Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2003, Page 173

MEISTARAFLÉTTA FREUDS - LÍKAN FYRIR FRÁSAGNIR
væri ekld nema fyrir þá staðreynd að merkingar frásagnarinnar taka tíma:
Þær afhjúpast á þeim tíma sem það tekur að lesa. Ef við getum í lok frá-
sagnar stöðvað tímann um stundarsakir á því augnabliki sem fortíð og
nútíð tvinnast saman í myndhverfingu - sem gætu verið þau kennsl eða
anagnorisis sem Aristóteles sagði að sérhver góð flétta yrði að búa yfir -
afhemur það augnablik ekki hreyfinguna, skriðið, mistökin og brota-
kennd kennsl miðjunnar. Hið „svifaseina rými“ frásagnar, eins og
Barthes kallar það - rými tafa, frestunar, villna og brotakenndra upp-
götvana - er staður umbretTÍnga: Þar sem þau vandamál eru leyst, sem
eru sett fram af ffumlönguninni og lögð fyrir hana.
Barthes dregur skýra ályktun sem er um margt skyld ýmsum hug-
myndum um frásagnir. Harrn segir að merking (í hinum „klassíska“ eða
„læsilega“ texta) eigi heima í algjörum fullyrðingum, fullkomnun kóð-
anna í „allsnægtum“ merkingarinnar, sem leiði til þess að merkingar-
ástríðan sé líka, þegar öllu er á botninn hvolft, löngun til að ná endalok-
unum. Það er í endinum - hér eru Barthes og Aristóteles sammála - að
kennslin verða skýr og varpað er ljósi á það sem áður gerðist. Hlutverk
endisins, hvort sem er hugsað um harm setningafræðilega (eins og
Todorov og Barthes gera) eða siðfræðilega (eins og Aristóteles), sem
formlegt eða heimsfræðilegt niðurlag (eins og Barbara H. Smith og
Frank Kermode), heldur áfram að heilla menn og rugla þá í ríminu.4 Ein
af sterkustu rökunum fyrir afgerandi staðsetningu hans í frásagnarflétt-
um má finna í kafla úr Ogleðinni (La Nausée) eftir Sartre en það kallar á
langa tilvimun. Aðalpersóna Sartre, Roquentin, veltir fyrir sér merkingu
„ævintýris“ og muninum á lífi og ffásögn. Þegar þú segir frá, virðist þú
byrja á upphafinu. Þú segir, „Það var á fallegu haustkvöldi árið 1922. Eg
var lögbókunarritari í Marommes.“ Gættu að, segir Roquentin:
I raun hefur þú hafið mál þitt á endanum. Hann er þarna, ósýni-
legur og til staðar, og gefur þessum fáu orðum ímynd og gildi
upphafs. „Eg var í göngutúr og hafði haldið út fyrir bæjarmörk-
in án þess að verða þess var, ég velti fyrir mér fjárhagsvandræð-
um mínum.“ Þessi setning merkir einfaldlega ein og sér, að
maðurinn var önugur og niðursokkinn í hugsanir sínar, hund-
4 Sjá Barbara Hermstein Smith: Poetic Closure. Chicago: Univ. of Chicago, 1968.
Frank Kermode: The Sense ofan Ending. New York: Oxford Univ. Press, 1967. Eg
hef stuðst mikið við bók Kermodes í hugsunum mínum um söguloL
I?1