Bændablaðið - 01.09.1990, Blaðsíða 14

FRÁ AÐALFUNDI STÉTTARSAMBANDS BÆNDA AÐ REYKJUM í HRÚTAFIRÐI 29. TIL 31. ÁGÚST 1990 * FRÁ AÐALFUNDI STE
30 - 40% SKERÐING
FULLVIRÐISRÉTTAR
SAUÐFJÁRBÆNDA
Aðalmál Stéttarsambandsfundarins í Hrútafirði var
væntanleg fækkun sauðfjárbænda eða skerðing sauð-
Qárfullvirðisréttar um allt að 40%. Segja má að
fundurinn hafl staðið úrræðalaus gagnvart þessu stóra
máli, eins og velflestir aðrir sem um það hafa fjallað.
Formaður Stéttarsambandsins hefur nefnt í þessu
sambandi að um 800 sauðQárbændur eigi ef til vill
eftir að flosna upp af jörðum sínum.
Af fullum
fundarmönnum
"Kjörmannafundur er lögnuelur ef
fullur helmingur kjönnanna iir
viökomandi sýslu silur fundinn..."
Þessi setning var í samþykktum
Stéttarsambandsins og var tekin
óbreytt upp f drög aö nýjum sem
iágu fyrir fundinum. Hálfdán
Björnsson benti aftur á móti á aö
þetta gæti vafist nokkuö fyrir
mönnum hvaö átt væri við, nema
ef vera kynni aö þess sé krafist aö
fundarmenn mæti fullir.
Prakkarar í
bændastétt
Eitthvaö er um bændur sem leigt
hafa eöa selt sinn fullviröisrétt til
kindakjötsframleiðslu en eru samt
áfram meö fé f húsum sfnum og
framleiða þvf ef til vill kjöt sem selt
er framhjá. Framleiðnisjóður
landbúnaðarins fjallaöi síöasta
vetur um mál tæplega 20 slíkra
aöila og leitaði eftir þaö álits
ríkislögmanns á réttarstöðu
málsaðila...
Reiöhöllin
til sölu
Reiðhöllin í Víðidal sem á sföasta
vetri var seld á uppboði er nú til
sölu. Á uppboðinu keyptu húsiö í
sameiningu Framleiðnisjóður,
Búnaðarbankinn og
Stofnlánadeild fyrir 69 milljónir.
Hefur síöast taldi aöilinn annast
húsiö síöan og leigt þaö
hestamönnum sem hafa haft þar
ýmsa starfssemi. En nú stefnt aö
því aö selja húsiö. Þetta kom fram
f ársskýrslu Framleiönisjóðs sem
Jóhannes á Torfalæk flutti á
aöalfundi SB...
Jafnvægi 1995
í mjög grófum dráttum má
lýsa ástandinu þannig: Kindakjöts-
neysla fslendinga er nú komin
niöur fyrir 8000 tonn en sá full-
viröisréttur sem bændur hafa sam-
svarar alls um 12000 tonna fram-
leiðslu. Þar af er þó á þriðja
þúsund tonna réttur óvirkur nú
scm stcndur vegna samninga um
leigu og riöusamninga. Fram-
leiðslan nú nemur því um 9500
tonnum.
í drögum aö samningi ríkis og
bænda um "grundvöll búvöru-
framleiöslu frá 1. september 1992"
er gert ráö fyrir aö áriö 1995 beri
rfkið ekki ábyrgö á meira kjöt-
magni heldur en sem samsvarar
neyslu kindakjöts árin 1992 og
1993 að viðbættum lftilsháttar
birgðum til öryggis.
Nú er ekki vitað hversu margir
af þeim sem eiga óvirkan fullviröis-
rétt (vcgna riðuniöurskuröar eöa
leigu hjá Framleiðnisjóði) ætla aö
hefja búskap aö nýju. Ljóst er þó,
m.a. af samtölum viö fulltrúa úr
"riðu"sveitum aö þaö getur verið
vel helmingur sem kemur þannig
inn aö nýju, veröi ekkert fýsilegra
til atvinnu í viðkomandi sveit.
Síöan er það aö athuga aö þó aö
ársneysla kindakjöts sé nú á bilinu
7500 til 8000 tonn þá bendir
ekkert til þess að samdrættinum sé
lokiö. Ef miöa á við neyslu 1992 og
1993 viö ákvörðun um fram-
leiöslurétt 1995 er þvf ekki ósenni-
legt aö veriö sé aö tala um skerö-
ingu um allt aö 3750 tonna rétt.
