnúsar.
Munu flestir þeirra hafa sent
honum hlýjar afmæliskveðjur þó
fjarlægð bægði þeim frá að taka
oátt í afmælisfagnaöinum, sem
3eir vafalaust allir hefðu óskað.
Varla mun nokkur kennari vera
afn ástsæll af nemendum sínum
og sjera Magnús Helgason.
.Skammastu þín, Alþýðublad!*
Hún er undarleg stundum,
kaldhæðni forlaganna. Fyrir fá-
um mánuðum skriíaði ritstjóri
„Varðar“,Kristján Albertson.lang-
ar greinar um íslenska biaða-
mensku og fann henni margt til
foráttu. Greinar þessar, sem
byrjuðu sæmilega og ýmsir bjugg-
ust við að mundu gera eitthvert
gagn, mistu alveg gildi sitt við
það, að K. A. rjeðist aðeins á
blaðamensku Framsóknar og
Jafnaðarmanna, en „gleymdi"
alveg íhaldsblöðunum, — verstu
saurblöðum landsins. — Hann
gleymdi að benda á róg þann og
níð, sem íhaldsblöðin eru stöð-
ugt full af um málefni andstæð-
inga sinna, en þó sjerstaklega um
einstaka menn, því þeim er
fæstum unt að greina milli manna
og wnálefna. Af hverju K. A. rjeð-
ist ekki á blaðamensku Morgunbl.
og Varðar (áður en hann tók
við honum) er ekki hægt að upp-
lýsa hjer, en sennilega var það af
því, að skyldleikinn milli Varðar
og „Mogga“ — stærsta saur-
blaðsins í landinu — var of mik-
ill. Eitt af því, sem K. A. átaldi
harðlegast, var lubbalegur rit-
háttur, skammaryrði, sem mintu
á lágt menningar og þroska stig.
Þau áttu að hverfa. Uppnefni og
annað götudrengjaorðbragð átti
ekki að líöast, og skal það við-
urkent, að Vörður er eina íhalds-
blaðið, sem lítið hefir gert að
því, að uppnefna andstæðinga
sína.
Fyrir fám dögum barst Vörð-
ur hingað með langri grein um
sjóðþurðarmálið. Endar sú grein
á þessari hneykslanlegu setningu:
„Skammastu þín, Alþýðublað
— fyrir öll þín lúalegu ósann-
indi fyr og síðar“. — Svona
skrifar þá sjálfur erkiengill ís-
lenskrar blaðamensku, K. A. —
Myndin, sem lesandinn fær í hug-
ann, er alþekt úr götustrákalffi
bæjanna. Tveim götudrengjum
lendir saman. Þeir skamma hvor
annan og rökin verða: Skamm-
astu þín! Skammastu þínsjálfur!
o. s. frv.
K. A. hefir vafalaust ritað þessi
orð í reiði og ekki tekið eftir því,
hve frámunalega götustráksleg
þau eru. Þau eru enn lúalegri en
nokkuð það, sem í „Mogga*
hefir staðið, og er þó erfitt að
komast neðar.
Það er sagt að K. A. sje að
fara frá Verði. Þeir, sem hafa
esið Vörð þennan tfma, sem
hann hefir ritað hann, hafa sjálf-
sagt flestir tekið eftir því, að
hann hefir altaf farið versnandi.
Hann var skástur fyrst, en hefir
altaf orðið morgunblaðslegri með
hverju tölublaði. Þó hefir hann
altaf tekið einstaka málum skyn-
samlegar en önnur íhaldsblöð. Og
nú er svona djúpt sokkið. Sömu
rökin, sem örgustu götudrengir
nota, tekur hann sjer nú í munn
um andstæðing sinn, og sýnist
ekki fyrirverða sig fyrir. Hvernig
mundu blöðin líla út, ef þau færu
að dæmi K. A. og Ijetu greinar
sínar byrja eða enda á álíka rök-
um og þetta? Hefir K. A ^ert
sjer það fyllilega ljóst? Margir
andstæðingar K. A. hefðu vafa-
laust unnað honum þess, að láta
af ritstjórninni án þess að falla
svona djúpt, en það gat ekki
orðið. Freistingin til að líkjast
„Mogga“ hefir verið of mikil, en
stillingin — of lítil.
Sýslumanni vikið úr embætti.
Sýslumanni Barðstrendinga,
Einari M. Jónassyni, hefir verið
vikið úr embætti um stundarsakir,
og í stað hans settur Bergur
Jónsson, fulltrúi hjá lögreglu-
stjóranum í Reykjavík. Sýslumaö-
urinn neitaði að hlýða fyrirskip-
un ráðuneytisins og kvaðst ekki
afhenda embættið hinum setta
sýslumanni. Var þá Óðinnsend-
ur vestur með Hermann Jónas-
son, bæjarfógetafulltrúa í Reykja-
vík, til þess að gera ráðstafanir
til að afhenda hinum setta sýslu-
manni skjalasafn sýslunnar.
Rannsókn hafði áður farið
fram á embættisfærslu sýslu-
mannsins. Hafði Stefán Jóh.
Slefánsson, hæstarjettarmálaflutn-
ingsmaður, framkvæmt rannsókn-
ina.
Ófrjett er hvernig sýslumaður
hefir tekið Hermanni Jónassyni
Gin- og Klaufasýki.
Vegna þess, aÖ gin-og klaufa-
sýki hefir gosið upp í Svíþjóð
og Danmörku, hefir atvinnumála-
ráðuneyttð hert allmjög á banni
um innflutning varnings er sýk-
ingarhætta stafar af.
NýtísKu gisthús í ReyKjavík.
Jóhannes Jósepsson, glímu-
kappinn heimsfrægi, hefir sent
bæjarstjórn Reykjavíkur tilboð
um að reisa í Reykjavík nýtísku
gistihús fyrir 1930.
Alþingi
er kvatt saman 19. janúar næst
komandi.