Norðurslóð - 15.12.1987, Blaðsíða 10

„Söngsins
unaðsmála
- Viðtal við Jóhann Daníelsson
kennara og söngvara
í fyrsta tölublaði Norðurslóðar var þess getiö að Jóhann Daníels-
son hefði orðið fimmtugur 18. nóvember á því ári. Nú hefur
Norðurslóð náð tíu ára aldri og Jóhann bætt við sig einum tug og
orðinn sextugur. Það er ekki úr vegi að þessi tvö afmælisbörn taki
tal saman ekki síst þar sem bæði eiga sterkar rætur í svarfdælskri
mold. Jóhann gerði sér og kunningjum dagamun í tilcfni afmælis-
ins og koni þá í Ijós, sem margir vissu, hve vinsæll og vinamargur
maðurinn er. Kiwanishúsið var troðfullt og kom fólk víða að.
Mörg afburða skemmtileg atriði voru flutt í fagnaði þessum.
Margar drápur lluttar bæði lesnar og sungnar. Eitt af atriðum í
hófinu var að afmælisbarniö söng og lét salinn syngja með sér
„Við fjallavötnin fagurblá“ eða lagið sem Jóhann söng í mynd-
inni Land og synir, til sælla minninga. Við byrjuðum einmitt að
tala um þessa mynd.
Jóhann sagði að sér væri minn-
isstætt hversu gaman hefði verið
að taka þátt í gerð myndarinnar.
Atriðið sem hann kont fram í var
tekið upp á einum degi. Snjór
hafði fallið dagana á undan, en
þennan dag var hlýtt. Satt best að
segja myndaðist heilmikil gangna-
stemmning í hópnum, ekki síst
þegar stemman Yfir kaldan eyði-
sand var sungin við textann hann
Hjalta Haralds Fjallabrúnin
fyrna skörp.
Alþýðusöngvarinn
Á meðan spjall okkar fór fram
flettum við í blaðaúrklippum sem
Jóhann hefur haldið til haga um
ýmis mál. Meðan annars var að
finna dónta um myndina. Ingi-
björg Haraldsdóttir kvikmynda-
gagnrýnandi segir meðal annars í
sinni umsögn. „Eitt atriöi í
myndinni mun áreiðanlega seint
úr minni. Þaö er atriðið í göngun-
um, þar sem alþýðusöngvari
syngur hárri og skýrri tenórröddu
„Við fjallavötnin fagarblá“.
Hann stendur á bakka fjalla-
vatnsins og í baksýn sjást félagar
hans ganga framhjá án þess að
gefa honum neinn sérstkan
gaum. Þegar söngvarinn lýkur
laginu taka aðrir við og syngja
önnur lög. Hauststemmningin er
allsráðandi og hjárta landsins
slær.“ í svipuðum dúr var önnur
krítik.
Myndin hefur verið sýnd í
sjónvarpi víða um heim t.d. í
Japan. Ekki höfum við fengið
blaðagagnrýni þaðan svo við vit-
um ekki hvernig Japanir hafa
skynjað hauststemmninguna og
alþýðutenórinn. Hins vegar hefur
Sveinbjörn Steingrímsson sagt
frá því, hrærður, að þegar hann
og fjölskyldan höfðu komið sér
fyrir í Noregi á síðasta ári til árs
dvalar og kveiktu í fyrsta sinn á
sjónvarpi hefði fyrstu tónarnir
verið alþýðutenórsins en þá var
Norska sjónvarpið að endursýna
myndina.
Annars hefur Jóhann svo sem
sjálfur sungið á erlendri grund.
Fjórar söngferðir hefur liann far-
ið með karlakórnum Fóstbræðr-
um 1960. Ári síðar fór hann ntcð
sama kór til Finnlands og
Rússlands. Söngstjóri Fóst-
bræðra var þá Ragnar Björnsson
Báðar þessar ferðir voru eftir-
minnilegar ekki síst seinni ferðin
og gefum Jóhanni orðið:
í framandlegu landi
Hér var um að ræða fyrstu för
íslensks kórs til Rússlands.
Menntamálaráðhera Sovétríkj-
anna, kona nokkur að nafni Furt-
seva var í heimsókn hér á landi
og við það tækifæri söng kórinn
fyrir hana. Það með öðru varð til
þess að ferð þessi var farin. Ekki
veit ég hvort þáttur ráðherrans var
að öðru leiti nrikill en eitt er víst
að móttökur og allt viðmót var
með fádæmum gott Við komum
inn í landið með langferðabílum
frá Helsinki og þegar við komum
að landamærunum var allt auð-
velt og auðsótt t.d. ekkert leitað í
farangri. Allt uppihald og ferða-
kostnaður í landinu var okkur að
kostnaðarlausu og fengum við
meira að segja dagpeninga.
Margt var afar framandlegt í
þessu landi og kom spánskt fyirr
sjónir. I verslunum fengum við
aldrei gefið til baka í peningum
heldur sælgæti og öðru smálegu
og til dærnis á pósthúsum alltaf í
frímerkjum.