(9500 + (12000 - 9500)/2 - 7000)
Þaö samsvarar ríflega 200 þúsund
ærgilda fullviröisrétti eða
framleiöslu 500 bænda sem hver
um sig hefur um 400 ærgilda
fullvirðisrétt. Ilér er ennfremur
veriö aö tala um 35% skerðingu
miöað viö 10750 tonna virkan
fullviröisrétt.
Sumir ræðumanna töldu raun-
ar eins og Halldór Gunnarsson í
Holti aö tölurnar sem nú lægu
fyrir bentu til meiri samdráttar.
"Það er nær aö tala um 40% sam-
drátt og þegar við sjáum aö
markaðsverð á feitu ærkjöti f
Japan er 40 cent (u.þ.b. 22 kr.) á
kílóiö þá er Ijóst aö allt tal um
útflutning er út í hött," sagöi
Halldór.
Nokkrir fulltrúanna bentu á aö
ef til vill væri enn hægt aö leita að
útflutningsmarkaði en mun meiri
áhugi var þó á bættri markaðs-
setningu hér heima.
440 ærgilda bú
yrði 286 ærgilda
Hvort sem talan er 35% eöa
einhver önnur þá er um mjög
mikinn samdrátt aö ræöa. Bóndi
sem nú hefur vísitölubú, 440
ærgilda rétt, heföi eftir 35%
skeröingu áriö 1995 286 ærgilda
rétt. Vísitölubúiö er vitanlega ekki
stórt ef framflcyta á sæmilegri
fjölskyldu af því en staöan veröur
næsta vonlaus ef aö 440 ærgilda
búið minnkar niður í 286 ærgildi
og sé engin önnur atvinna tiltæk er
næsta víst aö fæstir geta framfleytt
sér og sfnum af slíku búi. Dæmiö
má reikna á ýmsa vegu en f álykt-
uninni sem birt er hér til hliöar er
talað um 30 - 40% samdrátt og í
umræðum voru nefndar tölur um
500 til 1000 bændur sem yröu að
hætta búskap.
Gengisfellingin
staðfest
Nú þykir vafalftið mörgum
sauöfjárbændum hart aö heyra
það að Stéttarsamband þeirra hafi
nánast gcngið aö þvf sem staö-
rcynd aö draga veröi vcrulega úr
framleiðslunni. Þaö er aftur á móti
mat flestra sem um þetta fjalla aö
hjá þessu veröi komist. Taliö er að
í landinu sé ekki pólitískur vilji til
aö viöhalda kindakjötsframleiöslu
umfram innanlandsþarfir. Út-
flutningsmarkaöir hafa ekki
fundist sem aö neinu gagni geta
komið. Steingrímur Sigfússon
landbúnaðarráöherra talaði tæpi-
tungulaust um þetta f ræöu sinni
þegar hann sagði aö enn bæri
mikið í milli
"...þegar borinn er saman
heiidarfullvirðisréttur í
sauðfjárrœkl, framleiðsla og
innanlandsneysla kindakjöts...
Réllurinn hefur í raun orðið
fyrir gengisfellingu, þar sem
skráður réllur er svo fjarri
eflirspuminni. A þessu vanda-
máli verður að laka, því ef
ekkerl verður gerl leiðir það á
endanum til verulegrar Jlalrar
verðskerðingar, sem líklega
myndi ríða sauðfjárrœkt að
fullu sem alvöru búgrein."
Og síðar sagöi Steingímur:
"Aðlögun fullvirðisréllar í
saitðjjárrœklinni komi til með
að ske á lillölulega skömmum
tírna og hafa þrjút fyrslu ár nýs
samnings verið nefnd í því sam-
bandi að viðbœllu því sem eflir
er af núgildandi samningi.
Mikilvœgt er að þessi alriði liggi
fyrir sem fyrsl þannig að hver og
einn geli lekið ákvarðanir í Ijósi
markaðrar stefnu."
Þaö er ekki hægt aö segja aö
Stéttarsambandsfulltrúar hafi
mótmælt því hárri röddu að kinda-
kjötsframleiðslan veröi aðlöguð aö
innanlandsmarkaði. Nokkrir full-
trúanna uröu þó til aö kveöa fast
aö oröi og spurðu meðal annars
um hvaö væri verið að semja ef aö
fullvirðisréttur hinna hefðbundnu
búgreina væri ekki annað en ávfs-
un á þann innanlandsmarkað sem
bændur heföu allt aö cinu.
