Ritmennt - 01.01.2000, Blaðsíða 128

GOTTSKÁLK JENSSON
RITMENNT
dicimus, accurate cyclum Paschalem Dionysii
abbatis monstrantem. sed et hic in eo diversus
abit S. Oddr a communi Consvetudine, qvod
puncta literis Tabulæ præponi sveta prorsus
omiserit etiam in ipso Computo. At qvoties
puncta literis postponi debent, loco unius ve-
teribus usitati puncti, duo post istas literas
puncta pinxerit. Ejus ex filia nepos fonas Eyulfi
Pro-prætor Or(ientalis) et Austr(alis) Isl(andiæ)
1716. mortuus.
Sra Oddur Oddsson gamle á Reinivollum var
mikell saungmadur, giorde nya utlegging Jfer
Davidz vjzsalt(ara) i stirdum songliödum Js-
lendskum, hellst til ad Jdka á Sóng, sagt er hann
hafe og giort Jslend<sk>a utlegging eftir Hebr-
eskunnc Jfer Es<a>iam spamann, enn hun sie nu
ad mestu fortærd, hann hefur og giórt Rym skin-
samlegt sem biriar artalid fra Jslandz bigging, þar
hefur hann Jnnsett Toblu þa er vier kóllum
prikstafe eda Tablbirding, ad hann hafe verid gott
skald, þad hefur hannz dottur sonur Jon Ejolfs-
son ádur nefndur, sagt firer výst.
Ef frá eru talin tvö orð, seculorum og
observatum, annað fellt niður til þess að
forðast endurtekningu í latínunni, og hitt
vegna þess að það er óþarft, þá er tilvitnun-
in orðrétt. Eins og Páll Vídalín virðist hafa
bent á í hinum upphaflega Recensus-texta,
fjallaði hann ítarlegar um rímtal Odds
Oddssonar á Reynivöllum í fornyrðaskýr-
ingum sínum, í grein um orðið Tvímánuð
(qvod utrumqve nos in voce Tvimanudr
notavimus). Það er einnig athyglisvert í
þessu sambandi að í útdrætti Hálfdanar seg-
ir að Oddur Oddsson hafi dáið árið 1716.
Þetta er yngsta ártalið í útdrættinum. Það er
ekki að finna í þýðingu Þorsteins og því er
ekki ólíklegt að Hálfdan hafi bætt því sjálf-
ur viö og það hafi ekki staðið í Recensus-
handritinu. Hins vegar ber við að dánarár
annarra skálda og rithöfunda yngri en 1700
séu gefin bæði í útdrættinum og í þýðingu
Þorsteins. Hálfdan og Þorsteinn rita báðir
um magister Þorleif Halldórsson árið 1711
og útdráttur Hálfdanar segir hann deyja
1714. Þessi ártöl eru best skýrð á þann hátt
að þau hafi staðið í upphaflega Recensus-
handritinu, en að þau tilheyri þeim viðbót-
um sem Páll hafi gert við textann á stöku
stað eftir að megintextinn var skrifaður.
Þannig má ennþá segja að handritið sé ritað
að mestu leyti um 1700.
Önnur not Hálfdanar af Recensus
Eins og við höfum séð hikar Hálfdan Einars-
son ekki við að nota orðalag og heilar setn-
ingar úr Recensus Páls Vídalíns án þess að
geta þess sérstaklega, umfram það sem
hann segir almennt í formálanum, að hann
viðurkenni þakklátur að hann skuldi
Recensus „eitt og annað" (nonnulla). Til
þess að finna flest öll slík lánsyrði og setn-
ingar í Sciagraphiu, hef ég notað nafnareg-
istrið aftast, auk þess sem ég hef beitt tölvu
til þess að leita í texta Sciagraphiu. Niður-
staðan af þessari rannsókn er sú að Hálfdan
virðist fá orðalag eða heilar setningar að láni
frá greinum um 21 slcáld og rithöfunda í út-
drætti hans (JS 569 4to), ef frá eru taldar þær
fjórar beinu tilvitnanir sem fjallað hefur
verið um að ofan.16 Þetta er töluvert mikið,
þegar þessi er gætt að ekki er fjallað í Sci-
16 Staði þessa er að finna í greinunum um Ásmund
Sæmundsson, Bárð Gíslason, Bergstein blinda, Berg-
þór Oddsson, mag. Björn Þorleifsson biskup, sr. Ein-
ar á Stað Arnfinnsson, Gísla Jónsson í Melrakkadal,
Gísla Jónsson á Suðurnesjum, Guðmund Andrés-
son, Guðmund Ólafsson, Guðmund Bergþórsson,
Hallgrím Pétursson, sr. Jón Bjarnason í Presthólum,
124