blaðið - 05.08.2005, Blaðsíða 14

FÖSTUDAGUR 5. ÁGÚST 2005 blaöift
blaði
Útgáfufélag: Ár og dagur ehf.
Stjórnarformaður: Sigurður G. Guðjónsson.
Ritstjóri: Karl Garðarsson.
ÍSLENDINGAR KAUPA
KAUPMANNAHÖFN
Pað brostu margir í gær þegar fréttist að Baugur, ásamt
Straumi og Birgi Þór Bieltvedt, hefðu keypt eitt helsta stolt
Kaupamannahafnar, vöruhúsið Illum á Strikinu. Þeir eru ófá-
ir íslendingarnir sem reikað hafa um hæðir Illum og skoðað vöruúr-
valið. Það verður að segjast eins og er að þetta nýjasta útspil Baugs
kemur á óvart - fyrirfram hefðu flestir talið að þeir ættu fullt í fangi
með að rétta kúrsinn á Magasin en þeir sem komið hafa þangað inn
að undanförnu segja að lítið hafi breyst þrátt fyrir nýja eigendur.
Það er samt full ástæða til að óska Baugsmönnum til hamingju með
þessa nýju eign sem bætist í þegar digurt safn. Þeir hafa sýnt það og
sannað að fáir eru þeim fremri í verslanarekstri og því verður for-
vitnilegt að sjá hvort einhverjar breytingar verða gerðar á rekstri 111-
um. Venjulegir íslendingar eru fyrir löngu hættir að skilja og jafnvel
fylgjast með fjárfestingum Baugs sem aðallega hafa verið í Bretlandi
og Danmörku að undanförnu. Þá vekur það athygli að Baugsmenn
hafa ekki fylgt eftir yfirlýsingum um að þeir ætli að hafa hægt um
sig í fjárfestingum á meðan réttað verður í málum þeirra hérlendis
og er það í sjálfu sér gott - þeir eru saklausir þar til sekt hefur verið
sönnuð og þvi ástæðulaust fyrir þá að stöðva framrás sína.
Ekki er vitað hvað borga þurfti fyrir Illum en leiða má líkum að því
að um sé að ræða skuldsetta yfirtöku og að lán hafi verið tekið fyrir
meirihluta kaupverðsins. Slíkar yfirtökur ganga oft vel í góðæri en
hrynja oft jafnhratt þegar syrta tekur í álinn og kaupendur geta ekki
staðið við afborganir. I kjölfarið fara bankar að halda að sér hönd-
um og menn komast í fjárþröng. I Blaðinu í dag er einmitt frétt um
það að spáð sé samdrætti á evrusvæðinu og að hagvöxtur verði mun
minni en áður hafi verið talið. Þetta er ekki merki um neitt efna-
hagshrun en rétt er að vera á varðbergi. Það er aldrei að vita hvenær
óveðursskýin fara að hrannast upp. Baugsmenn hafa áðurbrennt sig
á slæmum fjárfestingum og er nærtækast að minna á Bonus Stor-
es í Bandaríkjunum sem var þungur baggi á fyrirtækinu og kostaði
það milljarða króna. Baugsmenn hafa áreiðanlega lært af þeim mis-
tökum, því slæm fjárfesting hjá þeim í útlöndum hefur ekki bara
áhrif á afkomu fyrirtækisins, heldur gæti hún haft keðjuverkandi
áhrif á okkar litla þjóðfélag i heild - slík er stærð Baugs á okkar mæli-
kvarða. Svartsýni á þó ekki rétt á sér um þessar mundir - heldur rétt
að óska mönnum til hamingju.
Auglýsingastjóri: Steinn Kári Ragnarsson. Ritstjórn & auglýsingar: Bæjarlind 14-16,201 Kópavogur.
Aðalsími: 510 3700. Símbréf á fréttadeild: 510.3701. Símbréf á auglýsingadeild: 510.3711.
Netföng: vbl@vbl.is, frettir@vbl.is, auglysingar@vbl.is.
Prentun: Prentsmiðja Morgunblaðsins. Dreífing: íslandspóstur.
Innritun er hafin
Gunnar Waage
Undirbúningsdeild
Professional Certificate
Diploma
Labor-intensive
Fjarnám
Allar upplýsingar
í síma 865-5890
og á heimasíðu
Trommuskólans
Ludvig Kári
www.trommuskolinn.com
14 I ÁLIT
Kona og karl
Margirhafalýstyfir ÉV
ánægju með skipun w3
Páls Magnússonar I
í stól útvarpsstjóra ■
og sú ánægja hlýtur Mk’
aðveraþeimbáðum KIsLjJHSB
lyftistöng í starfi: Ágúst
honum og mennta- Guðmundsson,
málaráðherra sem leikstjóri
réð hann. Þorgerð-
ur Katrín virðist líta til fagmennsku
þegar hún vegur og metur fólk i topp-
stöðurnar.Vonandiverðurþaðkolleg-
um hennar að fordæmi.
