Ráðunautafundur - 15.02.1991, Blaðsíða 11

-3-
áburð í byggræktun og sáningu smára. ítarlegri lýsingu á tilraunum og niðurstöðum
þeirra á þessu tímabili og allt aftur til aldamóta er að finna í skýrslum þeirra Ólafs
Jónsonar (1950) og Klemensar Kristjánsonar (1953), þar sem Ólafur fjallar um helstu
niðurstöður af tilraunum Ræktunarfélags Norðurlands í 45 ár og Klemenz um tilraunir
á Sámstöðum á tímabilinu 1928-1950.
Á árunum 1950 til þessa dags hefur áherslan verið á tilraunir með tilbúinn áburð,
auk þess sem tilraunum með búfjáráburð hefur verið haldið áfram. Með þessum
tilraunum hefur verið lagður grunnur að leiðbeiningum um áburðarnotkun bæði á
ræktað land og úthaga, jafnhliða því sem áburðarnotkun fór vaxandi uns hún náði
hámarki miðað við hvern hektara af ræktuðu landi á árunum 1962-1980. Tilraunirnar
lögðu jafnt grunninn að almennum leiðbeiningum, eins og þeim sem koma fram í
Handbók bænda, og að leiðbeiningum byggðum á jarðvegsefnagreiningum. Áburðar-
tilraunir hafa einnig verið notaðar til þess að túlka niðurstöður af gras og
heyefnagreiningum með tilliti til áburðarnotkunar og nýtingar áburðar.
Þá hafa tilraunirnar verið notaðar til þess að meta áhrif veðurfars á grasvöxt.
Langtímatilraunum hefur fækkað síðustu árin og virðist sem tilraunirnar á Sámstöðum
verði þær einu sem eftir standa. Þessar tilraunir hafa sérstakt gildi til þess að meta
bæði áhrif af veðurfarssveiflum og langtímaáhrif ræktunar og annarra umhverfisþátta.
Ný viðfangsefni blasa við, má þar til dæmis nefna túlkun jarðvegsefnagreininga
með tiliti til fosfórnotkunar, samræmingu og ef til vill endurskoðun aðferða við
jarðvegsefnagreiningar, rannsóknir á níturlosun í jarðvegi, mturnámi úr lofti og
rannsóknir á kalí í jarðvegi, svo nefnd séu nokkur viðfangsefni sem verið hafa til
umræðu eða rannsóknir hafa beinst að undanfarið.
Nú virðist tímabært að efla samstarf þeirra stofnana sem fást við rannsóknir og
tilraunir varðandi áburðarnotkun og jarðrækt almennt, m.a. vegna þeirra breytinga
sem standa yfir með fækkun tilraunastöðvanna og aukins vægis verkefna sem byggja
á framlögum rannsóknasjóða. Það er ástæða til sameíginlegs átaks, sem felst í því
að endurnýja með formlegum hætti samstarf þeirra fáu, sem við þessar rannsóknir
fást, með stofnun starfshópa um vel afmörkuð viðfangsefni innan jarðræktarinnar.
Það fyrirkomulag, sem var á þeim tíma sem tilraunaráð jarðræktar starfaði, reyndist
á ýmsan hátt vel og má hafa það til hliðsjónar, þótt rannsóknir nú beinist oft að
öðrum þáttum viðfangsefnanna en áður og forsendur og aðstæður til rannsókna hafi
breyst eins og eðlilegt er.