Prentarinn - 01.10.1999, Blaðsíða 5

Mal tyrir kærunefnd
Tildrög málsins voru þau að við
sameiningu Lífeyrissjóðs bóka-
gerðarinanna og Sameinaða líf-
eyrissjóðsins árið 1995 var þáver-
andi framkvæmdastjóra Lífeyris-
sjóðs bókagerðarmanna sagt upp
störfum. Hún var síðan ráðin til
starfa hjá Sameinaða lífeyris-
sjóðnum. Við þessa breytingu
lækkuðu mánaðarlaun hennar um
55.000 krónur. Sameinaði lífeyr-
issjóðurinn tók til starfa 1. júní
1992 og var karlmaður ráðinn
innheimtustjóri. Við sameiningu
Lífeyrissjóðs bókagerðarmanna
og Sameinaða lífeyrissjóðsins
varð breyting á störfum inn-
heimtustjórans. Hann hélt þó
þeim launum áfram sem hann
hafði haft áður sem innheimtu-
stjóri. Eftir breytinguna gegndu
fyrrverandi framkvæmdastjóri
Lífeyrissjóðs bókagerðarmanna
og fyrrverandi innheimtustjóri
Sameinaða lífeyrissjóðsins ná-
kvæmlega sömu störfum hjá
Sameinaða lífeyrissjóðnum.
Vinnutími var sá sami og unnu
þau hlið við hlið og leystu hvort
annað af í leyfum. Launamunur
þeirra var um 30.000 á mánuði
auk þess sem maðurinn var með
bílastyrk sem nam kr. 16.600 á
mánuði. Konan hafði ekki bfla-
styrk.
Kæranda varð ekki ljós þessi
launamunur fyrr en sumarið 1997,
þar sem henni var ekki skýrt
frá því að samstarfsmaður-
inn væri með mun hærri
laun en hún. Þá óskaði hún
eftir leiðréttingu á sínum
launum en beiðninni var
synjað. Vísaði hún
málinu því til Kæru-
nefndar jafnréttis-
mála. Hún lagði á
það áherslu að enda
þótt fyrir lægi af
hálfu lífeyrissjóðs-
ins skýring á launa-
muninum yrði at-
vinnurekandi að
gæta jafnréttislaga
og greiða þeim
konum sem kunna
að vinna sömu störf
sömu laun. Þótt
það sé frjálst val at-
vinnurekanda að greiða manni
áfram sömu laun og hann áður
hafði verði atvinnurekandi að
virða ákvæði jafnréttislaga.
Lífeyrissjóðurinn hélt því fram
að ákvæði jafnréttislaga yrði að
skýra þannig að séu launakjör
karls og konu ekki jöfn þá verði
atvinnurekandi að geta sýnt fram
á að kjaramunurinn byggist á öðr-
um ástæðum en kynferði og að
þær ástæður séu málefnalegar.
Maðurinn hafí verið ráðinn til yf-
irmannsstarfa við innheimtu hjá
sjóðnum, en konan ekki, og líf-
eyrissjóðnum hafi ekki verið skylt
við breytinguna að lækka laun
mannsins til samræmis við laun
konunnar eða hækka laun hennar
eða annarra almennra starfsmanna
til jafns við laun mannsins. Mál-
efnalegar forsendur sem ekki
tengist kynferði hafi verið fyrir
þessum launamun.
Kærunefnd jafnréttismála fjall-
aði fyrst um það hvort heimilt
væri að færa starfsmann til í lægri
stöðu án þess að skerða launakjör
hans og/eða breyta launakjörum
annarra starfsmanna til samræmis.
Nefndin taldi að slíkt gæti verið
heimilt ef sú ákvörðun væri ekki
almennt séð öðru kyninu óhag-
stæð og fæli þannig í sér kyn-
bundna mismunun. Nefndin taldi
að ekki lægi nægjanlega ljóst fyr-
ir að slfkar tilfærslur starfsmanna
án launaskerðingar væru fremur
viðhafðar þegar karlar ættu í hlut
en konur og taldi ekki rétt að
leggja sönnunarbyrði á Samein-
aða lífeyrissjóðinn hvað þetta at-
riði varðaði.
Því næst fjallaði nefndin um
það hvort Sameinaði lífeyrissjóð-
urinn hefði brotið gegn jafnrétt-
islögum með því að gefa kæranda
ekki, eins og manninum, kost á
að halda fyrri launum sínum. Með
vísan til þess að Lífeyrissjóður
bókagerðarntanna var lagður nið-
ur, sem óhjákvæmilega leiddi til
starfsloka kæranda, en Sameinaði
lífeyrissjóðurinn, sem maðurinn
hafði starfað hjá, var efldur hefði
staða Sameinaða lífeyrissjóðsins
gagnvart manninum og konunni
ekki verið sambærileg. Þótt
nefndin teldi að sanngirnisrök
hefðu mælt með því að bjóða
kæranda söntu launakjör og mað-
urinn hafði var það álit nefndar-
innar að forsendur fyrir ákvörð-
unum um laun þeirra hefðu verið
svo ólíkar að ekki hefði hvflt á
sjóðnum skylda til að jafna launa-
kjör þeirra.
Kærunefnd jafnréttismála gerði
athugasemd við það gagnvart
Sameinaða lffeyrissjóðnum að
konan hefði ekki verið upplýst
um að laun hennar yrðu lægri en
laun mannsins og taldi að lífeyris-
sjóðurinn hefði átt að veita henni
upplýsingar þar um og lagði
áherslu á að launaleynd gæti ekki
réttlætt skort á upplýsingum við
kringumstæður sem þessar. Kæru-
nefndin sagði ennfremur að í fyr-
irtækjum þar sem Iaunaleynd ríkti
og launakerfið væri algerlega
ógagnsætt legðu jafnréttislög at-
vinnurekendum þá skyldu á herð-
ar að taka laun starfsmanna reglu-
lega til endurskoðunar með hlið-
sjón af jafnrétti kynja.
Kærunefnd jafnréttismála taldi
því ekki vera nægt tilefni í þessu
máli til að telja að Lífeyrissjóður-
inn hefði brotið gegn ákvæðum
jafnréttislaga með því að greiða
aðilum mishá laun.
Lára V. Júlíusdóttir hrl.
PRENTARINN ■ 5