Glyttir þarna í eitthvert kvenlegt,,
element“? Er samviskusemin frekar
eiginleiki kvenna en karla? Falla karl-
ar oftar í þá freistni að sýna vald sitt
og myndugleika? Þarna fara alhæf-
ingarnar að verða vandasamar. Auð-
vitað er þetta einstaklingsbundið. Ég
er þó ekki frá því að þarna leynist ein
ástæða þess að jafna beri kynjamun-
inn í valdastólunum - önnur en sú
að það sé réttlætismál, sem það er.
Konur eiga það til að stjórna öðruvísi
en karlar sem oft á tíðum er vafalaust
kostur.
Þá dettur mér í hug holdtekja
karlmennskunnar, Clint Eastwood,
sem er að fara að taka bíómynd úti á
Reykjanesi. Spurningin sem brennur
á allra vörum er þessi: Kann Chnt að
meta lambagras og geldingahnapp?
Almennt hafa íslenskir kvikmynda-
gerðarmenn átt gott samstarf við
þá sem passa upp á náttúruperlur
landsins enda væri það að pissa í skó-
inn sinn að ganga ekki vel um þessa
leikmynd sem er endurnýtanleg til
eilífðar.
Það er því rétt að taka það fram
að ekki verður innlendum kollegum
Clints um það kennt ef skriðdrekar
hans fara illa með mosa og mold-
arbörð. Ef bláklukkum og holta-
sóleyjum fækkar í kjördæminu vegna
þessarar bíóstyrjaldar má það ekki
koma þeim í koll sem næstir hyggja
á islenska bíómynd.
En er ekki kominn tími til að lita
svo á að kvikmyndalandið Island búi
yfirnáttúruauðæfumáborðviðmarg-
fræg fiskimið? Ég er ekki að biðja um
kvóta þó að vissulega væri indælt að
vera kvikmyndakvótagreifi af Svarf-
aðardal eða Hergilsey. I landslaginu
sjálfu felast ákveðin hlunnindi sem ís-
lenskir kvikmyndagerðarmenn hafa
notið góðs af, rétt eins og vestfirskir
sjómenn nutu þess að búa i námunda
við Halamiðin.
Hér er ekki verið að fara þess á leit
að útlendingar verðir reknir út úr ís-
lenskri kvikmyndalögsögu. Þvert á
móti er sjálfsagt að fá sem flest kvik-
myndaverkefni inn í landið. Margir
Islendingar njóta góðs af þessum við-
skiptum og i þessu felst auglýsing fyr-
ir landið, séu menn almennt á því að
það þurfi auglýsingar við.
Hins vegar má ekki gleymast að það
er ekki sjálfgefið að fá að kvikmynda
í heimalandi Clints. Þaryrði tvímæla-
laust farið fram á góða umgengni um
ósnortna náttúru. Ennfremur fengju
innfæddir umtalsverðar tekjur af
framkvæmdinni. Hér eigum við að
hafa sama háttinn á. ■
Ofurlaun og örorkubætur
Launaþróun lands-
manna er áberandi
í umræðunni núna
í kjölfar birtingar
álagningaskrárinn-
ar frá skattinum.
Vissulega er það að BjörgvinG.
mörgu leyti ógeð- Sigurðsson,
fellt að hægt sé að alþingismaður
fara með þessum ................
hætti inn á persónulega hagi hvers
og eins og dapurlegt að það sé manns
gaman að velta sér upp úr tekjum eða
tekjuleysi náungans. En því miður
er það nauðsynlegt að upplýsingar
um tekjur og gjöld liggi fyrir með
þessum hætti. Gagnsæi um almenn
kjör og launabil í þjóðfélaginu liggja
til grundvallar þeirri samfélagssátt
sem við búum við og byggjum sam-
félagið á. Án sæmilegrar sáttar um
fyrirkomulagið væri samfélagið i
uppnámi og illvíg átök á milli stétta
og hópa gegnumgangandi.
Vissulega er hópur fólks í þjóð-
félaginu sem hefur ofurlaun. Svim-
andi hátt kaup sem venjulegan vinn-
andi verkakarl eða -konu dreymir
ekki einu sinni um að komast yfir
eða þéna nokkru sinni á starfsævi
sinni. Sumpart er þessi launaþróun
afsprengi alþjóðavæðingar fjármála-
fyrirtækja og í sjálfu sér ekkert við
því að segja nema fagna þvi að fyrir-
tækjunum skuli ganga vel og þar með
þeim sem fara fyrir þeim. En allt hef-
ur sín takmörk, siðleg og önnur.
Það er engin sátt í samfélagi sem
býr öryrkjum, mörgum eldri borg-
urum og verkafólki með stutta skóla-
göngu upp á það að lepja dauðann
úr skel á sama tíma og ofsagróðinn
æðir yfir samfélagið hjá fámennum
hópi fólks. Þvert á móti þá er það
til skammar og birting álagninga-
skránna hjálpa þeim sem berjast fyrir
jöfnuði að krefjast bóta fyrir þá sem
eru af þjóðfélaginu og ráðamönnum
dæmdir til að lifa af 100.000 kr. eða
minna á mánuði.
