Neytendablaðið - 01.10.2004, Blaðsíða 2

Samkeppni á peningamarkaði
Fyrir nokkrum árum ríkti stöðnun og fá-
keppni á fjármálamarkaði. Auglýsingar
banka/sparisjóða beindust að tilbúinni
jákvæðri ímynd þeirra. Stuðningur við
landvernd og ýmis önnur þjóðþrifamál
var áberandi. Út á ímyndina var reynt
að fá nýja viðskiptavini. Flestir bankar
sem eitthvað áttu undir sér voru í eigu
ríkisins. Síðan hefur mikið vatn runnið til
sjávar; bankar hafa sameinast, sparisjóðir
líka og stærstu bankarnir hafa verið einka-
væddir. Á sama tíma hafa vextir verið
gefnir frjálsir og gjaldtaka sömuleiðis.
Fyrst reyndist bönkunum að sumu leyti
erfitt að fóta sig í nýfengnu frelsi, enda til
þess ætlast að þeir kepptu á samkeppnis-
grundvelli. Þeir hafa þó að mörgu leyti
notað tímann vel til að hagræða, þó mis-
mikið sé, og allir hafa þeir farið í útrás á
erlenda markaði, vegnað vel og því fagna
neytendur. Þetta hefur þýtt að á síðustu
árum hefur hagnaður þeirra aukist ár frá
ári, enda hafa tekjur af mismuni á inn-
og útlánum verið miklar og sömu sögu er
að segja af þjónustutekjunum, enda eru
þetta þau fyrirtæki á íslandi sem sýna
langmesta arðsemi í dag.
Eitt af því sem gerðist þegar breytingar
voru gerðar á lánum íbúðalánasjóðs, frá
húsbréfum út í beinhörð peningalán, var
að sjóðurinn hóf samstarf við Deutsche
Bank. Að sjálfsögðu vonum við hjá Neyt-
endasamtökunum að þetta sé aðeins
fyrsta skrefið í mikilvægri samkeppni
erlendis frá. En nú gerðist hið óvænta.
KB banki reið á vaðið og bankar og spari-
sjóðir ákváðu að fara í samkeppni við
Ibúðalánasjóð og buðu lægri vexti. Fyrir
okkur neytendur er þetta mikið fagnaðar-
efni og að sjálfsögðu vonum við að þetta
sé fyrsta stóra skrefið sem stigið er á þess-
um markaði, en alls ekki það síðasta.
Þessi markaður er erfiður fyrir okkur
neytendur og við þurfum svör við ýms-
um spurningum áður en við getum metið
hvað hentar hverjum og einum best.
Til þess þurfum við góða og hlutlausa
ráðgjöf. Ekki skal dregið í efa að starfs-
menn bankanna sinni starfi sínu vel og
heiðarlega, en þeir eru samt starfsmenn
bankanna og það hlýtur að hafa áhrif að
minnsta kosti á framsetningu. Neytenda-
samtökin hafa óskað eftir fjárstuðningi
viðskiptaráðherra til að sinna þess hátt-
ar verkefnum, en án árangurs. Það væri
betra nú þegar langþráð samkeppni lítur
dagsins Ijós að þeim óskum hefði verið
sinnt og að Neytendasamtökin gætu
sinnt vandaðri og hlutlausri ráðgjöf fyrir
okkur öll sem erum dálítið rugluð yfir
öllum kostaboðunum. Við höfum einfald-
lega ekki vanist svonalöguðu.
