Læknablaðið - 15.03.2004, Side 34

FRÆÐIGREINAR / KRANSÆÐAVÍKKANIR
Table IV. Relationship between clinical characteristics and in hospital mortality after
PCI.
Variable No. of
patients
Age (range 30 -91 years,
10 year intervals) 4435
Sex (males) 3386
Diabetes mellitus 377
History of smoking 3469
Hypertension 1904
Hypercholesterolemia 1815
Prior myocardial infarction 1987
Prior CABG 521
Prior PCI 1179
AP class lll-IV 3036
Triple vessel disease present 1047
Primary PCI for acute Ml 144
Triple vessel PCI performed 28
Stenting performed 2275
GP llb/llla drugs used 408
CK-mb increase over 3-fold 171
Univariate Multivariate Odds ratio (95% Cl)
(p-value) 0.02 (p-value) 0.049 1.64 (1.00-2.68)
0.40 - -
0.06 0.029 1.92 (1.07-3.45)
0.25 - -
0.90 - -
0.04 0.043 0.52 (0.27-0.98)
0.06 0.059 1.63 (0.98-2.72)
0.46 - -
0.18 - -
0.02 - -
0.0014 0.008 1.95 (1.19-3.19)
<0.0001 <0.0001 4.98 (1.10-8.34)
0.73 - -
0.40 - -
0.02 - -
0.50 - -
Confidence interval = Cl, coronary artery bypass grafting = CABG, creatinine kinase = CK, glycoprotein =
GP, myocardial infarction = Ml, percutaneous coronary intervention = PCI, AP = angina pectoris.
verandi rannsókn voru konur, með tíðari áhættuþætti
fyrir æðakölkunarsjúkdómum, útbreiddari kransæða-
sjúkdóm, og hærri meðalaldur en þeir sem ekki voru
með sykursýki. Sykursjúkir fá fyrr en aðrir æðakölk-
unarsjúkdóm og í kransæðum er hann útbreiddari en
hjá sjúklingum án sykursýki og verri hjá konum en
körlum (13). Ennfremur er magn æðakölkunar á krans-
æðaómun meira hjá sykursjúkum en öðrum (14).
Margir samverkandi áhættuþættir stuðla að æðakölk-
un hjá sykursjúkum: Aukin insúlínmótstaða og ínsúlín-
styrkur í blóði, háþrýstingur, brenglaðar blóðfitur
(lækkað HDL, hækkaðir þríglýseríðar), og hækkað
hómócýstein (7, 8,13). Hækkaður blóðsykur stuðlar
að æðaþelsskemmdum og breytingum á eggjahvítu-
samselningu æðaveggjarins. Brenglun á storkuþáttum,
segaleysandi kerfi líkamans, bólguþáttum, og aukin
samloðun blóðflagna eykur hættu á segamyndun hjá
sykursjúkum. Hjartadrep er oft þögult hjá sykursjúk-
um og líkur á endurteknu drepi eru meiri hjá þeim en
öðrum sjúklingum (7,8,15). Sykursjúkir fá oftar hjarta-
bilun vegna sérstaks hjartavöðvasjúkdóms og eftir
hjartadrep eru dánarlíkur þeirra um tvöfalt hærri en
hjá þeim sem ekki hafa sykursýki (16,17). Verri horf-
ur sykursjúkra eftir hjartaáfall má einnig rekja til þess
að þeir þróa síður nýjar hjálpargreinar í kransæða-
kerfinu ef æð lokast (18 ).
Frumárangur kransœðavíkkana og fylgikvillar: í nú-
verandi rannsókn var frumárangur kransæðavíkkana
sambærilegur hjá sjúklingum með og án sykursýki.
