Skírnir - 01.04.1995, Side 32

26
DICK RINGLER
SKÍRNIR
þig > eína þreí‘ eg þig). Eflaust gekk Jónasi fyrst og fremst til að
fjarlægja enn eitt fornyrðið úr Eddu. En hve um þreiak þig var
ekki bara eins og hvert annað eddufornyrði heldur vísvitandi
bergmál úr Skírnismálum og dró með sér ástríðufullt andrúmsloft
þess kvæðis. I endurskoðuninni hverfur þetta bergmál. Kvæði
Jónasar lýkur ekki lengur á vísun til ástríðuhita Freys í eddu-
kvæðinu heldur á yfirlýsingu sem er stillilegri og yfirvegaðri. Hér
glatast vafalaust eitthvað. En annað kemur í staðinn þegar ljóð-
mælandinn ávarpar ástkonuna sem eína ... þig en það kallast á við
erindið á undan þar sem hann talar um sjálfan sig með orðunum
eg eínn.
Ef litið er yfir efnið í heild má segja að við endurskoðun
kvæðisins til prentunar meira en áratug eftir að það var ort hafi
Jónas að því er virðist haft eftirfarandi markmið í huga: að tempra
ástríðu þess, að auðga orðfæri þess, að auka nákvæmni framsetn-
ingarinnar og fá skýrara samhengi í hugmyndir kvæðisins og að
hreinsa það af því eddubergmáli og fornyrðum sem voru svo
áberandi - og meðvituð - einkenni á „Man eg þig Mei!“ (eins og
mörgum öðrum kvæðum í KG 31 b I). Samanburður á þessum
tveimur textum segir okkur því talsvert um hvernig hagleikni og
skáldskapargáfa Jónasar þróaðist frá miðjum þrítugsaldri til miðs
fertugsaldurs.
4. „Breítt kvxði“
Þegar „Söknuður“ var lesinn upphátt fyrir Fjölnisfélaga 12.
apríl 1843 lýsti Jónas því yfir að þetta væri „breitt kvæði“. Þegar
kvæðið var prentað skömmu síðar í sjötta árgangi Fjölnis voru
sömu orð sett við það sem undirtitill. Jónas vildi taka af allan vafa
um að „Söknuður" væri breytt mynd eldra kvæðis.
Eðlilegt er að gera ráð fyrir að þetta „eldra kvæði“ sé „Náhe
des Geliebten“ eftir Goethe. Hannes Hafstein, fyrstur ritstjóra til
að minnast á undirtitilinn, er ekki í neinum vafa um þetta atriði:
„Þótt við þetta kvæði standi, að það sé ,breytt kvæði‘, þá er það
þó að mestu frumsmíði. Hugmyndin til kvæðisins er frá kvæði
Goethes ,Ich denke dein‘“ (Jónas Hallgrímsson 1883, 393). Skoð-