Prentarinn - 01.04.1996, Blaðsíða 8

JÓLASAGA
Lesmál og lífsháski
Ingólfur
Margeirsson
segir í eftir-
farandi grein,
að jólabókaflóðið
sé líkt og náttúru-
hamfarir; það
ógni lífi og
eignum margra
en skapi einnig
hetjur og auðœfi.
Hins vegar séu
Islendingar
viðbúnir náttúru-
hamförum og
öðrum óvœntum
atburðum en hið
augljósa og
fyrirsjáanlega
komi þeim ávallt í
opna skjöldu.
Jólabókaflóðið er skollið á okkur
eina ferðina enn.
Við sogumst, viljug eða óviljug,
í boðaföll og straumköst þessa
sérkennilega flóðs, sem virðist eiga
upphaf sitt og endi jafn óvænt og
skyndilega og síðasta Skeiðarár-
hlaup. Það er engu líkara en
útgefendur, prentarar, rithöfundar,
bókabúðaeigendur og gagnrýnendur
séu á einu máli um, að þetta mikla
bókahlaup geti aðeins átt sér stað
einu sinni á ári: Skömmu fyrir jól.
Og almenningur getur dregið af
þessari þöglu samþykkt þá ályktun,
að allar bækur séu í raun jólabækur.
Bók er sem sagt ekki lengur bók,
heldur jólagjöf.
Hvað hefði nú Snorri gamli sagt
við þessari staðreynd? Hvaða aug-
um hefði hann litið söguþjóð sína í
ir, bænabækur, upplýsingabækur,
ljóðabækur, lífsháskabækur, sagn-
fræðirit, handbækur, fræðslurit,
bamabækur, unglingabækur, ástar-
sögur, reynslubækur og forsetabæk-
ur. Sennilega hefði Snorri flett öll-
um Bessastaðabókunum, kinkað
þögull kolli og hugsað sem svo:
, Jamm, þetta er byggt á sömu hug-
mynd og Heimskringla en stfllinn
kannski ekki alveg sá sami.“
Islendingar em reyndar vanir
hamfömm; eru eins konar hamfara-
þjóð, snöggir að bregðast við eld-
gosum, árhlaupum, öskufalli, jarð-
skjálftum og gengisföllum. Islend-
ingar eru þjóð sem er í sífelldri við-
bragðsstöðu; þjóð sem aldrei slakar
á og er ávallt viðbúin hinu óvænta.
Þess vegna eru Islendingar ávallt
undir það búnir að hreppa hæsta
^þt/rés '96
dag? Eða hefði hann bara yppt
öxlum og tekið sér spólu á næstu
myndbandaleigu í Reykholtsdal eða
keypt sér afmglara? Kannski hann
hefði flett Bókatíðindum kampa-
kátur og hugsað sem frumhöfundur
íslenskra endurminningabóka, að
vel hafi hefðin dafnað: I dag gæfi
þjóð hans út alla hugsanlega þætti
INGÓLFUR um íslendinga, ekki aðeins ævisög-
MARGEIRSSON ur, heldur skáldsögur, ferðaffásagn-
Víkingalottóvinninginn eða húsið
þeirra flytjist um tuttugu metra í
jarðskjálftahrinu.
Það era aðeins hlutir sem liggja í
augum uppi sem koma Islendingum
á óvart. Þannig verða þeir ævinlega
botnlaust undrandi þegar grænmetið
okkar er sífellt hið dýrasta í heimi.
Þeir skilja hvorki upp né niður í því
hvers vegna talsmenn útgerðarinnar
gráta allt árið yfir slæmum kjörum
og skilyrðum meðan kvótakóngamir
og sægreifamir græða tugi og
hundrað milljóna á ári. Islendingar
verða alveg hlessa þegar börn þeirra
fá falleinkunn í námsgetu í alþjóð-
legum könnunum og þá rekur í
rogastans að frétta að fólk á lands-
byggðinni (sem löngu er flutt suður)
sé ekki flutt inn í allar félagslegu
íbúðimar sem stjómvöld byggðu
fyrir það á staðnum.
Hið augljósa kemur landanum
sífellt í opna skjöldu. fslendingurinn
er hins vegar alltaf viðbúinn hinu
ófyrirséða og fáránlega sem myndi
gjörsamlega kollvarpa öðram þjóð-
um. Þess vegna era líka íslendingar
hamingjusamasta þjóð í heimi. Þessi
þjóð verður aðeins vansæl þegar
ládeyða skellur á; ekkert að gerast og
jafnvægi rflcir. Eðlilegt þjóðarástand
á illa við íslensku þjóðarsálina.
Kannski að þetta sé hin djúpsál-
fræðilega skýring á jólabókaflóðinu.
Að bókamenning sé aðeins marktæk
ef hún er eins og náttúrahamfarir;
dynur fyrirvaralaust á, stendur ekki
of lengi og að lokum standa nokkrar
björgunarhetjur upp úr en aðrir hafa
misst mannorðið og allar eigur sínar.
Eiginlega ætti að vera til viðlaga-
sjóður íslenskrar bókaútgáfu.
Lífsbjörg hinna
pattaralegustu
Jólabókahlaupið verður því lífsbjörg
hinna hæfustu; „survival of the fittest"
eins og Darwin orðaði þróunarkenn-
inguna á einum stað. Flosi Olafsson
leikari myndi sennilega segja að þessi
Kfsbjörg væri „survival of the fattest"
- hinir pattaralegu komast af. Hinir
hæfustu eða hinir feitustu era þeir
sem seljast mest, þeirra er nkið og
dýrðin en ekki að eilífu heldur aðeins
ífam yfir skiptibókamarkað.
Þess vegna er jólabókaflóðið ekki
aðeins náttúrahamfarir heldur einnig
samkeppni; keppni í afkomu; eins
konar íþróttasamkeppni afkomunnar.
Byijum á byijuninni: Rithöfund-
um. An þeirra væri ekkert jólabóka-
hlaup. An þeirra væru engar bækur
gefnar út yfirleitt. Án þeirra væru
8 ■ PRENTARINN