blaðið - 29.04.2006, Síða 12

blaðið - 29.04.2006, Síða 12
12 I FRÉTTASKÝRING LAUGARDAGUR 29. APRÍL 2006 blaöið Er kjarnorka lausnin á orkuvandanum? Þess var minnst víða um heim í vik- unni að 20 ár eru liðin frá versta kjarnorkuslysi sem orðið hefur. Slysið í Tjernóbýl-kjarnorkuverinu í Úkraínu 26. apríl 1986 olli dauða og heilsubresti fjölda fólks og gerði stór svæði óbyggileg til langframa. Magn geislavirkra efna sem barst út í and- rúmsloftið og dreifðist yfir ýmis lönd í Evrópu í kjölfar slyssins var allt að tíu sinnum meira en við kjarn- orkusprengingarnar í japönsku borg- unum Hírósíma og Nagasaki í lok seinni heimsstyrjaldarinnar. Traust og tiltrú manna á kjarn- orku beið mikinn hnekk í kjölfar Tjernóbýl-slyssins en nú tuttugu árum síðar virðist álit fólks á þessum umdeilda orkugjafa hafa aukist og ráðamenn ýmissa ríkja líta með vel- þóknun til kjarnorku sem lausnar á yfirvofandi orkuvanda. Ekki eru samt allir jafnsannfærðir um ágæti kjarnorkunnar. Helmingur rafmagns með kjarnorku Ef bjartsýnustu áætlanir forsvars- manna kjarnorkuiðnaðarins ganga eftir verður um helmingur rafmagns í heiminum framleiddur með kjarn- orku innan hálfrar aldar. Þeir sem eru hlynntir aukinni notkun kjarnorku segja að hún sé ódýrari, traustari og öruggari kostur nú en áður. Andstæðingar kjarnorku telja bjartsýni kjarnorkusinna aftur á móti byggða á óskhyggju enda standi til að loka fleiri kjarnorku- verum í heiminum á næstu árum en verði byggð. Nú á dögum framleiða um 440 kjarnorkuver í 31 landi um 16% af raforku heimsins. Misjafnt er eftir löndum hversu stóran þátt kjarn- Maður kveikirá kerti til minningar um slökkviliðsmenn sem létu llfið í slysinu í kjarnorkuverinu íTjernóbýl árið 1986.Tuttugu árum síðar eftir mesta kjarnorkuslys allra tima líta ráðamenn ýmissa ríkja á ný til kjarnorku sem mögulega lausn á yfirvofandi orkuvanda. orka leikur í orkubúskapnum, í Frakklandi er til dæmis 78% raf- magns framleitt með kjarnorku en í Kína er hlutfallið aðeins 2%. Stórveldin líta til kjarnorku Yfirvöld í Kína þar sem mikil upp- sveifla hefur verið í efnahagslífinu á undanförnum árum hafa uppi áætlanir um stórfellda uppbygg- ingu kjarnorkuiðnaðar, bandarísk stjórnvöld hafa gefið grænt ljós á byggingu nýrra kjarnorkuvera og að minnsta kosti 15 ríki til viðbótar frá Tyrklandi til Ástralíu íhuga að nýta kjarnorku til rafmagnsframleiðslu. í Bretlandi hefur verið hart deilt um hvort endurnýja eigi gömul og ATVINNA LAUS STÖRF í BÓKHALDI 0G PRÓFARKALESTRI HJÁ BLAÐINU BÓKHALD: Tímabundin staða í ca.10 mánuði frá 20. | maí. Reynsla af bókhaldi og Navision bókhaldskerfi æskileg. PRÓFARKALES- TUR: Sumarafleysingar í júlí og ágúst. Umsóknir berist til karlg@bladid.net úrelt kjarnorkuver. Nefnd á breska þinginu sem þingmenn úr öllum flokkum eiga aðild að hvatti ríkis- stjórnina til að fara sér hægt í upp- byggingu frekari kjarnorkuvera en stjórnin stendur frammi fyrir því að þurfa að loka öllum nema einu af gömlum kjarnorkuverum landsins innan áratugs. I skýrslu nefndarinnar segir að enn séu mörg mál óleyst, finna verði lausn á losun úrgangs, tryggja framboð á úrani aukþess sem vinna þyrfti traust almennings á kjarn- orku. Ennfremur vekti kjarnorka upp ýmsar spurningar um öryggi, hættu á hryðjuverkaárásum og út- breiðslu kjarnavopna. G8-hópurinn sem samanstendur af átta iðnvæddustu ríkjum heims mun að öllum líkindum lýsa yfir stuðningi við aukna notkun kjarn- orku á fundi sínum í júlí á þessu ári. I mars hvöttu Bandaríkjamenn og Rússar heimsbyggðina til að halla sér í auknum mæli að kjarnorku til að tryggja stöðugt orkuframboð og draga úr losun skaðlegra efna út í andrúmsloftið. Nokkru fyrrlýsti Ge- orge Bush Bandaríkjaforseti því yfir að Bandaríkjamenn væru háðir olíu og benti á kjarnorku sem fýsilegan valkost. Gróðurhúsaáhrif og ólga í Mið-Austuriöndum Ýmsar ástæður eru fyrir því að ráðamenn líta í auknum mæli til kjarnorku. Margir vísindamenn hafa spáð því að hlýnun jarðar sem öðru fremur stafar af brennslu jarðefnaeldsneytis í verksmiðjum, orkustöðvum og bílhreyflum, muni hafa hörmulegar afleiðingar í för með sér fyrir náttúruna svo sem aukna þurrka og hækkandi yfirborð sjávar. Á vesturlöndum þykir mönnum mikilvægara nú en áður að tryggja örugga orkuöflun meðal annars í ljósi aukinnar ólgu í Miðaustur- löndum og þeirrar staðreyndar