Húnavaka - 01.05.1988, Side 77

HUNAVAKA
75
þess að styggja féð frá þeim og að hafa eftirlit með girðingunum og
hliðum á þeim.
Með fjárskiptalögunum var sett á laggirnar sauðfjársjúkdóma-
nefnd, en hún skyldi hafa yfirstjórn og framkvæmd fjárskiptanna með
höndum. Fyrstu stórfelldu fjárskiptin fóru fram haustið 1944 og var
það í fimm hreppum Þingeyjarsýslu. Síðan var gerð áætlun um hvaða
svæði skyldu tekin árlega og hélst sú áætlun að mestu leyti þar til
aðalfjárskiptum lauk árið 1953.
Arið 1947 var lögunum um fjárskiptin breytt nokkuð. I lögum
þessum eru skýr ákvæði um bótarétt til þeirra sem skera þurftu niður.
Bótarétturinn var nú miðaður við fjártölu tveimur árum áður en
niðurskurður fór fram í stað síðustu áramóta fyrir niðurskurðinn áður.
Þetta var gert til þess að auka bótarétt til þeirra sem urðu fyrir
stórfelldu tjóni síðustu árin fyrir fjárskipti. Þetta gerði það að verkum
að bótaskyld tala sauðfjár varð í mörgum tilfellum nokkru hærri en
tala fullorðins fjár sem slátrað var.
Haustið 1948 var öllu fé slátrað frá Miðfjarðargirðingu austur að
Blöndu. Var það sérstakt fjárskiptasvæði sem náði yfir fjóra hreppa í
Vestur-Húnavatnssýslu og fjóra í Austur-Húnavatnssýslu auk vestari
hluta Blönduóss. Einnig var öllu fé slátrað á milli Blöndu og Héraðs-
vatna og var það annað fjárskiptasvæði. Bótaskyld fjártala á báðum
þessum svæðum var 48 þúsund. Hins vegar var mun færra fé slátrað
þetta haust vegna þess að margir fjáreigendur á austara svæðinu
höfðu slátrað sínum kindum haustið 1947. Á þessum árum var hörð
ásókn í að hraða fjárskiptum og höfðu forgöngumenn bænda á svæð-
inu milli Blöndu og Héraðsvatna tilbúna fjárskiptasamþykkt haustið
1947, sem hlotið hafði fylgi mikils meirihluta fjáreigenda, og ætluðu
að knýja fram fjárskipti á þessu svæði ári fyrr en til stóð. Sauðfjár-
sjúkdómanefnd vildi ekki mæla með samþykktinni 1947, og hafði hún
því ekki hlotið staðfestingu landbúnaðarráðherra sem nauðsynlegt var
og lögum samkvæmt um allar slíkar samþykktir. Ástæðan var sú að
forráðamenn varnanna vildu láta svæðið inn af Vestfjörðum ganga
fyrir og fjarlægja fjárpestina þannig frá Vestfjarðakjálkanum, en þar
var aðal uppspretta líffjárins. Um þetta urðu miklar deilur, en þó
endaði það allt vel að lokum.
Bændur milli Blöndu og Héraðsvatna ákváðu að hafa fjárlaust í eitt
ár, og fengu því flestir á því svæði sem skáru haustið 1947 lömb aftur
haustið 1948 en hinir ári síðar. Á svæðið vestan Blöndu var nýtt fé flutt