Verkakonan - 01.01.1945, Blaðsíða 11

mönnum verkalýðshreyfingarinnar í Reykjavík, og þess-
um málum nákunnugur. En Pétur segir svo frá:
„Snemma í janúar 1926 fóru fram umræður milli
atvinnurekenda og félagsstjórnarinnar í tilefni af því,
að atvinnurekendur höfðu krafizt mikillar kauplækk-
unar. Buðust þeir til að borga 80 aura í dagvinnu, kr.
1,10 í eftirvinnu og kr. 2.00 fyrir 100 af þorski. Þessu
tók stjórnin fjarri, og sama gerðu verkakonur á fé-
lagsfundi 21. jan.
Var nú haldið áfram samningatilraunum. I byrjun
febrúar var svo komið, að félagsstjórnin hafði gengið
inn á 85 aura dagkaup, og atvinnurekendur höfðu
hækkað ákvæðisvinnu upp í kr. 2,20 á 100 af þorski. En
mikið vantaði á að saman gengi, og var máhnu þá vísað
til sáttasemjara í vinnudeilum.
Á félagsfundi 18. febr. var tilkynnt að samningaum-
leitanir sáttasemjara hefðu engan árangur borið.
Það skeði þessu næst, að atvinnurekendur sendu út
meðal verkakvenna prentað tilboð um kaup til und-
irskriftar, og gerðu með því tilraun til að sundra sam-
tökum verkakvenna með því að fá eina og eina til að
undirskrifa skjalið.“
Var nú kominn mikill hiti í málið, og þótti sýnt, að til
tíðinda mundi draga. Hélt félagið mjög fjölmennan
fund um máhð 4. marz. Voru þar mættir ýmsir úr
stjórn Alþýðusambandsins. Héldu þeir ræður og hvöttu
konur til að standa einhuga gegn tilboði atvinnurek-
enda. Enda var samþykkt með 169 atkvæðum gegn
3 að hafna því. Sýna þessar atkvæðatölur hve fundur-
inn hefur verið vel sóttur, því að gera má ráð fyrir, að
einhverjar hafi ekki greitt atkvæði.
Þá var á fundi 9. marz samþykktur kauptaxti, sem
stjórnin auglýsti daginn eftir. Samkvæmt honum
skyldi dagkaup vera 85 aurar á klst., eftirvinna 1 kr.,
nætur- og sunnudagavinna 1,25 á klst. Þvottur á þorski
2,20 100.
Þá var krafizt karlmannskaups, ef konur væru látn-
ar fara um borð í togara til vinnu við uppskipun. Enn
fremur var samþykkt svohljóðandi ályktun:
„Með því að fullreynt þykir, að atvinnurekendur
vilja ekki sætta sig við kauptaxta þann, er verka-
kvennafélagið hefur samþykkt og auglýst, lýsir fundur-
inn því yfir, að hann bannar öllum verkakonum að
vinna fyrir lægra kaup en ofannefnd auglýsing
ákveður.“
Atvinnurekendur neituðu algjörlega að fara að
nokkru eftir þessum kauptaxta, heldur sögðust mundu
láta vinna eftir þeim taxta, er þeir hefðu áður boðið.
Nú var úr vöndu að ráða. Á fiskstöðvunum vann
alls staðar mikið af ófélagsbundnu fólki, konum og
körlum; því engu félagi hafði þá tekizt með samningi
að tryggja forgangsrétt sinna félaga til vinnu. Trúin á
mátt samtakanna, skilningurinn á nauðsyn þeirra,
Jóhanna Jónsdóttir
voru að vonum ekki vöknuð til fulls hjá mörgum fé-
lagskonum. Þá var kvíðinn fyrir atvinnumissi og ótt-
inn við „reiði keisarans“, rík í hugum margra, þar sem
heldur gat ekki verið að ræða um neinn fjárstyrk frá
neinum, ef til langvinnrar deilu kæmi. Allt þetta varð
þess valdandi, að stjórn Framsóknar þóttist sjá fram
á, að erfitt mundi verða fyrir þær einar að knýja fram
verkfall á öllum vinnustöðvum og leitaði því fullting-
is hjá stjórn Alþýðusambands íslands. Einnig sneru
konur sér til verkamannafélagsins Dagsbrúnar og fóru
þess á leit, að það félag bannaði meðlimum sínum að
ganga í vinnu, sem konur hyrfu frá, vegna þessarar
deilu.
Stjórn Alþýðusambandsins boðaði á sinn fund stjórn
Framsóknar og stjórn Dagsbrúnar 11. marz, til þess að
ræða um hvað gera skyldi. „Engar ályktanir voru þó
gerðar að því sinni, en fundinum haldið áfram daginn
eftir. Því var ákveðið að reyna að stöðva vinnu á þeim
fiskverkunarstöðvum, þar sem unnið var. Eftir fundinn
fóru þrír menn úr stjórn Dagsbrúnar ásamt konum úr
stjórn Framsóknar á nokkrar stöðvar.“ Tókst að
stöðva vinnu á sumum þeirra, en á öðrum höfðu
verkstjórar tekið það ráð, að láta húsin skýla sér og
sínum fyrir óaldarflokkunum, sem að þeim sóttu.
Var rammbyggilega gengið frá lokum á hurðum og þær
ekki dregnar frá, þótt fast væri knúðar. Var því ekki
einu sinni hægt að fá stúlkurnar til viðtals alls staðar,
enda ekki talið óhætt að hleypa þeim að loknum vinnu-
degi út um hinar venjulegu dyr, því að þar mátti búast
við að óvinurinn lægi í leyni, heldur var sagt, að
gluggarnir hefðu komið í góðar þarfir.
Þann 14. marz var fundur í Dagsbrún og samþykkt
svohljóðandi fundarályktun:
VERKAKONAN 9