Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.09.2009, Blaðsíða 34

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 85. árg. 200930
ÚTDRÁTTUR
Tilgangur og markmið rannsóknarinnar var að lýsa virkni til
dægra styttingar hjá heimilismönnum hjúkrunarheimila með tilliti
til bakgrunns þeirra og líkamlegrar og andlegrar færni.
Aðferð. Úrtakið (N=1825) voru heimilismenn hjúkrunarheimila
á landinu sem voru metnir með RAI-matstækinu haustið 2004.
Þetta er þversniðsrannsókn og við gagnavinnslu var notuð
bæði lýsandi og skýrandi tölfræði.
Niðurstöður sýndu að 26,1% heimilismanna voru virkir í
daglegum athöfnum. Í 45,9% tilvika var meðaltími í virkum
athöfnum mikill eða þó nokkur. Eftirlætisvistarvera þegar
fólk tekur sér eitthvað fyrir hendur var eigið herbergi en
eftirlætistómstundir til dægrastyttingar voru samræður, tónlist
og að hlusta á útvarp og horfa á sjónvarp. Í ljós kom að
því minni sem geta heimilismanns var til að sinna athöfnum
daglegs lífs (ADL) því minni var virkni hans og einnig að því
meiri sem vitræn skerðing var því minni var virknin. Tónlistin
skar sig úr sem dægrastytting að því leyti að allir kusu hana,
burtséð frá ADL-færni eða vitrænni getu.
Ályktanir. Niðurstöður rannsóknarinnar benda til að sá hópur,
sem þarf sérstaklega að horfa til varðandi það að auka
dægrastyttingu á hjúkrunarheimilum, eru þeir sem eru með mikla
vitræna skerðingu og þeir sem þurfa mikla aðstoð við athafnir
daglegs lífs (ADL). Hjúkrunarheimili ættu að ýta með markvissum
hætti undir að heimilismenn stytti sér stundir og starfsfólk að
hvetja til og skipuleggja dægrastyttingu á hjúkrunarheimilum
með áherslu á samskipti, samveru og tónlist.
Lykilorð: Virkni, vitræn skerðing, athafnir daglegs lífs,
dægrastytting, aldraðir, hjúkrunarheimili.
INNGANGUR
Mikilvægt er að skapa eins innihaldsríkt líf á hjúkrunarheimili og
unnt er miðað við heilsufar einstaklinganna og þær aðstæður
sem þar eru. Hjúkrunar- og dvalarheimili eru oftast síðustu
heimili þeirra sem þar búa og allir þekkja mikilvægi heimilisins
sem griðastaðar sem styrkir andlega líðan einstaklinganna.
Innan heimilisins sinnir fólk sínum helstu þörfum ásamt þörfum
annarra í fjölskyldunni. Hluti þeirra þarfa er dægrastytting. Fólk
velur sér áhugamál sem það vill sinna til að slaka á og láta
sér líða vel. Vegna heilsufarsvandamála eða annarra hamlandi
þátta, svo sem frá umhverfi, á hinn aldraði oft erfitt með
virka þátttöku og það getur síðan komið fram sem skortur á
dægrastyttingu. Erfitt getur líka verið að finna dægrastyttingu
sem hæfir getu og þörfum íbúa á hjúkrunarheimilum auk þess
sem aðstæður stýra því hvað hægt er að bjóða upp á (Rantz
og Popejoy, 2001).
Rannsóknir, sem gerðar hafa verið á um þrjátíu ára tímabili,
sýna að skjólstæðingar hjúkrunarheimila eru meirihluta af
tíma sínum aðgerðalausir, sofa og bíða, og fara frá 56% til
65% af tíma þeirra í þetta aðgerðaleysi (Harper Ice, 2002,
og Cohen-Mansfield, Marx og Werner,1992). Það er því
mikilvægt að starfsfólk hjúkrunarheimila geri sér grein fyrir
mikilvægi dægrastyttingar til lífsánægju og leiti úrræða til að
stuðla að aukinni virkni til dægrastyttingar og vellíðanar hjá
skjólstæðingum.
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna virkni með tilliti
til dægrastyttingar hjá skjólstæðingum hjúkrunarheimila og
tengsl virkni við aldur, kyn, fyrri búsetu, ADL-kvarða, vitræna
getu og RUG-III-flokkun sem er álagsflokkunarkerfi RAI-
Dagmar Huld Matthíasdóttir, Sunnuhlíð hjúkrunarheimili
Ingibjörg Hjaltadóttir, öldrunarsviði Landspítala og hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands
Rúnar Vilhjálmsson, hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands
DÆGRASTYTTING Á ÍSLENSKUM HJÚKRUNARHEIMILUM
ENGLISH SUMMARY
Matthiasdottir, D.H., Hjaltadottir, I., and Vilhjalmsson, R.
The Icelandic Journal of Nursing (2009). 85 (4), 30–36
RECREATIONAL ACTIVITIES IN NURSING HOMES
Aim. The purpose of this study was to describe the recreational
activities of nursing home residents in relation to their
background and physical and cognitive abilities.
Method. The sample consisted of Icelandic nursing home
residents (N=1825) who were assessed with the RAI instrument
in the autumn of 2004. This was a cross-sectional study and
descriptive and bivariate statistics were used to analyse the
data.
Results. 26.1% of the residents were actively involved in the
activities of the nursing home. 45.9% spent high or average
time in nursing home activities. The most preferred activity
setting was the resident’s own room, and the most preferred
activities were participating in conversation, listening to radio
and music, and watching TV. The results showed that those
who needed much help in performing activities of daily living
(ADL), and those who were severely cognitively impaired,
were less active. Music differed from other activities in that
everyone seemed to prefer it regardless of their cognitive
impairment, and the help they needed in performing activities
of daily living.
Conclusions. The findings indicate that nursing home staff
needs to pay special attention to how to increase the activity
of those who are severely cognitively impaired and those who
need more help with activities of daily living. For this group of
residents, the emphasis should be on developing recreational
activities that are important to them like social interaction,
being together, and music. Nursing homes should offer
recreational activities systematically and nursing home staff
should encourage and organize such activities.
Keywords: Activity, cognitive impairment, ADL, recreational
activities, elderly, nursing home.
Correspondance: dagmar@sunnuhlid.is