Ilinir voru þó flciri sem töldu
óumflýjanlegt aö laga framleiösl-
una aö markaðsþörfinni enda vafa-
mál aö þaö þjóni hagsmunum
bænda aö framleiða kjöt sem
síðan yröi urðað eöa geymt til
iangframa, fjölmiðlum til skemmt-
unar.
Boltanum velt yfir
til Byggðastofnunar
Áhyggjur manna af því sem
gerast mun viö þenr.an samdrátt
voru engu aö síður miklar og f
ályktun fundarins er þvf krafist
að...:
BÆNDUR
Tækin sem þið getið treyst
■xJ
ELFA
Hitakútar úr ryðfríu stáli
Góð einangrun - Frábær ending
Stærðir 30 - 50 -120 - 200 - 300 Itr.
múiiw
ELFA___________________
Loftræstiviftur fyrir gripahús.
Einnig fyrirliggjandi viftur fyrir
íbúðarhús. - Margar gerðir.
ELFA CTC
Fjölbrennslukatlar - Olíukatlar -
Rafmagnskatlar. Mjög góð
hitanýting. Tæknileg ráðgjöf.
Biomberq Heimilistæki
Eldavélar - ísskápar - Gufugleypar -
Þvottavélar - Þurrkarar og fleira.
Hagstœtt verð og góðir greiðsluskilmálar.
Leitið upplýsinga.
Einar Farestveit & Co.htf.
Borgartúni 28, sími (91) 622900.
Aðalfundur Stéttarsambands bænda 1990 ályktar eftirfarandi
um efnisatriði nýs grundvallar búvöruframleiðslunnar
1. Almenn atriöi
a) ítrekuð er ályktun síðasta aðalfundar um að forsenda
markaöstengds samnings sé að samkeppnisstöðu
búvara á innlendum markaöi sé á engan hátt spillt meö
stjórnvaldsaðgerðum eða aðgeröaleysi.
b) Stéttarsambandsfundur telur ekki rétt að taka upp
svæöaskiptingu búgreina sem byggir eingöngu á heilum
landshlutum, heldur veröi hver einstök jörö metin meö
tilliti til þess hvað þar er hagkvæmast aö framleiöa. íþví
mati verði meðal annars tekið tillit til eftirfarandi: Ástands
gróöurfars, ræktunar, bygginga og þess búskapar sem
rekinn er á jöröinni.
2. Sauðfjárrækt
A) Þeir umræðupunktar sem nú liggja fyrir gera ráö fyrir
markaðstengingu framleiðsluréttarins. Samkvæmt þeim
má reikna með fækkun sauðfjárbænda um 30-40% á
þremur til fimm árum.
Við það leggjast væntanlega afá annað þúsund störf.
Fundurinn telur brýnt að nú þegar verði beöið um mat
Byggöastofnunar á þessum hugmyndum og afleiðingum
þeirra fyrir íslenskt samfélag, nái þær fram aö ganga.
Komi til þess við endaniega samningsgerð aö fullvirðis-
réttur til sauðfjárframleiðslu verði að minnka, telur
fundurinn að flöt skerðing hans komi ekki til greina enda
gengur slíkt þvert é markmið um aukna hagkvæmni.
Einnig myndi það verða algjörlega ofviða einstökum
bændum og heilum byggðarlögum. Því verður aö leita
annarra leiða til aö ná settum markmiðum.
Bent er á eftirfarandi:
a) Takmörkun sauðfjárframleiðslu utan lögbýla svo
sem tök eru á.
b) Uppkaup á fullvirðisrétti.
c) Frysting réttar án greiðslu
d) Samið um frystingu réttar hjá bændum yfir ákveðn-
um aldursmörkum enda verði þeim tryggður full■
nægjandi lífeyrir. Rétturinn skal veröa laus viö
ábúendaskipti
B) Sérstaklega er tekiö undir þá hugmynd að verulegur hluti
launaliöar sauðfjárbænda verði greiddur beint til fram-
leiðenda. Nánara fyrirkomulag slíkra greiðslna veröi
ákveöið með sérstöku samkomulagi milli landbúnaöar-
ráðherra og Stéttarsambands bænda.
3. Málsmeðferö
Fundurinn ákveöur að nýr búvörusamningur verði lagður
fyrir fulltrúafund til staðfestingar
•S.'” hj rtv'