Dagblaðið Vísir - DV - 11.04.2005, Blaðsíða 32

32 MÁNUDAGUR 11. APRÍL 2005
Menning DV
Kiljukóf Jóa
í kilju-
flóðinu sem
skellur nú á
markaðn-
um árvisst
eíns og vor-
hretin eru
kiljur JPV -
útgáfu fyrir-
ferðarmikl-
ar að vanda. Sölu-
listi búðakeðju
Pennans sem hér
birtist í síðustu
viku sýnir að kilju-
útgáfur fagurbók-
mennta sem
um jólin í harð-
bandi seljast vel þessa dagana.
Það eru ekki færri en íjórar
bækur sem JPV-útgáfa sendi frá
sér í síðasta mánuði og verður
hér getið tvegga: þar ber fyrsta
að telja Bam að eilífu sem var
ein metsölubóka sföasta árs, Sig-
mundur Emir Rúnarsson deilir
með lesandanum reynslu og
sársauka sem hefur mótað hann
og hans nánustu. Stundum eiga
guð og vísindin engin svör viö
~ stærstu
Ritfregn
tngum
lífsins. Hér er rakin saga ís-
lenskrar fjölskyldu með fatlað
barn - sagt frá gleðinni yfir ný-
fæddu bami og angistinni yfir
sjúkleika þess, tilraunum til að
fá bót á meinum þess og sorg-
inni yfir því sem ekkert fær
breytt,“ segir í kynningu útgáf-
unnar. Sigmundur Emir Rún-
arsson er löngu landskunnur
fjölmiðlamaður og ijóðskáld.
Bam að eilífu er fyrsta saga
hans; í senn spennandi og
hreinskilin frásögn af óvenju-
legu lífshlaupi föður og dóttur.
Heppin eftir Alice Sebold
kom út í innbundinni útgáfu á
sfðasta ári
og hlaut
mjög góða
dóma. Hún
er nú komin
í kilju. JPV
hefur áður
gefið út
metsölu-
bókina Svo
fögur bein
eftir sama höfund.
Aleitnar minningar
Alice Sebold um
þá reynslu að vera
barin og nauðgað
átján ára að aldri
grípa lesandann
sterkum tökum. í kynningu ut-
gefanda segir: „Með beittum
húmor og næmu auga fyrir fjar-
stæöukenndum aðstæðum sem
komið geta upp í lífinu lýsir hún
tilvem sinni sem ungur háskóla-
nemi fyrir og eftir hrottafengna
lfkamsárás, hvemig hún berst
hatrammlega gegn einangrun
og fordómum og baráttu hennar
við að ná fram réttlæti í dóms-
kerfinu.“ í dómi sínum hér í DV
sagði Sigríður Albertsdóttir:
„Sérlega grípandi frásögn...ein-
semd höfundar nístir lesandann
inn að beini."
Hópur ungra leikara sem flestir eru menntaðir í London frumsýndi á föstudags-
kvöld nýtt leikrit eftir enska skáldkonu, Önnu Reynolds, sem heitir á frummálinu
Goodbye Stranger en er kallað Riðið inn í sólarlagið. Þetta var heimsfrumsýning.
Það fer nokkrum sögum fram í
þessu verki Önnu Reynolds. Allar lúta
þær að óstöðugum samböndum karls
og konu, svikum, veikri félagslegri stöðu
og tilfinningalegu róti sem leiðir til
næturævintýra og usla í hjónabandi.
Sviðsetning þeirra félaga á verkinu legg-
ur stærsta áherslu á gamansemi og brall
og víkur sér undan þeim sterka pólitíska
þætti sem undirbyggir verkið. Á bakvið
örlög þessa fólks stendur óhaggað
breska stéttarsamfélagið og það virðist
vera eitt meginerindi höfundarins að
ráðst að því og sýna hvemig þeir lægst
settu verða að selja allt sitt Hún ein-
blínir á örlög kvennanna, en í íslenskun
verksins víkur þessi stétta- og kynja-
grunnur úr brennidepli sýningarinnar.
Það er f annað sinn á þessum vetri
sem verk ættað frá Bretlandseyjum er
sviðsett á litla sviðinu og íslenskað
þannig að pólitískur broddur þess er
verulega deyfður. Reyndar er þýðanda
hvergi getið í sviðsetningu IQáusar-
hópsins en ætla má að þýðingin sé að
einhveiju eða öllu leyti leikstjóranna og
hópsins.
Pólitískir geldingar
Álíka vinnubrögð hafa áður sést f
öðrum húsum: þjóðfélagsleg skýr póli-
tísk afstaða, erindi í frásögn leiksins er
farið að verða ærið óljóst á íslenskum
leiksviðum eins og áhafnir sýninga
sameinist í moðreyk, finni það hentug-
ast að sneiða hjá því sem er mikilvæg-
ast í sviðsetningum: umfjöllun um að-
stæður og val fólks, en halli sér meira í
yfirborðskennt sprellið eða í tómt og
óljóst konseft. En eftir höfðum dansa
limir. Þegar búið er að blaðra sig frá
leikhúsi með afstöðu á þeim veiku fag-
urfr æðilegu forsendum sem íslenskum
leikhúsmönnum em tömust er eftir-
leikurinn þægilegur, afstöðulaust og úr
samhengi við hér og nú skal það vera.
