Málfríður - 15.10.2009, Blaðsíða 7

Í þessari grein verður gerð grein fyrir rannsókn sem
gerð var á byrjendakennslu í dönsku, þ.e. í 7. bekk
grunnskóla. Einkum verður sjónum beint að áhuga­
verðum verkefnum sem hvetja nemendur til virkni
og samstarfs, framkvæmd þeirra og hvernig staðið
er að mati í byrjendakennslunni.
Aukinn áhugi er fyrir því í samfélaginu að
tungumálanám hefjist fyrr en nú tíðkast. Námskrá
í dönsku gerir ráð fyrir sveigjanleika niður í 5.–6.
bekk og jafnvel fyrr. Dæmi eru um að danska sé
kennd í einhverjum mæli frá fyrsta bekk. Þessi stað­
reynd var hvati að því að kanna skilning barna í
dönsku áður en þau hefja formlegt nám í dönsku.
Könnunin var í tvennu lagi og var lögð fyrir 205
nemendur í sjötta bekk í sex skólum: Fjórum í
Reykjavík og nágrenni og tveimur utan Reykjavíkur.
Niðurstöður úr þeirri könnun sem kynntar voru í 2.
tölublaði Málfríðar 2007 (Brynhildur Ragnarsdóttir,
Hafdís Ingvarsdóttir, 2007) benda til að dönsk tunga
sé nemendum að verulegu leyti gagnsæ hvort sem
um er að ræða skilning á rituðu máli þar sem nem­
endur hafa myndir til að styðjast við eða töluðu
máli þar sem talað er hægt og skýrt og hið talaða
mál er stutt myndum og/eða aðstæður eru þekktar
eða augljósar. Tilgangurinn með könnuninni var að
veita kennurum betri mynd af stöðu mála og um
leið leggja grunn að því að setja fram markvissari
námsmarkmið, velja námsefni og viðfangsefni sem
henta hverjum og einum nemanda.
Markmið
Rannsóknin sem hér verður greint frá er nokkurs
konar framhaldsrannsókn og eykur á gildi fyrri rann­
sóknarinnar. Markmið þessarar rannsóknar var að fá
innsýn í með hvaða hætti byrjendakennslan í dönsku­
náminu er skipulögð í skólum landsins. Við vildum
heyra og sjá hvernig kennarar eru að vinna með nem­
endum og beina um leið athyglinni að mikilvægi byrj­
endakennslunnar í dönsku með fyrrgreinda vitneskju
um gagnsæi tungunnar að leiðarljósi.
Framkvæmdin
Óskað var samstarfs við skólastjóra og kennara
um að varpa ljósi á – hvernig byrjendakennslu á
grunnskólastigi væri háttað með tilliti til áhersla í
aðalnámskrá grunnskóla, t.d. hvernig búið væri að
dönskukennslunni og hvernig skólar og kennarar
stæðu að kennslunni. Í úttektinni var sjónum beint
að kennsluháttum, námsefni, námsmati, námskröf­
um, nýtingu tíma, áherslum og markmiðssetningu
með það að leiðarljósi að finna dæmi um góða
kennsluhætti og að miðla upplýsingunum áfram.
Gagnasöfnun
Rannsóknin var gerð á skólaárinu 2007–2008 og
við rannsóknina var beitt eigindlegum rannsóknar­
aðferðum sem m.a. voru fólgnar í vettvangsheim­
sóknum í skóla, og í dönskutíma og viðtölum við
kennara. Tekin voru djúpviðtöl við níu kennara frá
jafnmörgum skólum og kennarar voru í kjölfar vett­
vangsheimsókna beðnir um að svara stuttum spurn­
ingalista (sjálfsmati) til áréttingar á því sem fram
kom. Einnig var stuðst við kennsluáætlanir, heima­
síðu, skólanámskrá, námsefnislista, verkefni nem­
enda, gögn á bókasafni, hefðir og siði sem tengjast
dönskukennslu í skólanum og annað það sem til féll
og vakin var athygli okkar á.
MÁLFRÍÐUR 
Brynhildur Anna
Ragnarsdóttir.
Hafdís Ingvarsdóttir.
Strømpeteater og talebobler
Byrjendakennsla í dönsku í íslenskum grunnskólum
Brynhildur Anna Ragnarsdóttir er deildarstjóri í
Tungumálaveri.
Hafdís Ingvarsdóttir er dósent í kennslufræði/
menntunarfræði.