Það er þó Ijóst að full ástæða er til að
neytendur skauti varlega á þessu svelli
og ígrundi sín mál vel. Margar spurning-
ar vakna; hvað er íbúðarlánið gamalt,
hver eru vaxtakjörin hjá lífeyrissjóðnum
og hefur hann lækkað vextina. Svo má
ekki gleyma ranglátri skattlagningu, eða
stimpilgjöldunum sem fara til ríkisins,
þar við bætist lántökukostnaður hjá
bönkum/sparisjóðum og sem ættu að
heyra sögunni til við skuldbreytingar
lána. Spurningarnar eru ótalmargar og
við þurfum að meta allt sem best út frá
okkar forsendum, ekki lánveitanda. Fyrir
suma getur verið hagkvæmt að endurfjár-
magna með íbúðarláni hjá bankanum/
sparisjóðnum, en fyrir aðra ekki.
Aukin samkeppni birtist okkur neytend-
um ekki bara í jákvæðri mynd eins
og rakið hefur verið hér að framan.
Atgangur banka og sparisjóða við fram-
haldsskólanemendur er mikill Ijóður á
markaðsstarfi þessara fyrirtækja. Öll
þekkjum við auglýsingarnar um ham-
ingjusömu nemendurna sem fengu lán
fyrir fartölvunni og raunar enn meiru
með yfirdrætti á háum vöxtum. Auglýs-
ingar í fjölmiðlum eru ékki látnar duga
því þegar framhaldsskólarnir byrja eru
sumar fjármálastofnanir með sölubása í
skólunum og aðrar semja við nemenda-
félög um greiðslur fyrir að skaffa nýja
viðskiptavini. Einnigeru dæmi um banka
sem kaupa miða á busaballið og gefa síð-
an miðana til þeirra sem gerast viðskipta-
vinir. Þeir sem voru viðskiptavinir fyrir er
að sjálfsögðu fullgott að kaupa sinn eigin
miða. Lái okkur hver sem vill þegar við
leyfum okkur að gagnrýna slíka markaðs-
setningu. Við teljum hana einfaldlega
vera högg undir beltisstað og stöndum
við það.
Jóhannes Gunnarsson
Efni
Frá kvörtunarþjónustunni 3
Skyldur fasteignasala 4
Aukaverkanir lyfja 6
„SmoDthies” drykkir 8
Nýr búvörusamningur 10
Áfengisgjald 12
Gæðakönnun á stafrænum myndavélum 14
Bíllaus - fótalaus 17
Ekki á innihaldslýsingunni 18
Afsöltun á sjó 20
Spiderman 21
Þvottavélar 23

Prentað efni
Blaðið er prentað á
umhverfisvænan hátt.
NEYTENDABLAÐIÐ
3. tbl., 50. árg. - október 2004
Útgefandi: Neytendasamtökin,
Síðumúla 13, 108 Reykjavík
Sími 545 1200 Fax 545 1212
Veffang: www.ns.is
Netfang: ns@ns.is
Ábyrgðarmaður: Jóhannes Gunnarsson
Ritnefnd: Brynhildur Pétursdóttir,
Jóhannes Gunnarsson, Þuríður Hjartar-
dóttir, Þórólfur Daníelsson
Umsjón með gæðakönnunum: Ólafur
H. Torfason
Yfirlestur: Laufey Leifsdóttir
Umbrot og hönnun: Ásprent Stíll hf.
Prentun: HjáGuðjónÓ ehf. - vistvæn
prentsmiðja
Pökkun: Bjarkarás
Upplag: 12.200 eintök, blaðið er sent
öllum félagsmönnum í Neytendasam-
tökunum
Ársáskrift: 3.400 krónur og gerist
áskriíandi um leið félagsmaður í
Neytendasamtökunum.
Heimilt er að vitna í Neytendablaðið í
öðrum fjölmiðlum sé heimildar getið.
Óheimilt er þó að birta heilar greinar
eða töflur án leyfis Neytendasam-
takanna. Upplýsingar úr Neytenda-
blaðinu er óheimilt að nota í auglýs-
ingum og við sölu nema skriflegt leyfi
Neytendasamtakanna liggi fyrir.
Lykilorð á heimasíðu: sosa09
2 NEYTENDABLAÐIÐ 3.TBL. 2004