Gripla - 01.01.1995, Blaðsíða 194

192
GRIPLA
sé frá 17. öld, „snarere f0r end eftir 1650.“ Með þeim blöðum, sem eru
það eina sem eftir er af viðbótinni, er miði með hendi Árna sem gæti
þá bent til að forrit hans af Kötludraumi hafi verið frá fyrri hluta aldar-
innar:
Hier næst epter kom Kótludraumr. sem eg hefi uppskrifadann.
var med annarri hendi, enn ecki störs elldri enn þetta.
Ekki er víst hvaða ályktun má draga af þeirri staðreynd að svo mörg
handrit Kötludraums skuli vera til frá síðari hluta 17. aldar. Varðveitt-
um uppskriftum fjölgar almennt um miðja 17. öld og yfirleitt er sú
fjölgun handrita túlkuð svo að hún stafi af nýrri tísku að skrifa upp vel
þekkt kvæði úr munnlegri geymd, auk þess sem pappír var orðinn
ódýrari en áður. Hitt er líka hugsanlegt að margar uppskriftir á kvæð-
inu séu vísbending um auknar vinsældir þess á 17. öld. Ekki er þó víst
að sú vísbending sé traust þar eð pappír er forgengilegt efni og elstu
varðveittu uppskriftirnar voru allar nýlegar þegar Árni hóf söfnun
sína. Eldri uppskriftir hefðu því hæglega getað glatast.
Efni Kötludraums og ólíkar gerðir
Framan af kvæðinu eru gerðirnar nokkuð samstíga um efni og segja frá
því að höfðinginn Már og hans væna kvinna Katla hafi búið á Reykja-
nesi. Eitt sinn þegar Már reið til Alþingis sótti svefn að Kötlu svo hún
varð ekki vakin í fjögur dægur. Hún þótti fálynd þegar hún vaknaði og
þegar Már kemur heim segir hún honum hvað hafi borið fyrir: Til
hennar kom konan Alvör og leiddi Kötlu til sinna húsakynna og fyrir
soninn Kár. Kötlu er gert að leggjast með honum. Eftir þetta verður
efnismunur allnokkur. Hún virðist láta sér vel líka í B en óyndi hennar
er ótvírætt í A. Þegar hún býst til brottfarar lýsir Kár því að þau eigi
son í vonum og leysir hann Kötlu út með gjöfum. í A springur Kár af
harmi við skilnaðinn en í B kemur Alvör til Kötlu löngu síðar og segir
henni lát Kárs, með hefndarhug í brjósti. I báðum gerðum tekur eigin-
maðurinn Már sögu konu sinnar vel og segir að þau skuli ala drenginn
(Kára í B en Ara í A) upp og láta á engu bera. A segir miklu rækilegar
frá heimsókn Kötlu en B þó að meginatriði séu flest þau sömu. Gerð-
irnar verða hins vegar verulega ósamhljóða í lokakaflanum. A lýkur á
því að sonurinn Ari fæðist og elst upp sem hinn ágætasti maður en í B
er langur eftirmáli þar sem þau Katla og Már eignast annan son, Ara.