Stígandi - 01.07.1943, Síða 20

Stígandi - 01.07.1943, Síða 20
10 Á KROSSGÖTUM — STÍGANDI tilgátan er sú, að umrót og umbreytni landnámsins hafi brotið nýjan akur í fornan jarðveg, og enn aðrir benda á þá hagkvæmu aðstöðu Islendinga fram yfir Norðmenn, að hér ríkti lengi fyrst miklu meiri friður en í Noregi, þar sem allt logaði um þessar mundir í innanlandserjum milli afkomenda Haralds hárfagra og að nokkru Hlaðajarla. Kannske hafa allar tilgáturnar hitt á nokkuð af sannleikan- um. Þó er það eitt víst, að þessi varð niðurstaðan: íslendingar sátu einir að skáldamiðinum, eða svo til. Þegar minnzt er á íslenzkan kveðskap, verður ekki gengið fram hjá einu mjög einkennandi atriði: Það er hin hefðbundna notkun stuðla og höfuðstafa, sem er upphaflega samkenni alls germansks kveðskapar, en hefir varðveitzt fram á þennan dag með Islendingum einum. Oft hefir þessi hefð orðið fyrir beinum og óbeinum árásum, en hefir staðið af sér alla storma og er svo trygg í sessi, að okkur finnst eins og hlustir séu skafnar innan, ef við heyrum rangstuðluð eða óstuðluð kvæði höfð yfir. Hér komum við að öðrum leyndardómi íslenzks kveðskapar: Hvað hefir valdið slíkum venjum hjá Islendingum einum, þeg- ar frændþjóðir okkar hafa fyrir löngu varpað þess háttar fyrir borð? Sumir ætla, að íslenzkur kveðskapur hafi komizt í svo fastar skorður sem ómengaður iðnaður á blómatíð hirðskáldskapar Is- lendinga, að stuðlasetning auk hátta hafi verið eitt sjálfsagðasta vörumerkið, sem tryggði góða, ósvikna vöru. Kveðskapurinn varð engu síður að íþrótt en list, eða listin verður öllu meiri í forminu en efnintx um skeið. Það er ómælt, hvaða geysiþýðingu kveðskapurinn með allri sinni íhaldssemi í stuðla, hendingar, hætti, heiti og kenningar hefir haft fyrir varðveizlu tungu okkar og þá um leið þjóðernis- leg einkenni og menntun. Því verður að vísu ekki neitað, að yf- irleitt virðist svo, að því dýrari sem hátturinn er og erfiðari, því minni sé oft andagiftin í kveðskapnum. En dýrir hættir, stuðl- ar, heiti og kenningar höfðu tvenns konar gildi, sem er mjög mikilsvert: Það er léttara að læra og muna dýrt kveðið og vel stuðlað, þegar menn einu sinni kunna skil á slíku, en lítt eða ekki stuðlað og laust að háttum. Og kenningar og heiti kröfðust talsverðrar kunnáttu á tungunni og sögu þjóðarinnar, trúar og siða. Ef skáldið átti að ná tökum á ljóðfáknum, varð það að leggja á sig allmikið nám, og hlustandinn, og seinna lesandinn,

x

Stígandi

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Stígandi
https://timarit.is/publication/1085

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.