Akranes - 01.06.1943, Blaðsíða 4

48
AKRANES
ÓL. B. BJÖRNSSON: Þættir úr sögu Akraness, III., 9.
Sjávarútvegurinn
5. KAFLI. ÚTGERÐIN FÆRIST í AUKANA
Hér að framan hefur nú nokkuð
verið lýst aðdraganda hinnar all-
miklu mótorbótaútgerðar hér, eig-
endum bátanna o. fl. Eftir að hér er
komið sögunni fjölgar bátunum ör-
ar, þeir gömlu hverfa burt og aðrir
stærri koma í staðinn. Þykir því
ýmsra hluta vegna réttara að geta
hér eftir um eigendur og útgerðar-
menn bátanna, sem og breytingar
þær, sem verða á bátaeign þeirra,
en hirða minna um rétta raðtölu
þeirra. Við það verður málið ef til
vill ekki eins flókið og ekki eins
mikið „torf“ til aflestrar.
Bjarni Ólafsson.
Hann er fæddur á Litlateig 28. febrúar
1884, sonur Ólafs Bjarnasonar Brynjólfs-
sonar dannebrogsmanns á Kjaransstöð-
um og Katrínar Oddsdóttur prófasts á
Rafnseyri Sveinssonar. Bjarni byrjaði
þegar um fermingu að stunda sjó sem
flestir unglingar á Akranesi á þeim
tíma. Fyrst á opnum skipum og svo á
skútunum. Kappgirni hans og hugdirfð-
ar varð fljótt vart, og þótti mörgum nóg
um, hve lehgi hann stóð við færi sitt á
skútunum. Hann haíði snemma hug á
því að menntast eitthvað og fór því árið
1906 á Stýrimannaskólann og lauk þar
námi á aðeins einum vetri með einhverri
hæstu einkunn, sem þar hefur verið gef-
in. Þetta sama ár lét hann, svo sem fyrr
er sagt, ásamt fjórum öðrum ungum
mönnum héðan byggja mótorbátinn
Fram. Var Bjarni þegar ráðinn formað-
ur á bátinn og hóf hann á honum í árs-
byrjun 1907 sína miklu og alkunnu far-
mennsku og afburða sjósókn.
Þetta þótti Bjarna of lítið framtíðar-
verkefni. Hann hefur hugsað sem marg-
ur íslendingur á undan honum „út vil
ek“. Hann seldi því sinn hlut í Fram,
tók saman pjönkur sínar og sigldi til
Englands 1910. Nokkuð á þriðja ár
stundaði hann þaðan togaraveiðar í
Hvítahafið og hingað til Islands með
Englendingum. Bjarna voru þegar ljósír
yfirburðir togaranna til fiskveiða fram
yfir hin gömlu tæki okkar hér heima,
þess heldur sem skip þeirra og tækni í
þessari grein voru í sífelldri framför.
Það leyndi sér heldur ekki, að Englend-
ingar höfðu mikinn og vaxandi áhuga
fyrir þessum veiðum á íslandsmiðum.
Honum var þó enn ljósast, að íslending-
ar máttu ekki láta þá eina um þessar
veiðar. Þeir yrðu að fylgjast vel með í
þessum efnum til jafns við þá, og verða
a. m. k. hlutfallslega ekki eftirbátar
þeirra. Undir því taldi hann velferð vora
komna, því aðal lífsvon vor og afkoma
væri vitanlega og yrði fyrst og fremst
bundin við sjóinn.
Nokkru eftir heimkomuna tók hann
sig því til, gekk á milli manna og hvatti
þá tíl kaupa á togara af þeirri gerð, sem
svaraði kröfum tímans til að gera héðan
út. Á þeim tímum voru hér ekki miklir
peningamenn, sumir vantrúaðir eins og
gengur, enda þótti í mikið ráðizt, og
varð ekkert komizt áfram með þetta.
