Skírnir - 01.04.1997, Blaðsíða 129

SKÍRNIR AÐ SKILJA LÍFIÐ OG LJÁ ÞVÍ MERKINGU
123
fyrir mörk þess sem við nefnum grunnhyggni: Fólk sem við teljum
grunnhyggið ber þó eitthvert skynbragð á það hvað er ómælanlega mik-
ilvægara einhverju öðru, en við teljum það sem slíkt fólk helgar sig
fánýtt, sprottið af einberri hefð eða ekki djúphugsað. En einstaklingur án
viðmiðunarramma væri algjörlega utan þess sviðs sem samræða okkar fer
fram í; hann hefði ekki tekið sér stöðu innan þess sviðs þar sem við hin
stöndum. Þetta væri í okkar augum sjúklegt,19
Taylor gefur sér að umræddur einstaklingur upplifi ekki viðmið-
unarrammaleysið sem skort. Því hljóta skáletruðu orðin í þessari
klausu að vera til marks um sterka gildisdóma. Einmitt vegna
þess að við gerum ráð fyrir því að þessi einstaklingur fari á mis
við sérlega mikilvæg sterk gæði en upplifi það ekki sem skort fell-
um við um hann þann sterka gildisdóm að hann sé truflaður eða
sjúklegur.
Hér mætti andmæla á þá lund að enda þótt ég hafi rétt fyrir
mér í því að tilvist utan við alla viðmiðunarramma sé skiljanleg og
að hugtökin sem Taylor notar í tilvitnuninni hér á undan feli í sér
sterka gildisdóma, þá hafi mér engu að síður sést yfir tiltekna
óskiljanlega þætti í lífi utangarðsmannsins. Raunar mætti halda
því fram að sum þeirra hugtaka sem notuð voru til að lýsa tilvist
utan viðmiðunarramma (t.d. „sjúklegur“ og „truflaður") gefi til
kynna hvað sé óskiljanlegt hér. Þessi hugtök bendi til þess að ein-
staklingur án viðmiðunarramma sé ekki fær um að velja. Þótt slík
vera sé vissulega skiljanleg, hljóti hún að flokkast sem forskyn-
samleg vera (frekar en vera gædd skynsemi sem í einstökum til-
fellum er sek um óskynsamlegt atferli). Það sem er óskiljanlegt er
þá að slíkur einstaklingur geti valið þessa tilvist því að raunveru-
legt val verði alltaf að byggjast á sterkum gildisdómum.
Utangarðsmaðurinn: Sé val óhjákvæmilega byggt á sterkum
gildisdómum, þá hef ég auðvitað ekki valið að segja skilið við alla
viðmiðunarramma. En í mjög ákveðnum skilningi hef ég samt
valið það. Eg breyti ekki af eðlishvöt einni saman. Eg yfirvega
valkosti mína alltaf af kostgœfni og geri mér skýra grein fyrir því
um hvað er að tefla þegar sterkir og veikir gildisdómar eru felldir.
19 Taylor, Sources of the Self bls. 31; skáletrun mín.