Harmonikublaðið - 01.04.2005, Síða 14

Harmonikublaðið - 01.04.2005, Síða 14
Fróðleikur HARMONIKUBLAÐIÐ Toralf Tollefsen 1914-1994 Þá var nú fjör í Austurbæjarbíó! Ekki man ég nákvæmlega í hvaða blaði sú frétt barst 1952 að norskur harmoniku- leikari, Toralf Tollefsen, væri væntanlegur til að halda tónleika í Reykjavík. Sagt var frá því að Svavar Gests umboðsmaður hefði veg og vanda af þessari heimsókn. Ég hafði heyrt Tollefsen spila fáein lög í léttum dúr í útvarpið og ákvað því að fara á tónleikana í Austurbæjarbíó, sem þá var helsti konsertsalur bæjarins og tók fjögur til fimm hundruð manns í sæti. Ég hafði varla séð spilað á harmoniku, en mundi þó þegar Kitti póstur úr Hænuvík kom að Hvallátrum þar sem ég var í sveit og lék fyrir dansi af miklu fjöri. Síðan hafði ég ekki séð spilað á svona hljóð- færi. Svo kom að því að tónleikadagurinn rann upp, bíóið fylltist og brátt snarast inn hár og grannur maður í kjólfötum, gengur inn á mitt sviðið og fer að spila lög sem ég þekkti hvorki haus né sporð á. Ég ákveð umsvifalaust að hætta við að fá Toralf Tollefsen Toralf Tollefsen fæddist í Glemmen í Nor- egi 26. ágúst 1914, elstur fjögurra systk- ina. Staðurinn nefndist formlega raunar Fredrikstad og Tollefsen minntist æsk- unnar þá er hann samdi valsinn „Sommerdag i Fredrikstad", sem hann hljóðritaði á verðlaunaplötu sinni: „Norskþjóðlagastef og dansar 1977", sem var svanasöngur hans í útgáfu hljóm- platna. Frá fimm ára aldri lék hann á harmo niku og meðal kennara hans var hinn virti harmonikuleikari og tónsmiður Ottar E. Akre, sem sá strax og skynjaði einstaka hæfileika og listfengi nemandans. Tollefsen bjó fyrrihluta æfinnar í Englandi, að undanskyldum árum seinni heimsstyrjaldarinnar þegar hann dvaldi í Noregi ásamt Noru konu sinni, sem hann kynntist í Englandi og kvæntist 1938. Tollefsen starfaði í norsku andspyrnu- hreyfingunni og var heiðraður í stríðslok fyrir framgönguna. Hann var sæmdur St. Ólafs-orðunni 1972, fyrir einstakt land- Hér birtast tvær skemmtilegar greinar eftir tvo aðdáendur hins virta harmonikuleikara Toralf Tollefsen. mér harmoniku, hafði þó oft staðið heill- aður við gluggana á Rín og horft á tugi hljóðfæra í mörgum litum sem mörg höfðu borist til íslands með hetjum hafs- ins, til að drýgja tekjurnar. Og lögin líða fram hvert af öðru. Stundum stendur einleikarinn upp og hneigir sig margoft fyrir klappandi áheyr- endum eða spilar lögin standandi og þá gjarnan hristir hann hljóðfærið sundur og saman. Þetta nær hámarki í forleik Mosarts að brúp- kaupi Figarós og nú æsast leikar því hann fer að spila fjöruga polka og skottísa og það fara að heyrast köll úr salnum: „Aftur, aft- ur"! og spilarinn kynningarstarf er- lendis og hlaut margvíslega aðra viðurkenningu. Hjónin fluttu heim til Noregs 1961, þar sem Tollefsen hóf brátt kennslu og kenndi síðar við Tónlist- arháskólann íOslótil starfsloka 1981. Þegar Tollefsen hóf að leika inn á hljómplötur laust eftir 1930, heyrðust þær brátt í íslenska Ríkisútvarpinu, en þó ekki að neinu marki fyrr en eftir stríð - um og upp úr 1947. Hann heimsótti ísland tvívegis á vegum Svavars Gests, þá heimsfrægur snillingur, og hélt tvenna hljómleika í Austurbæjarbíói í Reykjavík í október 1952 fyrir troðfullu húsi. í þeirri för tókst góð vinátta milli Tollefsen og Braga Hlíðberg, sem stóð meðan báðir lifðu. Sumarið eftir kom hann ásamt konu sinni og Svavar ók með þau um landið í júní og júlí á gömlum og kenjótt- um bíl, sem sífellt bilaði. Hvarvetna var húsfyllir þar sem Tollef- sen kom fram og hann þurfti að spila mörg aukalög. Hinu óstýriláta farartæki var ekki treyst til Vestfjarða, en flogið til stígur eins og hálf feimnislega fram á sviðsbrúnina og spyr hvort fólk vilji að hann spili lagið aftur og því er tekið með háværu klappi og hrifningarópum og ég ákveð á ný að fá mér harmoniku - hnappaharmoniku! Og svona heldur þetta áfram í rúma tvo tíma og þegar komið fram í 7-bíó- tíma og ekkert dró úr fagnaðarlátunum. Þá dró Tollefsen úr upp úr vestisvasan- um, bendir á tjaldið og úrið og hristir höfuðið afsakandi, hverfur síðan af svið- inu og umboðsmaðurinn spyr hann: „Þú kemur aftur næsta sumar????" Högni Jónsson ísafjarðar, þar sem Svavar réð kunnan bíl- stjóra þar um lendur, Ingimar Ólafsson, sem ók gljáfægðri og dúnmjúkri drossíu með virðulegt skráningarnúmer í-2, á milli fjarða. Undantekningin var sigling á trillu frá Þingeyri til Bíldudals, en enginn akvegur var þá á milli staðanna og þótti Tollefsen það eftirminnilegasta rispan á sumrinu utan þess að vera sóttur á tveim vörubílum þegar hvellsprakká bíl Svavars í fjallsskriðum. Um miðjan júlí 1953 hélt Tollefsen hljómleika í Alþýðuhúsinu á ísafirði. Á efnisskránni voru m.a. „Jealousy" eftir J. Gade og íslensk lagasyrpa fjögurra höf- unda. Var honum afar vel tekið. Toralf Tollefsen verður minnst sem eins virtasta og mesta listamanns á þessu sviði, sem lék jöfnum höndum klassíska tónlist og létta dansa. Hann lést undir árslok 1994 - áttræður að aldri. Hjalti Jóhannsson EEOT

x

Harmonikublaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Harmonikublaðið
https://timarit.is/publication/1088

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.