Vera - 01.02.2002, Blaðsíða 53

Og ef fyrirmyndarhjónabandið er barnlaust, ganga þá söguhetjur
Jane Austen í hjónaband til þess að eignast börn?
„Hún hafði aldrei gert sér háar hug-
myndir um karlmenn eða hjónaband en
alltaf ætlað sér að giftast. Það var eina
heiðarlega staðan sem vel nienntaðar
stúlkur í litlum efnum gátu vonast eft-
ir, og þótt það gæfi enga tryggingu fyr-
ir hamingju þá var það þægilegasta
leiðin til að verjast skorti. Nú hafði hún
komið sér upp þessari vörn. Hún var
tuttugu og sjö ára, hafði aldrei þótt
lagleg og henni fannst hún lukkunnar
pamfíll."
(þýding: Silja Aðalsteinsdóttir.)
Collins þykir henni reyndar „hvorki
skynsamur né aðlaðandi" og hún gerir
sér engar grillur um að hann sé ást-
fanginn af henni: „En hann yrði maður-
inn hennar." Hún summar þarna upp
þær ástæður fyrir hjónabandi sem
ganga eins og rauður þráður gegnum
bækurnar: Konur eiga engra annarra
kosta völ, því þær geta ekki séð fyrir sér
á annan hátt. Emma hefur aðra skoðun,
enda býr hún við aðrar aðstæður og
finnst að mun betra sé aö vera ógift:
„Að ég sé aðlaðandi, Harriet, er ekki
nóg til að fá mig til að giftast; mér
verður að finnast annað fólk aðlaðandi
- eða allavega ein önnur manneskja. Og
ekki nóg með að ég ætli ekki að giftast
á næstunni, heldur hef ég ekki hug á að
giftast yfirleitt. Ég hef ekki sömu hvata
til að giftast og aðrar konur. Ef ég yrði
ástfangin væri allt annað uppi á ten-
ingnum! En ég hef aldrei verið ástfang-
in, það er ekki í eðli mínu og ég held ég
verði það aldrei. Og án ástar væri kjána-
legt af mér að breyta högum minum.
Peninga þarf ég ekki, vinnu þarf ég ekki,
virðingu þarf ég ekki: ég held að fáar
giftar konur ráði eins miklu á eigin
heimili og ég geri á Hartfield."
Það er alveg Ijóst að i upptalningu
hennar á tilgangi kvenna með því að
ganga í hjónaband er hvergi minnst á
barneignir. Og Emma gengur lengra, því
að skoðun hennar er sú að „Það er ein-
göngu fátækt sem fær almenning til að
fyrirlíta skírlífi! En einhleyp kona í góð-
um efnum er alltaf til sóma, og getur
verið eins skynsöm og indæl og hver
önnur."
'Eöli kvenna' hefur ekkert breyst
síðan á tímum Jane Austen heldur bara
áherslur samfélagsins. Þess samfélags
sem á hennar tíma lagði ekki mikið
uppúr móðurhlutverkinu. Tilgangurinn
með hjónabandi á þeim tíma sem lýst er
í bókum hennar er aö tryggja gagn-
kvæma hagsmuni. Barneignir eru ekki
inni í myndinni. Það má koma í veg fyr-
ir slíkt með því að hjónin sofi í sitthvoru
herberginu, eins og Jane Austen stakk
einmitt uppá í bréfi til vinkonu sinnar.
Bestu hjónaböndin eru meira að segja
barnlaus.
Barnleysi er kostur
Frú Croft og aðmirállinn hennar í
Persuasion njóta þess heiöurs að eiga
eitt besta hjónabandið í öllum bókum
Jane Austen. Hitt dæmið eru Gardiner
hjónin í Hroka og hleypidómum. Croft
hjónin eru samhent og samrýmd, sjálf-
um sér nóg og hrifin hvort af öðru. Frú-
in er sérlega sjálfstæö og skynsöm en
það er annað en almennt má segja um
þær mæður sem birtast í bókunum. Þau
eru nefnilega barnlaus, sem hlýtur að
vera kostur, því hvergi er minnst á að
það sé galli. Þegar þau ætla að leigja
hús Elliot fjölskyldunnar þá er það
einmitt sérstaklega tekið fram að að-
mírállinn sé „kvæntur maður og barn-
laus: alveg eins og best verður á kosið."
Og ef fyrirmyndarhjónabandið er barn-
laust, ganga þá söguhetjur Jane Austen
í hjónaband til þess að eignast börn?
Svarið hlýtur að vera nei.
Heimildaskrá
* Austen, Jane (1986). Juvenilia of Jane Austen and
Charlotte Bronte. Harmondsworth, Middlesex:
Penguin Books.
* Austen, Jane (1995). Northanger Abbey. Harm-
ondsworth, Middlesex: Penguin Books.
* Austen, Jane (1995). Sense and Sensibility. Harm-
ondsworth, Middlesex: Penguin Books.
* Austen, Jane (1996). Pride and Prejudiee. Harm-
ondsworth, Middlesex: Penguin Books.
* Austen, Jane (1996). Mansfield Park. Harm-
ondsworth, Middlesex: Penguin Books.
* Austen, Jane (1996). Emma. Harmondsworth,
Middlesex: Penguin Books.
* Austen, Jane (1985). Persuasion. Harmondsworth,
Middlesex: Penguin Books.
* Austen, Jane (1988). Hroki og hleypidómar. Þýöing
Silja Aöalsteinsdóttir. Reykjavík: Mál og menning.
* Bassib, D., M.Honey and M.M. Kaplan ed. "Repres-
entations of Motherhood". New Haven: Yale Uni-
versity Press.
* de Beauvoir, Simone (1987). The Second Sex.
Harmondsworth, Middlesex: Penguin Books.
* Braidotti, Rosi: The Politics of Ontological Differ-
ence." í Teresa Brennan ed. (1989). Between Fem-
inism and Psychoanalysis. London and New York:
Routledge.
* Eyer, D.E. (1992). Construeting motherhood and in-
fancy, í Mother-lnfant Bonding: A Scientific Fict-
ion. New Haven: Yale University Press.
* Moore, Henrietta (1988). "Feminism and Ant-
hropology: The Story of a Relationship." í Femin-
ism and Anthropology. Minneapolis: University of
Minnesota Press.
* Lynn Nead (1984): "The Magdalen in Modern Times:
Thc Mythology of the Fallen Woman in Pre-Rap-
haelite Painting."
* í Rosemary Betterton ritstj. (1989). Looking On:
Images of Femininity in the Visual Arts and Media.
London: Pandora.
* Thurer, Shari L. (1994). The Myths of Motherhood:
How Culture Reinvents the Good Mother. Harm-
ondsworth, Middlesex: Penguin Books, Ltd. 4
53