Hérsjáumvið...
í nokkrum snöggum myndum
kynnir skáldkonan helstu persónur við
fyrsm kynni eða snemma í sambandi.
Innviðir í lífi þessa fólks em ópersónu-
legir. Það er fyrst eftir sýninguna að öll
brotin fara að raðast saman í heila
mynd og ferill þessa hóps skýrist.
Ungur heimilisfaðir verður einn
með bömin sín þegar byttan konan
hans stingur af. Hann fer að dandalast
með stelpu undir lögaldri. Þegar konan
hans dúkkar upp sóber notar hún öll
brögð til að komast aftur heim, þvert
gegn vilja hans.
Þau Valli og Kolla ströggla í sínu
sambandi: hann fer í vændið og þau
leika sér í makasldptum með fólki úr
vinnunni, Einari og Elínu sem búa í ást-
litlu sambandi.
Karen heldur framhjá manninum
sínum sem veit af því, Eva litla vill sofa
hjá og finna sér einhvem félaga áður en
mamma hennar kemur heim, Bryndís
er þrígift en vill bara fá líkamlega þjón-
ustu.
Gulla og hin öll
Sá hópur sem myndar leikflokkinn
Kláus er að stærstum hluta menntaður
í Arts Educational skólanum og heítir
verið á vinnumarkaði I tæp tvö ár.
Hann nýtur forystu tveggja ungra
manna sem em báðir menntaðir við
Bristol Old Vic f leikstjóm.
f hópnum hefur Guðlaug Elísabet
langmesta leikreynslu og leikur sér að
sínum hlutverkum algerlega áreynslu-
laust að því er virðist. Guðlaug hefur
um nokkurt skeið verið fjarri dramat-
ískum stærri hlutverkum en hefur f
sjónvarpsvinnu sinni gengið gegnum
ærið harðan skóla og ætti að fást við
stórverkefni í stærri leikflokkum. Það
hefur hún ekki gert síðan ÞórhiJdur
Þorleifsdóttir setti hana á oddinn í sín-
um flokki í Borgarleikhúsi.
Því ekki ber?
Hin em öll prýðilega þjálfaðir leikar-
ar. Þau hafa skýra nærvem, vom reynd-
Kláus sýnir í samstarfí við Leikfé-
lag Reykjavíkur: Riðið inn í sólar-
lagið. Leikstjórar: Oddur Bjarni
Þorkelsson og ÓlafurJens Sig-
urðsson. Leikmynd og búningar:
Sirra Sigrún Sigurðardóttir. Lýs-
ing: Benedikt Axelsson. Tónlist:
Vilhelm Anton Helgi Jónsson.
Leikendur: Alexia Björg Jóhann-
esdóttir, Erlendur Eiriksson, Guð-
jón Þorsteinn Pálmason, Guðlaug
Elísabet Ólafsdóttir, Ólafur S. K.
Þorvaldz, Margrét Sverrisdóttir.
vera í tveimur gerólíkum hlutverkum.
Erlendur skóp nokkuð þrönga en heil-
steypta manngerð.
Iþað heila var gaman að sjá hópinn
feta sig áfram á íslensku sviði. Mér tókst
í fyrri viku í frétt um sviðsetningu þeirra
að skrökva upp á þau styrk frá Leiklist-
arráði, en þeim veitir ömgglega ekki af
styrkjum.
Frumsýning 8. april 2005.
Leiklist
ar nokkuð energflaus í sviðsetningunni,
sérstaklega framan af: það vantaði á
hættuna hjá Ólafi í Danna og alld
Margrétar var óljós, en sýningin pikkaði
upp eftir hlé. Áhorfandinn var búinn að
byggja hvað hann gat af atriðum sem
vom full slitrótt. Þá var líka farinn að
færast meiri þungi f leikinn og hópurinn
náði að spenna verkið upp á fleiri tón-
um en gamansamri semi-erótík Má
reyndar spyrja fyrst á annað borð er val-
ið verk á borð við þetta hversvegna fólk
ræðst ekki lengra í nekt yfirleitt og sam-
lfkingu þeirra kynferðislegu athafria
sem verldð gerir sér dælt við?
Vænlegir kraftar
Og þau vekja öll forvitni sem lista-
menn: Alexía var fín bæði í eiginkon-
unni svikulu og hinni sem treysti á
vændi eiginmannsins sér til fram-
færslu. Hún hefur dáh'tið klemmda
rödd sem gaman væri að hún ynni bet-
ur með, en fínan sans á geðbrigðum og
bjó til tvær skýrar konur af ólíku standi
sem vom keimlíkar. Margrét var undir
lokin býsna sannfærandi í manipúlatíf-
um alka. Ólafur hefur sýnt að hann má
brýna í sannfærandi og fjörlegan leik,
Guðjón hraustlegur og næmur virtist
Litla sviðið
Rýmið var notað í einni af þessum
bastarðskenndu útgáfum Litla sviðsins.
