Vísbending - 11.02.2013, Blaðsíða 1

Vikurit um viðskipti og efnahagsmál
V Í S B E N D I N G • 6 T B L 2 0 1 3 1
Evrópusambandið hefur í nokkur ár endurskoðað fiskveiðistefnu sína enda hefur það almennt verið
viðurkennt að núverandi stefna hefur ekki
leitt til hagkvæmra veiða. Fiskveiðar eru
reknar sem ríkisstyrkt byggðastefna sem
aftur leiðir til ofveiði og slæmrar nýtingar
aflans. Nú eru loks komnar fram mótaðar
hugmyndir um nýja stefnu á þessu sviði,
stefnu sem gæti skipt Íslendinga miklu máli
ef þjóðin gengur í sambandið. Meginatriði
hennar voru kynnt nú í febrúar og búist
er við að hún verði samþykkt næsta sumar.
Hér á eftir er sagt frá helstu nýmælum.
Umhverfisvænar veiðar
Margt í reglunum byggir á því að vernda
fiskistofna og bæta nýtingu. Auk þess er nú
gerð sú grundvallarbreyting að veiðarnar
skulu vera arðbærar. Íslendingum kann
að virðast þetta hlægilegt, en ekki er
langt síðan íslenskir útgerðarmenn fengu
lán á betri kjörum en almennt gerist og
sjómannaafláttur af sköttum er enn í gildi,
en á reyndar að falla niður næsta ár.
Helstu atriði nýju stefnunnar:
1. Veiðiskipulag ákveðið til margra ára
2. Brottkast bannað
3. Veiðar verði arðbærar
4. Kvótakerfi komið á
5. Veiðar verði sjálfbærar
6. Rannsóknir auknar á lífríki sjávar
7. Dregið úr miðstýringu
8. Rekjanleiki aukinn
9. Stuðningur við strandveiðar smábáta
Óhætt er að segja að nær allar
breytingarnar séu í átt að íslenska
kerfinu. Líklegt er að nýju reglurnar
11. febrúar 2013
6. tölublað
31. árgangur
ISSN 1021-8483
Evrópusambandið virðist
nú loks hafa ákveðið að
líkja eftir fiskveiðistefnu
Íslands.
Viðskiptaráðið setti
fram 13 hugmyndir
til hagræðingar á
kosningaári.
Íslendingar hafa í
mörg ár þurft að borga
miklu hærri vexti en
nágrannaþjóðir.
Það þýðir ekkert að panta
þessa vöru, hún klárast alltaf,
sagði kaupfélagsstjórinn í
gamla daga.
1 32 4
Ný fiskveiðistefna Evrópu­
sambandsins
auðveldi samningamönnum Íslands að ná
ásættanlegri niðurstöðu. Þau atriði sem
einkum standa útaf eru þá fjárfestingar
útlendinga í greininni og það að Ísland
verði sérstakt fiskveiðistjórnunarsvæði.
Mikil áhersla er lögð á verndun haf-
svæða. Með því að fiskveiðar verði sjálf-
bærar er skotið stoðum undir fiskveiðar
sem alvöru atvinnugrein en ekki ríkis-
styrkta félagsmálastofnun. Í stað þess
að horfa á hverja fisktegund út af fyrir
sig verður nú sett fram veiðiáætlun til
nokkurra ára í mörgum tegundum.

Brottkast og skráning
Samkvæmt áætlunum Evrópu sambandsins
er brottkast um 23% af heildarafla og mun
meira í sumum greinum. Það hefur verið
leyft innan Evrópusambandsins, þvert
á þær reglur sem Íslendingar hafa haft í
gildi, þó að stundum hafi verið efast um
að þeim hafi verið fylgt til hins ítrasta hér
á landi. Samkvæmt þessum nýju reglum
munu fiskimenn leggja meiri áherslu en
áður á að veiðarfæri séu umhverfisvæn og
möskvastærð þannig að smáfiskar sleppi.
Öll skip verða að skrá nákvæmlega
allan afla og meðferð hans. Með þessu
móti er bæði auðveldara en áður að fylgjast
með veiðunum og einnig að rekja hvaðan
fiskurinn kemur ef upp koma einhver
vandamál. Íslendingar hafa verið mjög
fylgjandi slíku kerfi, því að þá kemur fram
hvaða fiskur er veiddur hér við land, þar
sem mengun er minni en víða við strendur
Evrópu.

Kvótakerfi
Á Íslandi urðu fiskveiðar fyrst hagkvæmar
þegar kvótakerfi var komið á. Árum
saman var fiskveiðiflotinn allt of stór og
lítil hvatning til þess að minnka hann
til samræmis við veiðina. Kvótakerfi er
auðvitað ekki gallalaust fremur en önnur
kerfi, en ekki hefur verið sýnt fram á að
önnur fiskveiðistjórnunarkerfi gefi betri
raun.
Í tillögum Evrópusambandsins er talað
um framseljanlega hlutdeild sem megi eiga
viðskipti með eða leiga frá sér. Kerfið eigi
að vera gagnsætt og færa „eigandanum“
rétt til ákveðins hluta af heildarveiði síns
lands. Markmiðið sé að veita útgerðum
sveigjanleika, innleiða langtímahugsun og
ábyrgð á auðlindinni og draga úr ofveiði.
Ekki hefur enn verið sagt hvernig þetta
kvótakerfi verður í framkvæmd.
Smábátar eiga að vera undanþegnir
kvótakerfinu og fá réttindi til veiða innan
12 mílna lögsögu samkvæmt ákvörðun
hvers lands um sig. Þessi strandréttindi
haldast til ársins 2022. Sagt er að smábátar
veiði um 8% af heildarveiðinni. Gefið er
í skyn að í framtíðinni muni stjórnkerfi
fiskveiða verða hagstætt litlum bátum.
Tekið er fram að ákvarðanir
um heildarveið verði færðar „nær
fiskimiðunum“ þannig að í Brussel
verði aðeins settur almennur rammi og
heildarkvóti en einstök ríki hafi vald til
þess að stýra veiðunum á heimaslóð.
Settar verði reglur sem taka gildi ef ríki á
einstökum svæðum geta ekki komið sér
saman um stýringu veiðanna.

Skilvirkari markaðir
Talað er um að skipuleggja fiskmarkaði
með þeim hætti að upplýsingar berist
til neytenda. Samkeppni á að aukast en
jafnframt lögð áhersla á stöðugleika. Rætt
er um að veita fjárhagslega aðstoð til bæði
útgerða og landa sem fari eftir reglunum.
Mikil áhersla er lögð á að hart verði tekið á
hvers konar svindli og ólöglegum veiðum.
Grundvallaratriði er að hverfa frá ofveiði
og að sjálfbærni.
Markmiðið er að reglurnar taki gildi í
upphafi ársins 2014, en ekki er enn ljóst
hvort af því getur orðið, því að ekki hefur
náðst samstaða um öll atriði. Þó virðist
ljóst miðað við það sem þegar hefur verið
birt að þessar reglur eru mjög stórt skref
til nútímalegrar fiskveiðstjórnunar innan
Evrópusambandsins.