Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1966, Síða 43

ARFLEIFÐ OG EGGJAN
25
þrjá, sem hér hafa verið taldir. Hann
er mikill, bæði að fyrirferð og inni-
haldi, skerfurinn hans Helga Hálf-
danarsonar prestaskólastjóra, til ís-
lenzku sálmabókarinnar, frumortir
sálmar og þýddir. Þar fara saman
trúarhiti og innileiiki tilfinning-
anna, sem snerta djúpa strengi sál-
arinnar.
Af íslenzkum samtíðarskáldum
vorum mun Valdimar V. Snævarr
skólastjóri hafa orðið kunnastur sem
sálmaskáld, og ekki sízt fyrir hinn
hjartaheita og yndislega sálm sinn,
sem hefst á versinu: „Þú Kristur,
astvin alls, sem lifir, ert enn á meðal
vor.“ Séra Friðrik Friðriksson, hinn
ástsæli æskulýðsleiðtogi, á einnig
marga fagra frumsamda og þýdda
sálma í sálmabókinni íslenzku.
í stórbrotnu og snilldarlegu kvæði
sínu, sem séra Mattrías orti á sínum
tíma til Vestur-íslendinga, kemst
hann svo að orði:
Hallgrímur kvað í heljar nauðum
heilaga glóð í freðnar þjóðir.
Hér er bæði brugðið birtu á örlaga-
Þunga ævi séra Hallgríms og jafn-
framt, á ógleymanlegan hátt, minnt
a ómetanlegt gildi sálma hans, og þá
sérstaklega Passíusálmana, fyrir ís-
tenzku þjóðina. Hver fær mælt það
eða metið, hver lífsins lind þeir voru
henni öldum saman, kynslóð eftir
kynslóð, og þá mest, þegar hún átti
við þyngstu hörmungar að stríða?
Hei, skuldin við séra Hallgrím er
þess eðlis, að hún verður aldrei full-
metin. Vér getum aðeins tekið heit-
um huga undir þakkaróð séra Matt-
híasar og vottað séra Hallgrími
helga og klökka og margra alda
gróna ástarþökk vora. En milli séra
Hallgríms og séra Matthíasar liggja
sterkir þræðir andlega og trúarlega,
og kvæðið dásamlega, sem ég vitn-
aði til, tengir þá órjúfanlega sam-
an um ókomna tíð í bókmenntum og
hugum íslendinga.
Sjálfur var séra Matthías svo frá-
bært trúar- og sálmaskáld, þegar
hann flaug hæst á vængjum inn-
blásturs og andríkis, að hann á sér
fáa jafningja, einnig utan íslands
stranda. Sannarlega nær hann há-
um tónum og frumlegum í nýárs-
sálminum sínum, sem hefst með
þessu háskáldlega og áhrifamikla
versi:
Aftur að sólunni sveigir
nú heimskautið kalda:
sonurinn týndur í átthagann
girnist að halda.
Sólnanna sól,
sál vor er reikandi hjól,
snú þú oss, Alfaðir alda.
Og hvílík er ekki fegurðin og sam-
bærilegt andríkið í þessum alkunnu
versum úr öðrum nýárssálmi hans:
Hann heyrir stormsins hörpuslátt,
hann heyrir barnsins andardrátt,
hann heyrir sínum himni frá
hvert hjartaslag þitt jörðu á.
í hendi Guðs er hver ein tíð,
í hendi Guðs er allt vort stríð,
hið minnsta happ, hið mesta fár,
hið mikla djúp, hið litla tár.
Það er eigi aðeins í fögrum og til-
komumiklum sálmum séra Matthías-
ar, frumsömdum og þýddum, sem
bjargföst guðstrúin er hin djúpa
undiralda, já, sterkasti og hljóm-
mesti strengurinn, heldur einnig í
mörgum öðrum kvæðum hans, og
um annað fram 1 erfiljóðum hans,
að náttúrulýsingum hans ógleymd-
um. í kvæði sínu um Dettifoss lýsir