Kórinn söng víða og alls staðar
við góðar undirtektir. í Moskvu
sungum við í Tchaikovskysöng-
höllinni fyrir fullu húsi um 1500
manns. Fiest lögin þurftum við
að endurtaka og syngja mörg
aukalög. Við vorum komnir í
yfirhafnirnar og út á götu þegar
við vorum enn kallaðir fram á
sviðið.
Okkur var sýnt margt mark-
vert og allsstaðar þar sem biðrað-
ir voru var okkur kippt framfyrir
vafalaust af gestrisni. Þannig var
það til dæmis við grafhýsi Leníns
og Stalíns sem þá voru hlið við
hlið. Þeir voru stoltir af neðan-
jarðarlestarkerfinu sem þá var
nýlegt, enda var þetta mikið
mannvirki. Þar voru mósaik-
myndir af leiðtogum landsins upp
á veggjunr. Heldur var það grát-
broslegt að sjá eyðurnar þar sem
búið var að má þá út sem í ónáð
voru fallnir á þeim tíma.
En vinsemd fólksins var hreint
ótrúleg. Margir reyndu að kaupa
af okkur fötin sem við stóðum í
og þeir sem áttu amerískt tyggjó
gátu orðið rikir með því að selja
fólki það.
Við blöðum um stund í blaða-
úrklippum og er greinilegt að á
þessum tíma hefur ferð þessi þótt
viðburður hér á íslandi. Seinni
tvær ferðirnar sem Jóhann tók
þátt í voru með karlakórnum
Geysi á Akureyri. Til Bretlands
fór kórinn 1971 og tók þátt í lista-
hátíð í Stoke. Auk þess var sung-
ið í Glasgow bæði konsert í
háskölanum og fyrir sjónvarp. í
sjónvarpsupptökunni voru kór-
telagar í forláta peysunt frá
Heklu. Á eftir slógust heima-
Með Fóstbræðrum. Burstaðir skór á Jóhanni karlinum, á Karli Jóhanni í Osló.
I*au hjón bæði, Jóliann Daníelsson og Gíslína Gísladóttir. Ljósmynd: Ó.Th.
menn um peysurnar og voru þær
allar seldar á staðnum. Söngstjóri
í ferðinni var Philip Jenkins en
undirleikari Kári Gestsson.
Sigurður Demens Fransson er
síðan orðinn söngstjóri kórsins í
seinni ferðinni sem var til Ítalíu.
Kórinn söng aðallega í heimahér-
aði Demens, fjallahéruðum
Norður Ítalíu. Mjög eftirminni-
leg ferð segir Jóhann.
Á þessum árum var Jóhann
starfandi á Akureyri og söng því
með Geysi bæði í kórnum og sem
einsöngvari. Hins vegar var Jó-
hann starfandi á Dalvík þegar
hann fór ferðirnar með Fóst-
bræðrum sem fyrr var getið.
Hann var fenginn til að taka þátt
í ferðunum og fékk unr veturinn
sendar nótur til að æfa sjálfur fyr-
ir norðan.
í faðmi námsmeyja
Jóhann er íþróttakennari að
mennt, lauk íþróttakennara-
skólanum vorið 1949. Þá um
haustið og næsta haust á eftir
kenndi hann á námskeiðum suð-
ur með sjó í Grindavík og á
Eyrabakka og Stokkseyri. Eftir
áramót þessa vetur var hann með
námskeið á Blönduósi. Á þessum
árum var íþróttakennsla í skólum
á landsbyggðinni meira og minna
í námskeiðsformi. Um leið var
gjarnan þjóðdansanámskeið.
Fjóra næstu vetur var Jóhann
fastur kennari á Blönduósi og var
við bæði almenna kennslu og
íþróttakennslu. Hannstarfaði við
alla skólana á Blönduósi, þar á
meðal Kvennaskólann. raunar
bjó Jóhann á heinravist Kvenna-
skólans innun um námsmeyjar og
borðaði í mötuneytinu með
þeinr. Nú dró blaðamaður í efa
að í blaðaúrklippum verði að
leita heintilda um samskipti hans
við meyjarnar. En svo reynist þó
vera. 1 gömlu íþróttablaði má
finna mikla lofgrein sem ein
nánrsmeyjan skrifar um sýningar-
hóp sem í skólanum var undir
stjórn Jóhanns. En um önnur
samskipti verðunr við að leita
heimilda hans sjálfs:
Ekki veit ég hvernig það
hljómar en ég var bæði hlédrægur
og feiminn í samskiptum við hið
veikara kyn þarna í skólanum.
Fyrsta máltíðin í mötuneytinu er
mér sérlega minnisstæð. Ég taldi
sjálfsagt að öll athygli þeirra
beindist að mér og því borðaði ég
settlega og lagði mig það heiftar-
lega fram í þeim efnum að þegar
ég sat einn í matstofunni hafði ég
ekkert tekið eftir þegar náms-
meyjarnar luku við máltíðina og
yfirgáfu salinn.
Fæðið í mötuneytinu var mikill
veislukostur en ég var svolitið
Mynd úr íþróttablaðinu. Sýningarhópur núinsnivyja og íþróttakennarinn.
10 NORÐURSLÓÐ