Félagsbréf - 01.12.1960, Blaðsíða 73

félagsbréf
71
breytileikans og einverunnar. Þetta er
saga athuröanna og ‘þó fyrst og fremst
Hlésins á milli atburðanna. Hér er að fiuna
hið óbreytta hversdagslíf holdi klætt og
nakið, fagurt og ljótt, blíðlynt og grimmt,
svipt allri hræsni og smjaðri, alltaf nýtt
og alltaf ungt og þyrst. Allt er héð breyt-
'ngum og endurtekningum, allt kemur og
fer. Aðeins eitt stendur kyrrt: jörðin,
nioldin. Hin ósnortna jörð sem bíður í of-
væni eftir harðleiknu og ástblíðu taki
frumyrkjans.
Sögusviðið er heiðin, hið ónumda land,
sem bíður ferskt og hreint unz maðurinn
kemur gangandi í norður. Hinn fyrsti mað-
ur sem lítur á óræktaða jörð eins og
hólmgönguáskorun. Þetta er markgreif-
inn. Drottnari jarðarinnar, hamhleypa,
tæpast einhamur. Þetta er Isak, maðurinn
sem aldrei gefst upp í viðureign sinni við
náttúruna en glúpnar óðar við kjafthætt-
tnum í þjófóttri ráðskonu. En einnig þetta
breytist. Jafnvel slíkur maður verður
gamall. Þar kemur að hann á fullt í fangi
nieð náttúruna, steininn. Óvíða er að finna
slíka lýsingu á tilfinningum hins sterka
nianns gagnvart ellinni sem lýsinguna á
'iðureign ísaks við steininn, þennan
stein sem ætlar aldrei að láta tosa sér
úr stað.
Nú er heiðin ekki lengur ein, þeir koma
oinn af öðrum landnemarnir, landið bygg-
tst. Svo finnst kopar í fjalli. Upp frá því
skiptast menn ií tvo flokka: sumir yrkja
Jorðina, aðrir hlaupa á eftir peningum.
Allir nema einn. Hann tilheyrir báðum
Og þó hvorugum. Þetta er að mörgu leyti
oskýrasta en jafnframt mikilsverðasta
Persóna bókarinnar: Geissler. Og hver er
Geissler? Er hann Godot, sem heðið er
eftir? Er hann duttlungarfullur spekúlant?
Fitt er víst. Hann flytur mönnum lmðskap
bókarinnar. Kannski er Geissler Knut
Hamsun.
Þessi saga er nefnilega ekki fyrst og
fremst saga atburða, það er ekki sögu-
þráðurinn sem skiptir mestu máli. Höf-
undur er að þessu leyti ekki hinn hlut-
Iausi, sem birtist allt í einu og grípur í
taumana, tekur fram í fyrir sögunni. Al-
veg eins og Geissler. Og hver er boðskap-
urinn?
Geissler segir: „Þið eruð þarna samvist-
um við himin og jörð og eruð samgróin
þeim, eruð samgróin víðáttunni. Þið þurf-
ið ekki sverð í hönd, þið gangið gegn líf-
inu herhent og herhöfðuð, umvafin djúpri
vináttu. Sjáðu, þarna er náttúran, þú og
þínir eiga hana. Manneskjan og náttúran
skjóta ekki úr fallbyssum hvor á aðra, þær
virða hvor annarrar rétt, þær keppa ekki
hvor við aðra, þreyta ekki kapphlaup eftir
neinu, þær fylgjast að.......Þið hafið allt
af að lifa, allt fyrir að lifa, allt á að
trúa, þið fæðist og framleiðið, þið eruð
ómissandi á jörðinni, það eru ekki allir
sém eru það, en þið eruð það: ómissandi
á jörðinni. Þið viðhaldið lífinu. Frá kyn-
slóð til kynslóðar eruð þið til, í einskærri
frjósemi, og þegar þið deyið tekur hinn
nýi gróður við. Það er þetta sem átt er
við með erlífu lífi.“
Þessi boðskapur er ekki nýr en hann
er ekki lakari fyrir það. Bókin er skrifuð
á þeim tímum er nútíminn er að sigra,
þegar maðurinn er að hætta að vera
drottnari jarðarinnar og peningurinn að
verða drottnari mannsins. Gegn þessum
sigri peninganna skrifar höfundurinn.
Geissler segir við son tsaks: „Það ættu
að vera þrjátíu og tvö þúsund kallar í
landinu eins og hann faðir þinn.“ — Það
ber að rækta sinn garð, stendur i Birtingi
Voltairs.
Stíll höfundar er bæði þungur og breið-