Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2007, Page 187

Ritdómar
185
slíkum sögnum heldur er fall frumlagsins mjög breytilegt í máli einstaklinga, m.a.
eftir því hver sögnin er og hvers eðlis frumlagið er (nafnorð eða fomafn, 1. persóna
eða 3. persóna o.s.frv.); þeir sem nota aldrei eða mjög sjaldan þágufall eru líka mun
fleiri en þeir sem nota það í flestum eða öllum tilvikum (sjá Ástu Svavarsdóttur 1982
°g Jóhannes Gísla Jónsson og Þórhall Eyþórsson 2005 (einkum mynd 1 á bls. 235)).
Sömuleiðis hafa reynst vera fá dæmi um þágufall með slíkum sögnum í textum úr
raunverulegu tal- og ritmáli (sbr. Finn Friðriksson 2004). Það er því ofmælt að breyt-
lngin sé nánast um garð gengin í íslensku og notkun þolfalls bundin við fáeina
einstaklinga.
Efnisskipan og efnistök, framsetning og frágangur
Bókin skiptist í sjö tölusetta kafla auk inngangs þar sem fjallað er um efni bókarinnar
°g tilgang. Meginkaflaskiptingin er í aðalatriðum skýr en aftur á móti er innra skipu-
lag einstakra kafla víða nokkuð ruglingslegt. Köflunum er skipt í ónúmeraða undir-
kafla með lýsandi fyrirsögnum sem sumar eru með (feitletruðum) hásteflingum en
aðrar með venjulegu (feitu) letri og virðast þeir síðamefndu vera hugsaðir sem undir-
kaflar hinna. Efnislega stenst það þó sums staðar illa, t.d. em kaflar um fomyrði
(archaisms) og nýyrði (bls. 67-69) undirskipaðir kafla um tökuorð, kafli þar sem
e*nkum eru sýnd dæmi um fomlegar beygingarendingar í sögnum (bls. 103-104) er
undirskipaður kafla um nafnorð og kafli sem fjallar um útbreiðslu flámælis á íslandi
(bls. 122) er undirskipaður kafla um flámæli í vesturíslensku. Þá er heiti undirkafl-
anna ekki ævinlega í fúllu samræmi við efni þeirra, t.d. fjallar kafli með yfirskriftinni
'.Nouns“ fyrst og fremst um fallmörkun sagna og forsetninga auk þess sem fallorðið
* mörgum dæmanna sem þar em sýnd er alls ekki nafnorð heldur fomafn —jafnvel í
undirkaflanum „Case Assignment of Nouns by Verbs“. Einnig kemur fyrir að ósam-
rænii er á milli meginmáls og dæma. í umíjöllun um ensk áhrif á merkingu orða og
tökumerkingar er sagt að slíkar breytingar orsakist af skyldleika milli íslenska og
enska orðsins („similar, or the same, etymologies"; sbr. bls. 65) en dæmin sem á eftir
fara sýna hins vegar að orðsifjaleg tengsl (eða formleg líkindi) em ekki nauðsynleg
forsenda fyrir breytingu, t.d era tengslin m\W\ Jloor og gólf eingöngu merkingarleg en
tfuga samt til þess að íslenska orðið bætir við sig merkingunni ‘hæð (í húsi)’ til sam-
ræmis við ensku. Einnig er innbyrðis röð undirkaflanna sums staðar óskipuleg, t.d. er
j 5. kafla farið úr beygingarlegum atriðum í setningafræðileg og svo aftur í beygingar-
e8’ úr sögnum í nafnorð (og forsetningar) og svo afiur í sagnir o.s.frv. og inn á milli
kemur kafli um framburð og hljóðkerfi.
Samkvæmt inngangi er bókin ekki eingöngu ætluð sérfræðingum á sviði málvís-
'uda því þar segir að ekki sé krafist sérþekkingar í málfræði til þess að hana megi lesa
Ser til gagns og jafhframt að „efforts have been made to eliminate jargon and a
úefinition of terminology is provided where deemed necessary" (bls. 4). Þessu er þó
ekki alltaf fylgt út í hörgul, t.d. era ekki öll hugtök skýrð, lýsingar á málfræðilegum
einkennum og eiginleikum era ekki ævinlega nógu skýrar og ítarlegar og það sama
1113 segja um röksemdafærslu fyrir greiningu og túlkun ýmissa atriða. Það er þó sýnu