Ráðunautafundur - 15.02.1990, Síða 263

-253-
RÁÐUNAUTAFUNDUR 1990
íblöndun á hertu loðnulýsi í lyarnfóður mjólkurkúa og áhrif
þess á át, nyt, efnainnihald og bragðgæði mjólkur
Gunnar Ríkharðsson
Tilraunastöðinni Stóra Ármóti
INNGANGUR
íblöndun á fitu í fóður mjólkurkúa er mjög vel þekkt erlendis og er þá oftast notuð
mettuð dýrafita en einnig ýmis jurtaolía. Blöndun á fitu í grasköggla var stunduð
hérlendis á tímabili og íblöndun á hertu loðnulýsi hefur aðeins verið prófuð í
kjarnfóður nú síðustu árin.
Á fyrstu vikum eftir burð meðan átgeta kúnna er takmarkandi er áríðandi að
orkustyrkur fóðursins sé tiltölulega hár og á þessum tíma væri æskilegt að nota
innlenda fitu að ákveðnu marki sem orkugjafa, í stað innflutts kjarnfóðurs.
Erlendar tilraunir hafa sýnt að hæfilegt magn af fitu í fóðri mjólkurkúa er á bilinu
4-6 % af þurrefni, en meiri fitufóðrun er möguleg ef fóðrað er á .verndaðri" fitu þ.e.
fitu sem ekki brotnar niður í vömbinni (protected fat, inert fat). Of mikil fita getur
haft neikvæð áhrif og því meiri sem um lengri og ómettaðri fitusýrur er að ræða. Er
þar um að ræða neikvæð áhrif á örverur vambarinnar og þar með t.d. á
trénismeltingu, en slíkt getur m.a. haft í för með sér lækkun á mjólkurfitu. Einnig
virðist sem ákveðnar fitusýrur geti haft neikvæð áhrif á uptöku á fitusýrum úr blóði
inn í júgurvefinn og þannig valdið lækkun á mjólkurfitu (Brumby et al., 1972).
Talið er að um helmingur af fitusýrum í mjólkinni séu myndaðar í júgrinu og er
þar aðallega um að ræða styttri keðjurnar (C14 og styttri) en hinar lengri berast til
júgursins með blóðinu og koma annað hvort beint úr fóðrinu eða eru losaðar úr
fituvef. Viss áhrif má því hafa á hlutföll fitusýra í mjólkinni með fóðrun, en stærstur
hluti af ómettuðum fitusýrum úr fóðrinu mettast þó í vömbinni að tilstuðlan
örveranna.
Augljóst er að ef fóðrun breytir hlutföllum milli fitusýra í mjólkurfitunni t.d. til
aukningar á keðjulengd eða til minnkunar á mettun, þá hefur það áhrif á vinnslu-
eiginleika og hugsanlega á hollustu mjólkurinnar.
Markmið þeirrar tilraunar sem hér er greint frá var að kanna hvaða áhrif hert
loðnulýsi í fóðri mjólkurkúa hefði á át, nyt, efnainnihald og bragðgæði mjólkur. Hert