Frjáls verslun - 01.07.2009, Blaðsíða 64

64 F R J Á L S V E R S L U N • 7 . T B L . 2 0 0 9
Þessi ferðasaga Íslendinga síðustu fjóra áratugina er merkileg. Aftur og aftur hafa efnahagskreppur á 40 ára tímabili leitt til stórfelldra
búferlaflutninga til nálægra landa. Á tíma-
bilinu 1890 til 1970 höfðu landsmenn hins
vegar að mestu hægt um sig.
Íslendingar flúðu fyrst land sitt og svo
einhverju næmi árið 1876 – árið eftir að
Askja gaus. Það var landflótti vegna nátt-
úruhamfara og markaði upphaf svokallaðra
Vesturferða sem gætti að einhverju leyti fram
til 1914.
Þó er aðeins hægt að tala um landflótta á
9. áratug 19. aldar. Þá fækkaði fólki beinlínis
vegna flutnings til Ameríku, mest til Kanada.
Þetta var vegna harðinda og erfiðleika í
kjölfar þeirra árin 1882 til 1889.
Og allan þennan tíma Vesturferðanna
voru Íslendingar að spá í hvort ekki mætti
finna betra land en þetta guðs volaða sker,
þar sem þeir höfnuðu þúsund árum fyrr.
Harðindi heima ráku á eftir og von um betri
hag dró.
Allar aðrar Evrópuþjóðir veltu þessu sama
fyrir sér á sama tíma. Bylgja Vesturferða varð
hugsanlega snarpari á Íslandi, þann stutta
síma sem hún stóð, er hún stóð skemur en í
flestum öðrum Evrópulöndum.
Fjárfesting í nýjum heimi
Til að flýja land þarf peninga. Fólksflótti
er fjárfesting. Hugsanlega voru Vesturferðir
Íslendinga á árunum frá um 1875 til 1914
mesta fjárfesting í sögu þjóðarinnar. Ja, nema
ef vera skyldi landnám Íslands þúsund árum
áður.
Fyrir flutning til Ameríku losaði fólk um
þá fjármuni, sem það átti heima, og fjárfesti í
fari til nýrrar heimsálfu. Sumir spöruðu fyrir
farinu í mörg ár og allir lögðu allt sitt undir.
Sennilega fjárfestu um 15 þúsund Íslend-
ingar í Nýja heiminum á tínum Vesturferð-
anna. Þegar mest gekk á fækkaði fólki á
Íslandi og mikið fjármagn fór úr landi.
Hugsanlega munaði meira um fjármagnið
en fólkið.
Orsök flóttans vestur um haf var kreppa í
landbúnaði vegna hafíss og kulda.
Eftir 1890 er ekki hægt að tala um fólks-
flótta frá Íslandi í nær 80 ár. Fyrst eftir 1890
var mjög góður vöxtur í efnahagslífinu í
heilan aldarfjórðung og ekki lengur ástæða
til fólksflótta vegna harðinda.
TexTi: gísli kristjánsson
Íslendingar voru lengi ekki gjarnari á að flýja land sitt en margar
aðrar Vestur-evrópuþjóðir. Tíður landflótti Íslendinga núna síðustu
40 árin er hins vegar sérstakur í evrópsku samhengi. Þessa fjóra
áratugi má greina í sex stutt landflóttaskeið.
landFlóttasaga
ÍslEndinga
l a n d F l ó t t i
M
Y
N
D
:
G
R
ÍM
U
R
Ó
LI
G
E
IR
S
S
O
N
Íslensk fjölskylda yfirgefur landið.
sex landflóttaskeið:
1876•
1882-1889•
1969-1970•
1977-1978•
1987-1989•
1993-1996•