Þjóðmál - 01.12.2009, Qupperneq 92

90 Þjóðmál vetur 2009
*
Til að skilja aðdráttarafl marxismans þarf að skoða
hann sem hluta af hugmyndaheimi evrópskrar
róttækni . Þessi hugmyndaheimur býður upp á
einföldun á flóknum veruleika og drauma um
meiri stjórn á eigin tilveru en mönnum stendur
til boða í þessum heimi .
Mér finnst trúlegt að þessi hugmyndaheimur
haldi áfram að laða til sín fólk af því tagi sem lifir
í heimi stórra kenninga, kannast lítt eða ekki við
sín mannlegu takmörk og vill fremur byggja sér
loftkastala og skýjaborgir en hokra á jörðinni .
Tímabær áminning um
hófsemi og kærleika
Hjálmar Jónsson: Hjartsláttur, Veröld, Reykja vík
2009, 256 bls .
Eftir Björn Bjarnason
Nokkurt nýnæmi er að lesa minningar sam­starfsmanns og að auki rúmum fimm
árum yngri . Það spillti þó ekki ánægjunni af
því að lesa bókina Hjartslátt eftir séra Hjálmar
Jónsson, þvert á móti . Við sátum samtímis
sem flokksbræður á alþingi frá miðjum síðasta
áratug fram til ársins 2001 . Þar til við hittumst
í þingflokknum þekkti ég séra Hjálmar aðeins
af afspurn . Hafði þó ekið nokkrum árum áður
með góðum vinum úr Húnavatnssýslu til
páskamorgunmessu hjá honum á Sauðárkróki og
þegið kjarnmikið kirkjukaffi í safnaðarheimilinu .
Snerum við heim, sannfærð um, að prestur nyti
virðingar og vinsælda í söfnuði sínum .
Bókin skiptist í fjóra höfuðkafla: I .
Æska og uppruni; II . Séra Hjálmar; III .
Veraldarvafstur; IV . Séra Hjálmar snýr aftur .
Hver höfuðkafli skiptist síðan í undirþætti, sem
auðveldar að brotum sé raðað í heildarmynd .
Endurminningar um menn og málefni eru
tengdar samtímanum .
Frásagnargáfa séra Hjálmars er mikil og nýtur
hún sín vel í bókinni . Stíllinn er léttur og leikur í
höndum hans . Er víða komið við, því að Hjálmar
lagði gjörva hönd á margt eins og ungra manna
var háttur á þeim árum, þegar hann var að vaxa
úr grasi . Hjálmar kynntist sveitastörfum í æsku
í Biskupstungunum og norður í Eyjafirði . Hann
var á togara og fór á síld á Austfjörðum auk þess
að sinna fangavörslu með guðfræðinámi, svo að
eitthvað sé nefnt . Þá segir hann á lifandi hátt
og af nærfærni frá foreldrum sínum, forfeðr um,
kennurum, prestum og öðru samstarfsfólki .
Af því, sem séra Hjálmar hefur tekið sér
fyrir hendur, er hann líklega þekktastur fyrir
vísnagerð sína og minni á vísur . Hann hefur
þær á hraðbergi og er ótrúlega fljótur að bregða
fyrir sig ferskeytlunni, eins og víða kemur fram í
bókinni . Hann segist hafa byrjað að yrkja vísur,
þegar hann var í Menntaskólanum á Akureyri .
Í ættum hans hafi verið rík hefð að yrkja vísur .
Hann segir:
Vísnagerð mín var og er fyrst og fremst afþreying .
Þegar ég er á fundum og innan um fólk þá getur
verið ágætt að grípa augnablikið og setja í vísu .
Mynd kemur upp í hugann, eitthvað ber fyrir
sjónir, eða skemmtilegt atvik kveikir hugmynd .
Þá getur það létt stundina, lífið og samskiptin
að skjóta að vísukorni og tjá sig í fjórum línum .
Stundum getur þetta þó orðið leiðigjarnt fyrir
aðra og vafalaust miklu oftar en ég geri mér
grein fyrir .
Tekið skal undir með Hjálmari, að oft er
vandratað meðalhófið í þessu efni eins og öðrum .
Vísa á röngum stað getur spillt jafnmiklu og vísa
á réttum stað getur gert mikið gagn . Þetta hafa
vafalaust margir reynt . Hitt er síðan, hve sumum
er auðvelt að muna vísur og jafnvel kunna þær
ævilangt, eftir að hafa heyrt einu sinni . Hjálmar
hefði mátt lýsa því í bók sinni, hvernig menn
rækta með sér þennan hæfileika . Sjálfur virðist
hann einstaklega minnugur á texta og sögur .
Oftar en einu sinni hef ég verið við kirkjulegar
athafnir hjá honum, þar sem hann þylur langa
texta úr Biblíunni, án þess að líta nokkru sinni
í hana .
Tillitssemi og kærleiki i garð náungans
einkennir frásögn séra Hjálmars og lýsingu
á þeim, sem hann hefur kynnst á leið sinni .
Aðeins einu sinni má greina reiði í frásögninni .
Þá segir hann frá því, þegar hann, þá prestur
á Sauðárkróki, var rekinn að kvöldlagi frá
dánarbeði föður síns á spítalanum á Akureyri .