Er það í samræmi við sumar rannsóknir en andstætt
niðurstöðum annarra sem telja frumárangur krans-
æðavíkkana lakari hjá sykursjúkum (7-10). í núver-
andi rannsókn var hækkun á hjartaensímum eða bráð
hjáveituaðgerð eftir víkkun ekki algengari hjá sykur-
sjúkum en öðrum eins og oftast er í erlendum rann-
sóknum (7,8). Brenglun á storkuþáttum og blóðflög-
um hjá sjúklingum með sykursýki eykur hættu á smá-
segamyndun við kransæðavíkkun, sem að hluta skýr-
ir ensýmhækkanir, en notkun blóðþynningarlyfja og
blóðflöguhamla dregur úr þeirri hættu (19,20).
Dauði í sjúkrahúslegu eftir kransœðavíkkun: I núver-
andi rannsókn var dánartíðni í sjúkrahúslegu eftir
kransæðavíkkun lægri bæði hjá sjúklingum með og
án sykursýki en í nýlegri erlendri rannsókn, en þó
hlutfallslega hærri hjá hinum sykursjúku (21). I fjöl-
þáttagreiningu reyndust sykursýki og aðrir klínískir
þættir vera sjálfstæðir áhrifavaldar á dánartíðni. Sam-
ræmist það niðurstöðum annarra sem að hluta skýra
auknar dánarlíkur í sjúkrahúslegu eftir víkkun hjá
sykursjúkum út frá fleiri áhættuþáttum og öðrum
samhliða sjúkdómum (21). Enn fremur tengist magn
eggjahvítumigu hjá sykursjúkum auknum dánarlík-
um eftir kransæðavíkkun (22). Óvænt virtist greind
kólesterólhækkun minnka dánarlíkur í sjúkrahúslegu
eftir víkkun. Verulegur hluti sjúklinga með hækkað
kólesteról eru á statínlyfjum, en þekkt er að þau bæta
horfur eftir kransæðavíkkun (23).
Endurþrengsli: í núverandi rannsókn voru kransæða-
víkkanir vegna klínískra endurþrengsla um 13% hjá
sjúklingum með sykursýki og ekki marktækt algengari
en hjá öðrum sjúklingum. Almennt hafa líkur á
endurþrengslum eftir kransæðavíkkun hjá sykursjúk-
um verið á bilinu 35-69% í erlendum rannsóknum
(24). Eftir kransæðavíkkun, bæði með og án stoðnets,
verður meiri æðaþelsþykknun og örvefsmyndun hjá
sykursjúkum en öðrum og endurþrengsli meiri (25). Á
kransæðaómun er endurmótun og þangeta kransæða
skert hjá sykursjúkum og þar með hæfni kransæða til
að viðhalda holrúmi sínu þegar æðakölkun hleðst inn í
þær og þrengir (14). Auknar líkur á endurviðgerð á
kransæðum hjá sykursjúkum skýrast ekki einvörð-
ungu með meiri endurþrengslum á víkkunarstað, þeir
fá líka oftar ný þrengsli annars staðar f kransæðunum
(7, 8). Með belgvíkkun voru meiri líkur á æðalokun
síðar hjá sykursjúkum en öðrum sjúklingum, einkum
hjá þeim sem voru á insúlínmeðferð, og dánarlíkur eru
auknar hjá sykursjúkum með endurþrengsli (24, 26).
Notkun stoðneta hefur verulega minnkað endur-
þrengsli eftir víkkun, bæði hjá sjúklingum með og án
sykursýki (27). Lyfjahúðuð stoðnet með efnunum
sirolimus og paclitaxel minnka enn frekar endur-
þrengsli og er líklegt að aukin notkun þeirra muni
bæta langtímaárangur víkkunaraðgerða hjá sykursjúk-
um sem öðrum sjúklingum (7,8,28).
Víkkun vegna bráðra kransœðaeinkenna: Kransæða-
víkkanir eru í vaxandi mæli gerðar hjá sjúklingum
með bráð kransæðaeinkenni og reynist frumárangur
hjá sykursjúkum í heild svipaður og hjá öðrum sjúk-
230 Læknablaðið 2004/90