Bjarni var stórhuga, kappsfullur og
þótti illt að láta hlut sinn, þar sem hann
þóttist vera á réttri leið um að efla al-
menningsheill. En þegar hann gat ekki
sameinað Akurnesinga um þetta mál,
kom honum ekki til hugar að sækja
slíkt undir aðra, þó ekkert hefði verið
hægara, því að hann var margsinnis bú-
inn að sýna, hvað í honum bjó og hverju
honum var trúandi til. En fyrir þessu
barðist hann fyrst og fremst fyrir Akra-
nes, því að Akranesi ætlaði hann að
vinna, svo sem hann vann, og sýndi æ
síðan. Þrátt fyrir þessi vonbrigði hugði
Bjarni engan veginn að hverfa frá sjón-
um, en honum nægði ekkert smátt og
ekkert hálfkák.
Hann var brautryðjandi mótorbátaút-
vegsins og því enginn viðvaningur í
þeim efnum, hann hugsaði sér því þá
þegar að láta byggja fyrir sig stærsta
mótorskipið, sem enn hafði verið smíð-
að hér á landi, því helzt vildi hann, að
það væri smíðað af íslenzkum höndum.
Hann samdi því við ungan skipasmið í
Reykjavík að smíða fyrir sig 20 tonna
bát, sem þá þótti stórt skip. Þetta var
hinn happasæli Hrafn Sveinbjarnarson.
Valið á nafni bátsins, svo langt og ó-
hentugt sem það var að ýmsu leyti sem
bátsnafn, gefur nokkra hugmynd um
hug og innræti Bjarna. Hrafninn var
20.84 smálestir að stærð, og var sett í
1 ann 20 hk. Scandia-vél, en þá þótti á-
gætt að hafa hestafl á tonn. Smíði báts-
ins var hafin 1913 og var óvenjulega
Laustbyggður og svaraði fullkomlega
kröfum tímans, kom hann fullbúinn til
fiskveiða til Akraness 2. marz 1914. Þá
var stýrishús bátsins fram undir miðju
dekki, en var við næstu vélaskipti fær't
aftur þar sem það er nú, aftur við mast-
ur.
Bjarni var sjálfur formaður á bátnum
og enda þótt nú þætti Hrafninn ekki
sjófært skip með 20 hk. vél, sótti Bjarni
sjóinn fast. Fór hann til viðlegu í Sand-
gerði á vetrarvertíðum en í útilegur
undir Jökul síðari hluta vertíðar og á
vorin. Þótti honuin ekki gaman að koma
heim nema með hlaðið skip, og var oft
vel látið í. Á síldveiðar fór hann á sumr-
in á snurpu, þó lítill væri. Þannig var
hann á móti Nönnu úr Hafnarfirði 1916.
Bjarni var lengi skipstjóri á Hrafni og
síðar lengi Jón bróðir hans.
1939 var báturinn seldúr Ólafi G. Ein-
arssyni í Keflavík. Hrafn Sveinbjarnar-
son var hin mesta happa- og gæðafleyta
og færði Akurnesingum margan ugga á
land.
1915 lét Bjarni byggja fyrstu stein-
bryggju, sem byggð var í Lambhús-
sundi, var það örlítið sunnar en stein-
bryggjan, sem þar er nú. Var hún byggð
fram af tveim skúrum, er hann lét reisa
þar áður; en þar stendur nú fiskhús B.
Ólafsson & Co. Mynd sú, sem hér fylgir
af Hrafni er með stýrishúsinu. í sinni
upphaflegu mynd, og liggur hann þar
við þessa bryggju.
1920—25 var Bjarni skipstjóri á mb.
Kjartan Ólafsson, sem hann þá keypti
hálfan af Þórði Ásmundssyni. Árið 1926
var selt á opinberu uppboði smyglara-
skipið Siegfried, gufuskip, 141 tonn að
stærð, sem gert hafði verið upptækt.
Keypti hann skipið ásamt Bjarni Ólafs-
son & Co. og Þórði Ásmundssyni. Voru
þegar gerðar á því viðeigandi breyting-