Búskapur hins opinbera 1993-1994 - 01.03.1995, Side 27

8. Búskapur hins opinbera 1945-1980
í töfluhluta átta í ritinu er að finna nokkrar töflur sem lýsa búskap hins opinbera yfir
tímabilið 1945-1980. Annars vegar sýnir tafla 8.1 yfirlit yfir ljármál hins opinbera í
heild þar sem fram kemur sundurliðun tekna og gjalda efitir tegund en tekjum er þá
skipt í beina og óbeina skatta, vaxtatekjur og aðrar tekjur. Heildarútgjöldum er skipt í
samneyslu, vaxtagjöld, framleiðslustyrki, tekjutilfærslur, fjármunamyndun og
Qármagnstilfærslur. Hins vegar sýna töflur 8.2 til 8.4 flokkun heildarútgjaldanna efitir
viðfangsefni en þá er átt við útgjöld til stjómsýslu, félagslegrar þjónustu og
atvinnumála. Jafnframt kemur fram frekari sundurliðun þessara viðfangsefna.
8.1 Sundurliðun á tekjum og útgjöldum hins opinbera eftir tegund
Við vinnslu á tölum um ljármál hins opinbera árin 1945-1979, eins og þær birtast í
töflu 8.1, hefur að mestu verið byggt á ritinuBúskapur hins opinbera 1945-1980, sem
Þjóðhagsstofnun gaf út í janúar 1983. Fyrir árin 1945 til 1956 eru tölumar nánast
óbreyttar að því undanskyldu að við samneysluna er bætt afskrifitum af opinberum
byggingum auk hluta af afskrifitum samgöngumannvirkja og er það gert til samræm-
ingar við yfirlitsskýrslur þjóðhagsreikninga. Þær afskrifitir koma síðan afitur til
frádráttar á gjaldahlið og hafa því ekki áhrif á tekjuafkomu hins opinbera. Gamla þjóð-
hagsreikningakerfi Sameinuðu þjóðanna, G-SNA, nær því til þessa tímabils.
Fyrir árin 1957 til 1979 eru hins vegar gerðar leiðréttingar á uppgjörinu eins og það
birtist í fyrmefndri skýrslu til samræmis við hið nýja SNA-kerfí frá 1968 (SNA 68)
sem tekið var upp frá og með árinu 1980 hér á landi. Samkvæmt gamla SNA-kerfinu
var stór hluti af útgjöldum hins opinbera til heilbrigðismála færður sem tekjutilfærslur
til heimilanna og einkaneysla en á, samkvæmt SNA 68, að flokkast með samneyslu.
Þá eru ýmis útgjöld hins opinbera vegna rannsóknastofnana, sem áður voru talin til
framleiðslustyrkja, nú talin með samneyslu samkvæmt SNA 68. Báðar þessar breyt-
ingar leiða til hækkunar á samneyslu en lækkunar á tekjutilfærslum og framleiðslu-
styrkjum. Af þessum sökum kemur brot í tímaraðimar árið 1957 í töflu 8.1. Þetta er
leyst með því að tvítaka árið 1957 og sýna tegundasundurliðunina árið 1957 bæði
samkvæmt gamla SNA og SNA 68.
Nokkrar fleiri breytingar voru einnig gerðar á eldra uppgjöri áranna 1973 til 1979 til
þess að enn betra samræmi næðist við SNA 68. Þá eru tekjur bátagjaldeyriskerfis,
Framleiðnisjóðs og Utflutningssjóðs á árunum 1951 til 1960 nú taldar með óbeinum
sköttum líkt og í þjóðhagsreikningayfirlitum en þær höfðu í eldra uppgjöri í fyrmefndu
riti Þjóðhagsstofnunar verið flokkaðar með öðrum tekjum.
8.2 Viöfangsefnasundurliðun útgjalda hins opinbera
í töflum 8.2-8.4 er sýnd sundurliðun á heildarútgjöldum hins opinbera efitir viðfangs-
efnum 1945-1980. Þetta er ný úrvinnsla efnisins sem Þjóðhagsstofnun hefur unnið en
til þessa hefur sambærileg flokkun efitir viðfangsefnum ekki verið tiltæk lengra afitur í
tímann en til ársins 1980. Við vinnslu þessa efnis var að mestu byggt á
ríkisreikningum viðkomandi ára. Þó hefur verið reynt að gæta sem mest samræmis við
eldri uppgjör eins og þau birtust í Búskap hins opinbera 1945-1980 þar sem það á við.
25