Fer nú að verða kominn tími á að stjóm
Leikfélags Reykjavíkur fari að manna
sig í að reka sviðið sem hringsvið, hið
eina sem er hannað þannig á landinu.
Forsendur í ráðningakjörum leikara
hafa breyst og sú var tíðin að á svið-
setningar á Litla sviði komu þúsundir
áhorfenda. Bríet Héðinsdótir heitin
sagði það besta leiksvið á landinu og
það var vissulega hugsað sem ögrun við
leiktækni þess tíma.
Núna er það vanbúið til að taka á
móti gestum, endalaust verið að
þröngva inn í það rammasviðssýning-
um af öllu tagi sem flestar ættu frekar
heima í Nýja sal. Stjóm LR þarf að
hugsa aðeins upp á nýtt hvemig spilað
er í húsinu, ef hún getur það ekki þarf
hússtjómin að gera það.
Hér var semsagt reynt að leika með
áhorfendur á þrjá vegu, sumar sjónlín-
ur þannig að helst sá t koll og lítið leik-
ið upp, flestar sjónlínur nema þær
neðst ári lokaðar. Lýsing var ónóg og
oft sást illa í andlit. Rýmið var þröngt
og gaf leikurum ekki sæmilegt speis.
Leikmyndin var bara rúm, en engin
greinarmunur gerður á stöðu hvers og
eins. Það lýsti af sviðsetningunni fá-
tæktinni.
Páll Baldvin Baldvinsson
Rafmögnuð snilld
Þetta vom sannarlega óvenjulegir
tónleikar. Það er ekki á hverjmn degi
að leikið er á rafmagnsfiðlu í Ijósa-
gangi á tónleikum ltinnar virðulegu
Sinfómuhljómsveitar. Ennþá síður
er venjan að dansa tangó á sviðinu á
slíkum konsertum. En þetta gerðist
þó í Háskólabíói á fimmtudags-
kvöldið á einhverjum skemmtileg-
ustu hljómnleikum sem þar hafa
verið í vetur.
Þungamiðja kvöldsins var víólu-
konsertinn eftir sjálfan hljómsveit-
arstjórann. Þetta er langt verk og
stundum langdregið en samt mjög
fjölbreytt og líflegt. Þar er blandað
saman ýmsum tónlistarstraumum,
bæði „klassískum“ og rokki, eins og
verður æ algengara nú á dögum. En
sjaldgæft er að það sé gert jafri vel
og í þessu verki. Allt kom eðlilega
heim og saman. Þetta var eins og
hnattferð um tónlist nútímans þar
sem svo mörgu ægir saman. Það
ætti að skylda alla til að hlusta á
þennan konsert sem halda því ffarn
að sinfónísk nútimatónlist sé leið-
inleg og óskiljanleg. Leikur Venger-
ovs var stórkostlegur. Hann er jafn-
vígur á hrikalegar leikþrautir og
blíðlegan og syngjandi leik. Tónn-
inn er svo safaríkur og kraftmikill
að réttast væri að kalla hann æðis-
legan ef ekki hreinlega snargeggj-
aðan. Og mesta púðrið var tví-
mælalaust þegar þessi galdrameist-
ari lék á rafmagnsfiðluna af kvik-
indislegum fítonskrafti og gaura-
gangi f bláum leifturljósum. Þetta
var rafmögnuð sniild í eiginlegri og
óeiginlegri merkingu svo hárin risu
á áheyrendum af forundran og aö-
dáun, jafnvel með snert af skelf-
ingu. Tangóinn sem kom á eftir
þessum hamförum var ansi sexí og
sætur, jafnt f danssporunum sem
tónlistinni. Og skvísan var nú ekk-
ert slor og kaliaði ekki allt ömmu
sína þegar hún steig seiðandi dans-
inn með Vengerov. Allt var þetta
óborganleg skemmtun og hin fih-
asta músik.
Verldð eftir Mússorgskíj var hins
vegar dauflega spilað. Og flutningur-
irm á hinni flrábæru sinfóníu Tsjaj-
kovskfjs olli nokkrum vonbrigðum.
Hann var að vísu fullkomlega laus
við tiifinningasemi og hvaö þá
væmni. En hann var oft þokukennd-
ur, óskýr og stefhulaus og ekki meira
en svo nákvæmur, einkum í síðasta
kaflanum. Valsinn skorti léttleika og
sjarma. Skertsóið var hins vegar vel
útfært af snerpu og þrótti. En fyrst og
fremst vantaði að mestu leyti þá
harmrænu tign sem einkennir verk-
ið. Það þýðír ekkert að halda þvi
skemmtun og hit
ústa
fram, hvort sem er í oröum eða tón-
listarflutningi, að þessi sinfónía túlki
eitthvað annað en ósegjanlega
þungan harm og söknuð.
Svo er það hin brennandi spurn-
ing: Hvenær fáum við að sjá súlu-
dans á tónleikum Sinfóníunnar?
Sigurður Þór Guðjónsson