Gripla - 20.12.2005, Síða 213
Á MÖRKUM TVEGGJA TÍMA
Helga Gislad saugd er
a flessa bok . . . . .
. . . . faudr minum Gisla
Jonsyne p. anno
Domini 1549.
Hér kemur fram hver skrifa›i og hver átti bókina. Ártali› bendir anna›hvort til
ársins flegar handriti› er skrifa› e›a gefi›, og er fla› flví örugglega ekki rita›
sí›ar en ári› 1549. Ekki er mögulegt a› sannreyna hvort áletrunin á a›eins vi›
fyrsta hluta handritsins e›a bókina alla, eins og ég mun koma a› sí›ar. Hönd
Gísla er flekkt úr ö›rum handritum (sjá hér a› ne›an) svo a› enginn vafi leikur
á flví a› hann hafi skrifa› allt handriti›. Helga var eldri dóttir skrifarans, Gísla
Jónssonar prests og Kristínar Eyjólfsdóttur, konu hans, og Helga hefur veri›
barn a› aldri flegar Gísli ánafna›i henni bókina. Ári› 1565 var Helga gefin
Erasmusi Villadsen presti í Odda og á Brei›abólssta›, en hann var um tíma
officialis í Skálholti. Sonardóttir fleirra, fiórdís Bjarnadóttir, var gift Jóni Egils-
syni biskupaannálaritara, skrásetjara a›alheimildarinnar um ævi Gísla og
biskupsdóm.1 Handriti› hefur fló fari› úr eigu flessa leggs, flví a› svo vir›ist
sem yngri systir hennar Vilborg, kona fiorvar›s fiórólfssonar lögréttumanns,
e›a afkomendur hennar, hafi eignast handriti›, en flau bjuggu á Sy›ri-Reykj-
um. fiór›ur Pétursson á Innra-Hólmi í Borgarfir›i, sem fékk Árna handriti›,
var kvæntur Kristínu Ísleifsdóttur beinum afkomanda Vilborgar.
Börn Gísla hafa láti› sér annt um handrit fö›ur síns. Handriti› var›veittist
í kvenlegg ættarinnar og er fla› enn ein vísbendingin um a› konur hafi lagt
rækt vi› innlenda kvæ›ahef› og átt handrit.2 Jar›eignir gengu fremur til sona
en lausamunir til dætra, fl.á.m. handrit. Sá áhugi á sönglist sem fram kemur í
fyrsta hluta handritsins vir›ist einnig hafa erfst til dætranna. Jón Grunnvík-
ingur hefur flá vitneskju eftir Árna Magnússoni a› Vilborg dóttir Gísla
‘kenndi piltum söng og hélt svo sem skóla’ (Páll Eggert Ólason 1926:10).
Ekki er vita› um heimild Árna, en hún kann a› vera fengin úr munnlegri
geymd. Nóturnar í AM 622 4to voru flví hugsanlega nota›ar vi› kennslu
Vilborgar.
1 Sjá Biskupaannála Jóns Egilssonar. Sjá einnig umfjöllun Jóns Halldórssonar um Gísla Jóns-
son í Biskupasögum sínum:114–156.
2 Margrét Eggertsdóttir hefur rita› um bókaeign kvenna á sautjándu og átjándu öld, sjá Margrét
Eggertsdóttir 1996.
211