Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1955, Qupperneq 44

26
TIMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
kemur lygisögustíll á ferðalagi Jóns
Hreggviðssonar, en kansellistíll
þýzk-danskur og guðsorðabókastíll
af sama uppruna ásamt lærðum stíl
prófessóra er notaður þar sem við á.
Þegar Halldór hafði skrifað þessa
trílógíu, sem líka var snúið í leik-
ritið Snæfríður íslandssól (1950) og
leikið við vígslu Þjóðleikhússins
sama ár, þá brá svo við að enginn
íslendingur hafði neitt við verkin
að athuga, allir voru hrifnir og
sælir að Halldór skyldi heldur
skamma Dani en landa sína. Þannig
voru menn á úrslita skilnaðarstund-
inni sælir hundrað prósent íslend-
ingar, og Halldór eins og aðrir eins
og sjá má af kvæði hans „íslands-
klukkan“:
Stóð ég við Öxará
hvar ymur foss í gjá;
góðhesti ungum á
Arason reið þar hjá,
hjálmfagurt herðum frá
höfuð ég uppreist sá;
hér gerði hann stuttan stans
stefndi til Norðurlands.
Úr lundi heyrði ég, hvar
hulduljóð sungið var;
fannst mér ég þekkti þar
þann sem sló korðurnar:
alheill og orðinn nýr
álfurinn hörpu knýr,
ástvinur eingum jafn
alfari úr Kaupinhafn.
Því miður stóð samlyndið í stjórn-
málunum ekki lengi. Stríðinu var
naumast lokið, þegar Bandaríkja-
menn vildu hafa herstöð á íslandi
með flota og flugvelli, einkum flug-
velli, helzt til 99 ára. Þetta þótti
íslendingum nýsloppnum undan
valdi Dana ekki beinlínis fagnaðar-
boðskapur, enda var þessu neitað.
En Bandaríkin voru ekki af baki
dottin. Fyrst sömdu þau um það að
fá að hafa Keflavíkurflugvöll til
rúmra sex ára. Síðan stofnuðu þau
Atlantshafsbandalagið til varnar
gegn Rússum og fengu ísland eins
og Noreg og Danmörku til að ganga
í það. 1951 voru aftur komnir her-
menn til Keflavíkur. Öllu þessu var
á komið með samningum við meiri
hluta þings og stjórnar íslendinga,
en ekki þjóðaratkvæði. Þar sem
þessum samtökum var snúið gegn
Rússum var það ekki nema eðlilegt
að vinir Rússa, sósíalistarnir, væri á
móti öllum þessum aðgerðum og
kölluðu að með þessu væri íslend-
ingar að selja landið úr hendi sinni
eins og höfðingjar Sturlungaaldar
höfðu selt landið Noregskonungi,
eða samið það af sér fyrir sex skip
á ári í hendur honum. Þó voru það
ekki sósíalistar einir, heldur margir
þeir sem bezt skyn kunnu á sögu
þjóðarinnar sem stóð mikill stuggur
af þessum tíðindum. Þeir vissu að
danska verzlunareinokunin, þótt
hörð væri, hafði beinlínis varðveitt
íslenzkt þjóðerni, eins og dæmi Fær-
eyinga og Hjaltalandsbúa sýndi
bezt. Því segir Arnas við þýzka
Hamborgarann sem falast eftir ís-
landi á hans dögum:
„Ef varnarlaus smáþjóð hefur
mitt í ógæfu sinni borið gæfu til að
eignast mátulega sterkan óvin mun
tíminn ganga í lið með henni • • •
En ef hún í neyð sinni játast undir
tröllsvernd mun hún verða gleypt
í einum munnbita . . . Þegar á ís-
landsströnd eru risnir þýzkir fiski-