Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 08.12.1928, Blaðsíða 6

3 6
TlMARIT V. F. 1. 1928
er, að það eru alt rafmagnsveitur sem vinna afl silt úr
lcolum eða olíu. j?ær slanda betur að vígi lil j?essa
af því að upphitunin er ekki gerð með rafmagni
beinlínis heldur með valnseim eða heitu vatni. En
það hefir reynst vel og víða mjög vel að sameina
þesskonar upphitun við rafmagnsveiturnar.Með kola-
liitanum er unninn vatnseimur með liáum þrýstingi
og liitasligi eins og venja er til í eiinkötlum lil vjela-
íeksturs. J?essi eimur er látinn vinna í eimvjelum er
knýja rafmagnsvjelar og á þann hátt látinn skila
nokkru af afli sínu. Eimurinn er síðan tekinn út úr
eimvjelunum með lágum þrýstingi og lægra hila-
stigi en áður og þá er honum hleypt inn í liitaveitu,
sem liggur um götur og liverfi borganna handa liús-
um og iðjurekstri. Um leið og eimurinn liitar upp
lmsin, þjettist hann og er síðan dælt sem volgu vatni
heim aftur í eimkatlana og þar cr vatnið notað á ný.
Sumstaðar eru þessar hitaveitur reknar sjálfstæð-
ar og selja þær þá ódýrt rafmagn til rafmagnsveit-
unnar, en kaupa af heuni óclýr kol eða jafnvel eim-
inn. Sje ekki höfð þannig löguð samvinna, þannig
að liitaveitan geti selt rafmagnið, verður fjárhagsaf-
koma hennar venjulega lakari, þó á J?að sjer stað, að
hitaveitan er rekin alveg sjálfstæð og hefir enga auka-
vinslu á rafmagni með höndum.
Hinar fyrstu iiitaveitur eru í rauninni orðnar nokk-
uð gamlar, einkanlega i Ameríku. En það liefir til
skamms tíma vcrið aJment álitið að þær gætu ekki
blessast fjárhagslega nema í borgum með amerísku
byggingarlagi, með háum Iiúsum og þjettskipuðum.
En á síðustu á’rum hafa pjóðverjar rekið samskonar
Iiitayeitur með góðum árangri, jafnvel þótt ekki væri
i stórborgum og virðist cftir reynslu þeirra vel gela
verið skilyrði fyrir þessar liitaveitur í hæjum með alt
niður í 40—50000 íbúum.
petta er ekki gamalt hjá pjúöverjum. J?að má segja
að framfarirnar á þessu sviði hafi orðið á síðustu 0
arum, enda liefir áliugi þeirra fyrir þessum iiitaveit-
um verið mikill. Má sjá það meðal annars á því að á
moti þýskra hilunarverkfræðinga, sem lialdið var
haustið 1925 í Berlín, snerist meiri hluti málefn-
anna um hitaveitur — „Stádteheizung“ og „Eern-
lieizung" — og sama var einnig um 12. þing liitun-
ar og ioftræstingar, sem haldið var í Wiesbaden
iiaustið 1927. Skýrsla Iiefir verið gefin út um fyr-
nefnt mót1) og um nokkurn hlut hins síðara.-)
í ýmsum þýskum bæjum eru nú komnar hitaveit-
ur frá rafmagnsstöðvunum sem víða eru téknar iii
þessa, þegar þær eru orðnar of litlar eða úreltar fyrir
rafmagnsvinslu eingöngu.H)
1) I) i e S t a d t e li e i z u n g, verfasst von .1. Fichtl, Dr.
A. Marx, O. Frölich. Verlag von H. Oldenburg, Miinchen
und Berlin 1927.
2) XII. Kongress fiir Heizung und Liiftung. Bericht. Teil
I. Verlag von H. Oldenbourg 1927.
.1) A þann hátf er og komin á hitaveita í Kaupmanna-
Hjer á eftir vcrður lýst aðaldráttunum í nokkr-
um þýskum hitaveitum og farið eftir skýrslu llolgers
A. Lundbergs, sænsks hitaveituverkfræðings, scm
fyrir 13 árum áætlaði hitaveitu fyrir Jönköping í
Svíþjóð, eftir amerískum fyrirmyndum. Sú iiita-
veita komst þó aldrei á. Lundborg þessi skoðaði
margar þýskar hitaveitur iiauslið 1!)27 og hirti um
þær skýrslu.4).
1. Hitaveitan í Kiel
var lcigð þegar markið fjell sem cirast. Rafmagns-
veita horgarinnar átti fyrirtækið í fyrstunni, en sök-
um þess að markið fjell svo ört meðan á lágning-
unni stöð, að erfitt varð að dæma um fjárliagsaf-
komuna, tók verktaki, firmað Rud. Otto Meyer í
Hamliorg við öllu saman og liefir rekið fyrirtækið
síðan.
Hitaveilan kaupir eim úr rafstöðinni og veitir
honum um nokkurn hluta borgarinnar. Eimurinn
er keyptur með 2 kg. þrýstingi á sm2 * og 200° liita
á C. í stöðinni er eimurinn hitaður upp i 380° C með
13 kg. þrýstingi á sm2 og notaður þar lil rafmagns-
vinslu áður en liann er seldur.
Hitaveitan áhyrgisl að kaupa að minsta kosti 22000
lonn eims árlega en hefir ávalt þurft meira, vetur-
inn 1925 -26 i. d. 28400 tonn. Mesta notkun er uni
20 tonn á klst. og er þá hagnýtingartíminn 1 100
stundir, þ. e. sá stundafjöldi sem veitan þyrfti að
starfa árlega með stöðugu mesta álagi til þess að
eimnotkunin yrði jöfn allri ársnotkuninni, eins og
hún er í raun og veru dreifð yfir allan veturinn.
Grunnverðið á eimnum sem hitaveitan kaupir er
2 mörk tonnið, miðað við að kolaverðið sje 15 mörk
á tonnið. Eimurinn er ekki mældur þegar liann fer
úr rafstöðinni, lieldur er volga vatnið, sem heim
kemur mælt með vatnsmæli.
Notendurnir greiða 12—14 mörk fyrir hverja
milljún hitaeiningar. Er hjá þeim einnig mælt með
vatnsmælum.
Æðakerfi veitunnar er ávall með þrýstingi allan
veturinn, I. d. frá 20. sept. 1926 lii byrjunar júní
1!)27. ]?egar útihitinn er yfir frostmarki, loka not-
endurnir, eins og alstaðar í J?ýskalandi, fyrir ofn-
ana yfir nóttina og opna aftur að morgni. J?ar sem
40 50% notendanna eru verslunarhús, skrifstofur
og skólar, veldur þessi rekstursmáti mikilli hita-
notkun á morgnana, einkum á mánudögum, svo að
notkunin verður ójöfn.
Veitan nær til 46 húsa, ]>ar á meðal er ráðhúsið,
sem þarf 3 milj. Iiitaein. á kist., en öll hitaþörfin
höfn frá 2 gömlum rafstöðvum. Veturinn 1927—’28 voru'
scldar 41500 núlj. hitaaeiningar á 9.70 kr. hverjar milj. h. e.
4) Ingeniörsvetenskapsakademiens Meddelanden, Nr. 88,
1928. Vármevárk i Kuropa. Stockholm. Svenska Bokhandels-
centralen A/B.