Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.06.1959, Blaðsíða 13

TÍMARIT VFl 1959
41
Þetta sig verður við það, að samsvarandi magn af
vatni pressast úr jarðveginum. Það vatn þarf að komast
brott og timinn, sem það tekur, er háður þykkt jarðvegs-
ins og því, hve vatnsþéttur hann 'er. Eins og málið liggur
fyrir hér, yrði að gera ráð fyrir að þetta sig tæki
mörg ár.
Hjá slíkum jarðefnum má ekki búast við þvi að sam-
þjöppunin geti orðið jöfn alls staðar, heldur verður að
gera ráð fyrir að hún sé mjög breytileg, bæði í lóð-
réttri og láréttri stefnu. Það verður þvi að búast við
áberandi missigi, sem næmi einum eða jafnvel fleiri
desímetrum. Ekki er hægt að segja fyrir um það, hvar
slíkt missig kemur fram.
Það sig, sem hér hefur verið rætt um, er háð þrýst-
ingi, vatnsþéttleika og þykkt jarðvegsins. Það nálgast
ákveðið mark eftir þvi sem tíminn líður og verður hin
árlega breyting smám saman minni og minni. Sjá 11.
mynd.
af umferðarþunga. Núningsmótstaðan verður þá engin
að svo stöddu, fyrr en vatnið hefur minnkað eða horfið.
Styrkurinn gegn þverkröftum er því nær eingöngu
háður samloðuninni, en hún er fallvölt eins og áður var
sagt og getur horfið, ef ei'tthvað er rótað i jarðveginum
eða gatan ofreynd aðeins einu sinni.
Hin mikla samþjöppunarhæfni mýrarjarðvegsins i
götustæði Miklubrautar ásamt litlum styrk gegn þver-
kröftum gera jarðveginn að eins lélegu undirstöðuefni
fyrir götu og hugsast getur.
Dr. Leussink dró þá ályktun af þessu, að það kærni
ekki til mála að byggja varanlega götu á þessum jarð-
vegi, heldur yrði að gera sérstakar ráðstafanir.
Ráð til úrbóta fyrir undirstöðu Miklubrautar.
Þá var athugað hvaða ráðstafanir væru tiltækilegar,
sem mættu teljast fullnægjandi, — að sjálfsögðu miðað
við þær forsendur, sem ég hefi áður getið um, að Mikla-
Stadt fteykjavik
Strapenbauabteilung
Auftrag Nr 257
w eo
Zeit-Setzungsdiagramm.
30 1,0 30 60 30 SO
90 100 UO
UO
11. mynd: Sambandið
milli samþjöppunar og
tíma hjá mýrarjarSvegi á
sama stað og dýpi og á
10. mynd.
En svo er önnur tegund af sigi, sem kemur til við-
bótar hjá jarðvegi, þar sem mikið er af lifrænum efn-
um. Eðli þess sigs er ekki eins vel þekkt, en talið er að
það sé i sambandi við rotnun hinna lífrænu efna. Þetta
sig heldur áfram með jöfnum hraða, eftir því sem tím-
inn liður. En eins og fyrra sigið er það breytilegt frá
einum stað til annars og kemur þvi jafnframt fram
sem missig.
Styrkur jarðefnisins gagnvart þverkröftum er mikils-
vert atriði fyrir burðarþol efnisins. Þessi styrkur er
myndaöur úr tveim liðum, samloðun (kohaesion) og
innri núningsmótstöðu.
Samloðunin er hér afleiðing af þeim leifum af plöntu-
tágum, sem mynda jarðveginn. Hún er stöðug stærð, með-
an jarðvegurinn er óhreyfður. En sé einu sinni búið að
trufla þetta samhengi, þá hverfur samloðunin. Þá hegð-
ar efnið sér líkt og seigur vökvi við áhrif umferðar-
þunga.
Hin innri núningsmótstaða fer eftir þeim þrýstingi,
sem ríkir í hinu fasta efni jarðvegsins. Þegar mikið
vatn er í jarðveginum, tekur vatnið, en ekki fasta efnið,
við þeim þrýstingi, sem skapast af snöggu álagi, t. d.
braut ætti að vera aðalumferðargata og fyrir þunga-
flutninga. Þær helztu ráðstafanir, sem íhugaðar voru,
eru þessar:
1. Sandfylling er lögð á götustæðið, en mýrin sprengd
brott með sprengiefni, undan sandfyllingunni. Þar
sem búið var að reisa hús við götuna og leggja
leiðslur í hana, kom þessi leið ekki til greina.
2. Breiðir skurðir eru grafnir beggja vegna við göt-
una. Þykk sandfylling lögð á götustæðið, sem þrýstir
mýrarjarðveginum til hliðar, út í skurðina. Ekki
mögulegt hér af sömu ástæðum og fyrr er greint, auk
þcss ccm það hindrar umferð og tekur of langan tíma.
3. Fléttur eða mottur úr hrísi eða viðjum eru lagðar
á jörðina og síðan fyllt ofan á þær 0,5 til 1,5 m þykku
sand- eða malarlagi. Þetta er hollenzk aðferð. Á
þennan hátt er myndað einskonar ,,viðbent“ burðar-
mannvirki, sem verkar þungadreifandi. En það hvorki
flýtir fyrir sigi né minnkar það og afleiðing af að-
ferðinni er hár viðhaldskostnaður. Aðferðin getur
því ekki hentað hér.
4. Þurrkun jarðvegsins með þvi að gera lóðréttar, 20—
30 cm víðar borholur og fylla þær með sandi. I