Sáttin svokallaða um samfélags-
fyrirkomulagið gengur þvert gegn
þessu. Hún á að grundvallast á því
sem heimspekingurinn John Rawls
kallaði „fjalldalareglú' í stórvirki
sínu Kenning um réttlæti og liggur
nútímalegri og frjálslyndri jafnaðar-
stefnu að miklu leyti til grundvallar.
Reglan kveður á um það að hverskyns
ójöfnuður, í launum og öðru, rétt-
lætist einungis á því að þeir sem verst
hafi það fái bót sinna kjara. Þetta er
hægt að heimfæra upp á marga hluti
í samfélaginu. T.d. það fyrirkomulag
að tilteknir einstaklingar fá heimild
til þess frá þjóðinni að nýta sameig-
inlegar auðlindir á borð við fisk og
fallvötn. Að sjálfsögðu sjálfum sér til
ábata en rétturinn til nýtingar grund-
vallast samt sem áður fyrst og fremst
á því að allt samfélagið hagnist á nýt-
ingunni. Það er kjarni sáttarinnar.
Ójöfnuðurinn í tekjum á Islandi
má ekki verða til þess að rjúfa sáttina.
Eyðileggja límið sem heldur samfélag-
inu saman. Um leið og við fögnum
því að fjármálafyrirtækjunum geng-
ur vel og stjórnendur þeirra vaði um
með vasa fulla af gulli þá megum við
ekki gleyma þeim sem eru ekki þátt-
takendur í peningaveislunni miklu.
Þeim sem hafa ekki aðra framfærslu
en bætur og lægstu laun og búa við
mjög kröpp kjör og hafa gert frá því
að Sjálfstæðisflokkurinn settist illu
heilli í ríkisstjórn fyrir 14 árum síð-
an.
Kjörþessa fólks eru til skammar og
þau verður að bæta þó að Pétur Blön-
dal, þingmaður Sjálfstæðisflokksins,
hafi haldið því fram í morgunþætti
Stöðvar 2, Island í bítið, þar sem ég
og hann vorum að ræða þjóðmálin
þann 4. ágúst, að hann gæti vel lifað
af strípuðum bótunum. Annað væri
bruðl og flottræfilsháttur. Allir þeir
sem nú hinsvegar draga fram Hfið á
bótunum sem Pétur og félagar hans í
Sjálfstæðisflokknum skammta þeim
sem skit úr hnefa hinsvegar vita
betur. ■
Stökustund
í umsjóti Péturs Stefánssonar
Hefjum þáttinn á að-
sendum botnum.
Kári Friðriksson tónlist-
armaður botnar:
Nú mun verða feikna fjör
á ferðalögum víða.
Sjálfsagt mun nú æskan ör
ótal krakka smíða.
V.L. botnar:
Betra að hafa handtök snör,
hreinlega engu kvíða.
V.L. botnar:
Margirfara langtafleið
íleit að heimsins gæðum.
Fáum verður gatan greið
en gnægð afallskyns hœðum.
Magnús Hagalínsson botnar:
Aðrir sérgefa gull í skeið,
oggorta í/ramboðsræðum.
Kári Friðriksson botnar:
Lék éggrátt við minni mátt,
margir áttu hjá mér bágt.
Guðrún Bjarnadóttir botnar:
En œtti ég bágt, ég byggð’upp
mátt,
á bragarháttastoðum.
FH-karl botnar:
Leik eigrátt við minni mátt,
á margan hátt við skoðum.
Pétur botnar svo:
Enda brátt minn æviþátt
hjá œðri máttargoðum.
P. Ingólfsson frá Fagrabæ botnar úr
eldri þætti:
Vinstri grœnir þrasaá þingi
þráfaldlega’um slœma tíð.
Miggildir líttþó sumir syngi
s( og æ um böl ogstríð.
eru þar að vinna.
Pétur yrkir um og eftir fjör helg-
arinnar:
Árni setti svartan flekk
á sig, og efldi kraftinn
er að Hreimi gleiður gekk
oggaf’onum á kjaftinn.
Eftir fjör og stöðugt stuð,
stelpukossa’ogfleira
hugsa égstundum; „Góðurguð
gefðu mér kraft ímeira."
Fyrripartar:
Oft það sem ergir mann
ósköp lítils virði.
V.L. sendir hringhendan fyrri-
part:
Grundin brosir blómumprýdd,
búin flosi vænu.
Fleiri botnar og vísur bíða næstu
þátta.
Botnar, vísur og fyrripartar send-
ist til:
stokustund@vbl.is eða á Blaðið,
Bæjarlind
14-16,201 Kópavogur
Reinhold Richter botnar fyrripart Ekki veit ég höfund næstu vísu
V.L.: Á alþingi:
Löngum hátt ég lék og dátt,
lífs að sáttaboðum. Ætlun þeirra ágæt var,
Fellur brátt súforna sátt efndir stóðust minna.
fúnum mdttarstoðum. Ofborgaðir andskotar