að gas- og olíulindir heimsins eru ekki óþrjótandi auðlind. Gasdeila Úkra- ínu og Rússlands í ársbyrjun sem hafði áhrif á gasstreymi til ýmissa ríkja Evrópu sýndi ennfremur fram á mikilvægi þess að ríki Evrópu séu sjálfstæð í orkumálum. Engin kolefnissambönd (sem valda gróðurhúsaáhrifum) sleppa út í andrúmsloftið í kjarnorkuiðn- aði og ef ríkisstjórnir geta reitt sig á kjarnorku eru þær ekki jafn- háðar erlendum orkuveitum eins og þegar um gas og olíu er að ræða. Ennfremur þykir kjarnorka ódýrari kostur, ekki síst þegar til lengri tíma er litið. „Kjarnorka er að verða ódýrasti kosturinn þar sem líklegt má telja að verð á jarðefnaeldsney ti haldi áfram að hækka,“ segir Ian Hore-Lacy hjá samtökunum World Nuclear Ás- sociation (WNA) sem vinna að því að kynna kjarnorku sem sjálfbæra orkugjafa. Ýmis óleyst vandamál Andstæðingar kjarnorku segja aftur á móti að enn eigi eftir að svara spurningunni um hvað eigi að gera við kjarnorkuúrgang en þúsundir ára tekur fyrir hann að eyðast. Þeir benda meðal annars á að bygg- ing kjarnorkuvera fari langt fram úr áætluðum kostnaði og til þess að það sé fjárhagslega raunhæfur kostur þurfi að koma til gríðarlegar opinberar niðurgreiðslur. Jafnframt halda þeir fram að hin mikla peningaeyðsla sem uppbygg- ing kjarnorkuiðnaðar krefjist kunni að koma niður á þróun umhverfis- vænni og ódýrari kostum á borð við eldsneyti úr lífrænu hráefni, vind- og sólarorku. Síðast en ekki síst benda andstæð- ingar kjarnorku á að kjarnorkuslys geta haft hörmulegar afleiðingar á umhverfið, orðið fjölda fólks að bana og gert stór landssvæði óbyggi- leg í langan tíma. Land sem gengur fyrir kjarnorku Hvergi gegnir kjarnorka jafnveiga- miklu hlutverki við rafmagnsfram- leiðslu en í Frakklandi þar sem tæp 80% þess rafmagns sem notað er þar er framleitt í kjarnorkuverum. Frakkar settu sér það markmið á valdatíma Charles De Gaulles forseta á sjötta áratugnum að verða engum háðir í orkumálum. Þeir höfðu þá þegar komið sér upp kjarnavopnum og bjuggu því -yfir umtalsverðri þekkingu á kjarnorku sem nýttist vel við uppbyggingu kjarnorkuvera í friðsamlegum tilgangi. Kjarnorkuvæðing landsins hófst þó ekki fyrir alvöru fyrr en í kjölfar fyrstu olíukreppunnar um miðbik áttunda áratugarins. Fram að þeim tíma höfðu þeir framleitt um 80% orku með jarðefnaeldsneyti. Uppbygging kjarnorkuvera gekk hratt fyrir sig og reynt var að draga úr efasemdum íbúa í nágrenni kjarn- orkuveranna og afla samþykkis þeirra með skattaívilnunum og atvinnutilboðum. Nú eru 58 kjarnorkuver í Frakk- landi og fleiri í burðarliðnum. Um 80% þess rafmagns sem notað er í Frakklandi er framleitt með kjarnorku og er hlut- fallið hvergi jafnhátt. Skiptar skoðanir eru meðal landsmanna um ágæti þessa orkugjafa. Fjórða kynslóð kjarnorkuvera Ekki er langt síðan Jacques Chirac Frakklandsforseti lýsti því yfir að vinna væri hafin við fjórðu kyn- slóð kjarnorkuvera sem yrðu þeim kostum búin að þar væri hægt að end- urnýta hluta af kjarnorkuúrgangi. RúmurhelmingurFrakkaersáttur við hvernig raforka þeirra er fram- leidd en samkvæmt nýrri könnun er 52% landsmanna hlynntur notkun kjarnorku en 36% þeirra mótfallnir henni. Líkt og stuðningsmenn kjarnorku annars staðar í heiminum halda þeir einkum fram að notkun hennar stuðli að því að draga úr losun gróð- urhúsalofttegunda og að áhættan og kostnaðurinn séu þess virði. Skiptar skoðanir um ágæti kjarnorku Andstæðingar kjarnorku í Frakk- landi segja þó að aukinna efasemda gæti meðal almennings um ágæti hennar og vinsældir hennar kunni að dvína enn frekar síðar á þessu ári þegar franska stjórnin mun taka ákvörðun um hvernig verði hugað að geymslu kjarnorkuúrgangs lands- ins til lengri tíma. í nýlegri rannsókn er lagt til að öruggt sé að geyma mikið af úr- ganginum neðanjarðar. Bernard La- ponche sem vann árum saman að kjarnorkuáætlun ríkisins en hefur síðan snúist gegn kjarnorkuvæðing- unni er eltki sannfærður um ágæti þess. „Hvernig veistu hvort það verði enn öruggt eftir þúsund ár,“ sagði hann í viðtali við Breska rík- isútvarpið á dögunum. „Kjarnorka er ein af hættulegustu leiðum til að sjóða vatn sem mannkynið hefur fundið upp,“ sagði Laponche.

x

blaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: blaðið
https://timarit.is/publication/941

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.